e-ISSN: 3006-2772
p-ISSN: 2618-0030
Başlanğıc: 2018
Nəşr aralığı: İldə 2 nömrə
Naşir: Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu

Fəlsəfə

Elm və din münasibətlərində dörd nəzəriyyə Four Views of Science and Religion Четыре теории о взаимоотношениях науки и религии

Eminağa Məmmədov AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun aparıcı elmi işçisi
Ələddin Məlikov AMEA Rəyasət Heyəti Təhsil şöbəsinin müdiri Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun müəllimi

Necə istinad edilir

Zotero Mendeley EN EndNote

Xülasə

Elm və din münasibətləri tarixboyu mübahisələrlə yadda qalmışdır. Bu gərginlik bəzən zəif, bəzən daha ciddi şəkildə təzahür etmişdir. Elm və din münasibətlərini araşdırarkən, bu münasibətləri ümumi çərçivədə gözdən keçirməklə, hər bir elm sahəsinin vəziyyətinə ayrı-ayrılıqda baxmaq lazımdır. Eyni ilə bu məsələni dinlərə də şamil etmək zərurəti yaranır. Nəticədə, hər bir dinin özünəxas özəlliklərinin mövcud olduğunu görmüş oluruq. Ümumiyyətlə, elm və din münasibətlərinin araşdırılması xüsusi və dərin qatlara malik olduğundan, bu sahədə tədqiqatlar həmişə ciddi şəkildə aparılmalıdır. Elm dinlə ziddiyyət təşkil edirmi? Elm və din fərqli sahələrə aiddirmi? Elm və din daim müzakirə və qarşılıqlı münasibətdədirmi? Elm və din, ümumilikdə, bir-birini tamamlayır və hər zaman inteqrasiya halındadırmı? Təqdim edilən məqalə sadalanan suallara münasibətdə dəqiq elmi baxışlari ehtiva edən Yan Barburun “When Science Meets Religion” adlı kitabının I fəslinin tərcüməsinə həsr edilmişdir. Həmin fəsildə bu suallar dəqiq elmi izahını tapmışdır. Kitabda müəllif sadə anlaşılan nümunələr əsasında elm və din arasındakı münasibətləri dörd əsas kateqoriyaya bölmüş və onların hər birini dərindən izah etmişdir. Bu münasibətlər ümumilikdə problemin mənşəyini, inkişaf dinamikliyini və nəticəsini ortaya qoyaraq, həm mövcud nəzəriyyələri xarakterizə edir, həm elmi tədqiqatlara yol açır, həm də yeni fikirlərin formalaşmasına kömək edir.
The relationship between science and religion has been marked by controversial debates throughout history. This tension was sometimes weak and sometimes more severe. When studying the relationship between science and religion, it is essential to analyze the situation in each field of science separately before examining the relationship as a whole. Similarly, this issue needs to be addressed in religions. As a result, each religion has its own characteristics. The study of the relationship between science and religion has a special and deep layer, thus research in this area should always be carried out seriously. Does science contradict religion? Do science and religion belong to different fields? Are science and religion always in discussion and interaction? Are science and religion generally complementary and always integrated? The answers to all these questions are given in full in this article. This article is a translation of first chapter of Ian Barbour's book When Science Meets Religion, in which above mentioned questions are considered. Ian Barbour divides these relationships into four main categories with examples and explains each one separately. These relationships generally reveal the origin, process, and outcome of the problem. Thus, it characterizes and embodies existing theories, and as we hope it opens the way to a new scientific research, and deeply contributes to the formation of new ideas.
Взаимоотношения между наукой и религией запомнились напряженной полемикой на протяжении всей истории. Это напряжение проявлялось порой более слабо, а порой более ярко. При изучении взаимосвязи науки и религии в общем контексте, необходимо рассматривать состояние каждой научной дисциплины отдельно. Этот подход необходимо применить и к религиям, так как каждая религия имеет своеобразные особенности. Вообще, изучение взаимоотношений науки и религии имеет особый и глубокий пласт. В связи с этим исследования в этой области всегда должны проводиться тщательно. Противоречит ли наука религии? Принадлежат ли наука и религия к разным областям? Всегда ли наука и религия взаимодействуют? Являются ли наука и религия в целом взаимодополняющими и интегрируют ли они между собой? Данная статья является переводом первой главы книги «When Science Meets Religion» Яна Барбура, содержащей точные научные взгляды на указанные здесь вопросы. На доступных примерах Ян Барбур делит взаимоотношения науки и религии на четыре основные категории и детально разъясняет каждую из них. Эти категории, в целом, раскрывают происхождение, динамику развития и состояние проблемы, а также характеризуют существующие теории, открывают путь к научным исследованиям, формируют новые идеи.

Açar sözlər

Elm, Din, Yan Barbur, Konflikt, Müstəqillik, Dialoq, İnteqrasiya, Natural İlahiyyat, Təbiətin İlahiyyatı
Science, Religion, Science And Religion, Ian Barbour, Conflict, Independence, Dialogue, Integration, Natural Theology, Theology Of Nature
Наука, Религия, Ян Барбур, Конфликт, Независимость, Диалог, Интеграция, Натуральное Богословие, Богословие Природы

Referanslar

  • Barbour, Ian. (2000). When Science Meets Religion. London: SPCK. (pp. 7-38). ISBN 0-06-060381-X (pbk.)
  • Malikov, Aladdin. 2020. About Ian Barbour, a prominent researcher of science and religion. Elm qazeti, Baki, №22 (1257), (p.7).
  • http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.15360.25608

Eyni müəllif(lar)ın jurnaldakı ən çox oxunan məqalələri