Keçid dövrü və avtoritar rejimlərdə din-siyasət münasibətləri Religion-Politics Relations in Transitional and Authoritarian Regimes Религиозно-Политические Отношения В Переходных И Авторитарных Режимах Geçiş Dönemi ve Otoriter Rejimlerde Din-Siyaset İlişkileri
Xülasə
Bu məqalədə demokratik, avtoritar və keçid dövründə olan siyasi rejimlərdə din-dövlət və din-siyasət münasibətləri araşdırılır.
Məlum olduğu kimi, dünyada mövcud olan cəmiyyətlərin din-dövlət münasibətlərini tənzimləyən, dövlətin din siyasətini müəyyənləşdirən müxtəlif siyasi strukturlar formalaşmışdır. Bu mənada, dövlətin siyasi rejimi ilə din siyasətinin sıx əlaqədə olduğunu söyləmək mümkündür. Həmin problemdən bəhs edən məqaləmizin əsas arqumenti bundan ibarətdir ki, dövlətin din siyasətinin məqsədi və əsas hədəfləri siyasi rejimin xarakterindən asılı olaraq bir-birindən fərqlənir. Beləliklə, liberal-demokratik rejimlərin din siyasətinin əsas məqsədi – dini etiqad azadlığını təmin etməkdir. Bu məqsədə yönəlmiş din-dövlət münasibətləri liberal-dünyəvi modeldə özünü büruzə verir.
Qeyd etmək yerinə düşər ki, keçid dövrünü yaşayan cəmiyyətlərdə dini etiqad azadlığı ilə bağlı bir çox məhdudiyyət və qadağaların ortaya çıxdığı müşahidə olunur. Əslində, bu vəziyyətlərdə dövlətin din siyasətinin əsas məqsədi sosial sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin edilməsidir. Avtoritar rejimlərdə isə dövlətin din siyasəti vətəndaşların konstitusiya hüquqlarını təmin etməkdən daha çox, hakim elitanın şəxsi maraqları və hakimiyyətin legitimlik axtarışlarının alətinə çevrilir.
Beləliklə, məqalədə siyasi rejimlərin xarakterinə görə din siyasətindəki fərqlər göstərilməklə yanaşı, din-siyasət münasibətlərinin bu prizmadan təhlil edilməsinin vacibliyi vurğulanır.
Məlum olduğu kimi, dünyada mövcud olan cəmiyyətlərin din-dövlət münasibətlərini tənzimləyən, dövlətin din siyasətini müəyyənləşdirən müxtəlif siyasi strukturlar formalaşmışdır. Bu mənada, dövlətin siyasi rejimi ilə din siyasətinin sıx əlaqədə olduğunu söyləmək mümkündür. Həmin problemdən bəhs edən məqaləmizin əsas arqumenti bundan ibarətdir ki, dövlətin din siyasətinin məqsədi və əsas hədəfləri siyasi rejimin xarakterindən asılı olaraq bir-birindən fərqlənir. Beləliklə, liberal-demokratik rejimlərin din siyasətinin əsas məqsədi – dini etiqad azadlığını təmin etməkdir. Bu məqsədə yönəlmiş din-dövlət münasibətləri liberal-dünyəvi modeldə özünü büruzə verir.
Qeyd etmək yerinə düşər ki, keçid dövrünü yaşayan cəmiyyətlərdə dini etiqad azadlığı ilə bağlı bir çox məhdudiyyət və qadağaların ortaya çıxdığı müşahidə olunur. Əslində, bu vəziyyətlərdə dövlətin din siyasətinin əsas məqsədi sosial sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin edilməsidir. Avtoritar rejimlərdə isə dövlətin din siyasəti vətəndaşların konstitusiya hüquqlarını təmin etməkdən daha çox, hakim elitanın şəxsi maraqları və hakimiyyətin legitimlik axtarışlarının alətinə çevrilir.
Beləliklə, məqalədə siyasi rejimlərin xarakterinə görə din siyasətindəki fərqlər göstərilməklə yanaşı, din-siyasət münasibətlərinin bu prizmadan təhlil edilməsinin vacibliyi vurğulanır.
This article examines the relations between religion-state and religion-politics in democratic, authoritarian and transitional political regimes.
As it is known, various political structures have been developed in the world that regulate the religion-state relations and determine the religious policy of the state. In this sense, it can be said that the political regime and the state's religious policy are in close interaction. The main argument of our article dealing with this issue is that, the purpose and main factors of the state's religious policy differ depending on the nature of the political regime. Thus, the main purpose of the religious policy of liberal-democratic regimes is to ensure freedom of religious belief. The regulation of religion-state relations in this direction appears in liberal-secular model.
In transitional societies, there are many restrictions and prohibitions regarding freedom of religious belief. In these cases, the priority of the state's religious policy is to ensure social stability and security. In authoritarian regimes, the religious policy of the state becomes the means of the ruling elites' private interests and pursuit of legitimacy, instead of ensuring the constitutional rights of the citizens.
Thus, the article emphasizes the importance of analyzing religion-politics relations from this perspective by showing the difference of religious policies depending on characteristics of political regimes.
As it is known, various political structures have been developed in the world that regulate the religion-state relations and determine the religious policy of the state. In this sense, it can be said that the political regime and the state's religious policy are in close interaction. The main argument of our article dealing with this issue is that, the purpose and main factors of the state's religious policy differ depending on the nature of the political regime. Thus, the main purpose of the religious policy of liberal-democratic regimes is to ensure freedom of religious belief. The regulation of religion-state relations in this direction appears in liberal-secular model.
In transitional societies, there are many restrictions and prohibitions regarding freedom of religious belief. In these cases, the priority of the state's religious policy is to ensure social stability and security. In authoritarian regimes, the religious policy of the state becomes the means of the ruling elites' private interests and pursuit of legitimacy, instead of ensuring the constitutional rights of the citizens.
Thus, the article emphasizes the importance of analyzing religion-politics relations from this perspective by showing the difference of religious policies depending on characteristics of political regimes.
В данной статье рассматриваются религиозно-государственные и религиозно-политические отношения в демократических, авторитарных и переходных политических режимах.
Как известно, в мире сформировались различные политические структуры, регулирующие религиозно-государственные отношения и определяющие религиозную политику государства. В этом отношении можно сказать, что политический режим и религиозная политика государства находятся в тесном взаимодействии. Основной аргумент нашей статьи, посвященный этому вопросу, заключается в том, что цель и основные задачи религиозной политики государства отличаются в зависимости от характера политического режима. Таким образом, основной целью религиозной политики либерально-демократических режимов является обеспечение свободы вероисповедания. Религиозногосударственные отношения, направленные к этой цели, проявляются в либерально-светской модели.
Следует отметить, что в переходных обществах существует множество ограничений и запретов, касающихся свободы вероисповедания. В этих случаях приоритетом религиозной политики государства является обеспечение социальной стабильности и безопасности. А в авторитарных режимах религиозная политика государства становится средством защиты личных интересов правящих элит и поиска легитимности правительства, нежели обеспечения конституционных прав граждан.
Таким образом, в статье подчеркивается важность анализа религиознополитических отношений через эту призму, показывая различия в религиозной политике в зависимости от характера политических режимов.
Как известно, в мире сформировались различные политические структуры, регулирующие религиозно-государственные отношения и определяющие религиозную политику государства. В этом отношении можно сказать, что политический режим и религиозная политика государства находятся в тесном взаимодействии. Основной аргумент нашей статьи, посвященный этому вопросу, заключается в том, что цель и основные задачи религиозной политики государства отличаются в зависимости от характера политического режима. Таким образом, основной целью религиозной политики либерально-демократических режимов является обеспечение свободы вероисповедания. Религиозногосударственные отношения, направленные к этой цели, проявляются в либерально-светской модели.
Следует отметить, что в переходных обществах существует множество ограничений и запретов, касающихся свободы вероисповедания. В этих случаях приоритетом религиозной политики государства является обеспечение социальной стабильности и безопасности. А в авторитарных режимах религиозная политика государства становится средством защиты личных интересов правящих элит и поиска легитимности правительства, нежели обеспечения конституционных прав граждан.
Таким образом, в статье подчеркивается важность анализа религиознополитических отношений через эту призму, показывая различия в религиозной политике в зависимости от характера политических режимов.
Bu makalede, demokratik, otoriter ve geçiş döneminde bulunan siyasi rejimlerde din-devlet ve din-siyaset ilişkileri incelenmektedir. Bilindiği üzere, dünyada din-devlet ilişkilerini düzenleyen ve devletin din siyasetini belirleyen çeşitli siyasi yapılar geliştirilmiştir. Bu anlamda, siyasi rejimin ve devletin din siyasetinin sıkı etkileşim içerisinde bulunduğu söylenebilir. Bu konuyu ele alan makalemizin temel argümanı, siyasi rejimin niteliğine bağlı olarak, devletin din siyasetinin amacının ve temel etkenlerinin farklılıklar göstermesinden ibarettir. Böylece, liberal-demokratik rejimlerin din siyasetinin temel hedefini dini inanç özgürlüğünün sağlanması oluşturmaktadır. Bu amaca yönelik din-devlet ilişkisi, kendini liberal-seküler modelde göstermektedir. Geçiş döneminde bulunan toplumlarda ise, dini inanç özgürlüğü ile ilgili birçok kısıtlama ve yasakların ortaya çıktığı görülmektedir. Nitekim, bu durumlarda devle-tin din siyasetinin öncelikli amacı, toplumsal istikrarın ve güvenliğin sağlanmasıdır. Otoriter rejimlerde ise devletin din siyaseti, yurttaşların anayasal haklarını temin etmek yerine, yönetici elitlerin özel çıkarları ve meşruiyet arayışlarının araçları haline gelmektedir. Böylece, makalede, siyasi rejimlerin niteliğine göre din siyasetinin farklılığı gösterilerek, din-siyaset ilişkilerini söz konusu perspektiften çözümlenmenin önemi vurgulanmaktadır.
Açar sözlər
Din Sosiologiyası, Din-Siyasət Münasibətləri, Demokratiya, Dini Etiqad Azadlığı, Keçid Dövrü Rejimləri, Avtoritar Rejimlər
Sociology Of Religion, Religion-Politics Relations, Democracy, Religious Freedom, Transitional Regimes, Authoritarian Regimes
Социология Религии, Религиозно-Политические Отношения, Демократия, Свобода Вероисповедания, Переходные Режи-Мы, Авторитарные Режимы
Din Sosyolojisi, Din-Siyaset İlişkileri, Demokrasi, Din Özgürlüğü, Geçiş Dönemi Rejimleri, Otoriter Rejimler
Referanslar
- Anderson John. (2003). Religious Liberty in Transitional Societies: The Politics of Religion. Cambridge, New York: Cambidge University Press.
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. (2010). PDF: Council of Europe. (Erişim 14 Ekim 2020). http://www.echr.coe.int/Documents/ Convention_ TUR.pdf
- Beichelt Timm. (2012). “Forms of Rule in the Post -Soviet Space: Hybrid Regimes”, Presidents, Oligarchs and Bureaucrats: Forms of Rule in the Post-Soviet Space. ed. Susan Stewart vd.. England, USA: Ashgate Publications.
- Demerath III, N.J. (2001). Crossing the Gods: World Religions and Wordly Politics. New Jersey and London: Rutgers University Press.
- Diamond Larry. (2002). “Elections Without Democracy: Thinking About Hybrid Regimes”, Journal of Democracy, 13/2 (April 2002), (21-35).
- Enyedi Zsolt. (2003). “Emerging issues in the Study of State-Church Relations”, Church and State in Contemporary Europe: The Chimera of Neutrality. ed. Jhon Madeley - Zsolt Enyedi, London: Frank Cass.
- Ergun Ayça. (2010). “Post-Soviet Political Transformation in Azerbaijan: Political Elite, Civil Society and the Trials of Democratization”, Uluslararası İlişkiler, 7/26 (Summer 2010), (67-85).
- Esposito John L. (1992). The Islamic Threat: Myth or Reality? NewYork: Oxford University Press.
- Fukuyama, Francis. (2011). The Origins of Political Order. New York: Farrar, Straus and Giroux.
- Ganbarov Asaf. (2017). “Bağımsızlıktan Sonra Azerbaycan`da DinDevlet İlişkileri”, KTÜİFD 4/1 (Bahar 2017), (101-126).
- Günay Ünver – Güngör, Harun – Ecer, Vehbi. (1997). Laiklik, Din ve Türkiye. Ankara: Adım Yayınları, 6. Basım.
- Hallencreutz Carl F. – Westerlund, David. (1996). Questioning the Secular State: The Worldwide Resurgence of Religion in Politics. London: Hurst and Company.
- Hammond Phillip E. – Machacek, David W. (2012). “Din ve Devlet”, çev. İhsan Çapcıoğlu, Din Sosyolojisi: Yaşadığınız Dünya. ed. Peter Clarke, Ankara: İmge Kitapevi, 1. Basım.
- Haynes Jeff. (1998). Religion in Global Politics. London: Pearson Longman.
- Heck, Paul L. (2005). “Religion in Authoritarian State: The Case of Syria”, Democracy & Society, 4 (Fall 2005), (4-9).
- Koesel Karrie J. (2014). Religion and Authoritarianism: Cooperation, Conflict and the Consequences. Cambridge: Cambridge University Press.
- Köse Ali – Küçükcan, Talip. (2008). Avrupa Birliği Ülkelerinde DinDevlet İlişkisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi, 1. Basım.
- Levitsky, Steven - Way, Lucan A. (2010). Competetive Authoritarianism:
- Hybrid Regimes After Cold War. New York: Cambridge University Press.
- Rising Tide of Restiction on Religion. (2012) PDF:Pew Reseach Center, (Erişim 13 Ekim 2020) https://www.pewresearch.org/wp-content/uploads/ sites/7/2012/09/RisingTideofRestrictions-fullreport.pdf
- Robert, Jacques. (1998). Batıda Din-Devlet İlişkileri: Fransa Örneği. çev. İzzet Er, İstanbul: İz Yayıncılık, 1. Basım.
- Federalniy Zakon “O Svobode Sovesti i O Religioznih Obyedineniah” 26.09.1997. N 125-FZ, Moskova: Kremlin, (Erişim 13 Ekim 2020) http://kremlin.ru/acts/bank/11523