e-ISSN: 3006-2772
p-ISSN: 2618-0030
Başlanğıc: 2018
Nəşr aralığı: İldə 2 nömrə
Naşir: Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu

Fəlsəfə

İbn Rüşdün din fəlsəfəsi Ibn Rushd’s (Averroes) Philosophy of Religion Философия религии Ибн Рушда (аверроэста)

f.e.d. Ələddin Məlikov AMEA Elm Tarixi İnstitutunun əməkdaşı, Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun müəllimi

DOI

10.30546/8wenag62

Necə istinad edilir

Zotero Mendeley EN EndNote

Xülasə

Din və fəlsəfə münasibətləri hazırda din fəlsəfəsinin əsas və əhəmiyyətli mövzusu sayılır. İslam peripatetizminin nümayəndəsi olan ibn Rüşd müsəlman renessansının formalaşmasında xüsusi rola malikdir. Məhz bu səbəbdən, ibn Rüşd fəlsəfəsində din fəlsəfəsinin yeri və rolu məqalənin predmeti kimi seçilmişdir. Məqalədə öncə ibn Rüşdün elmi yaradıcılığı, fəlsəfi əhəmiyyəti, elmi əsərləri qeyd edilmiş, daha sonraibn Rüşd fəlsəfəsində fəlsəfənin və ümumiyyətlə, din və fəlsəfə münasibətlərinin yeri və rolu araşdırılmışdır. Şəriətin fəlsəfəyə olan münasibəti həm din, həm də fəlsəfi nöqteyi-nəzərdən təhlil olunmuşdur. İbn Rüşd fəlsəfəsində din və fəlsəfə münasibəti, iman və ağlın birliyi, ayrılığı, bunların ziddiyyəti təqdirində həll yolları və edilən iradlara ibn Rüşdün cavabı verilmişdir. Sonda ibn Rüşdün latın ardıcıllarının fikirləri, ikili həqiqət nəzəriyyəsi və bu baxışın qiymətləndiriməsi və təhlili ortaya qoyulmuşdur.
Religious and philosophical relations are currently considered as the main and important subject of philosophy of religion. Ibn Rushd, the representative of Islamic peripatetism, has a great role in shaping the Muslim renaissance. For this reason, the place and role of philosophy of religion in Ibn Rushd's philosophy is chosen as the subject of the article. The article first studies Ibn Rushd’s scientific work and their philosophical significance and then examines the place and role of philosophy and generally, religious and philosophical relations in the philosophy of Ibn Rushd. Sharia's attitude toward philosophy has been analyzed both from religious and philosophical point of view. Religious and philosophical relations in Ibn Rushd’s philosophy, the unity and division of faith and mind, solutions to the contradictions and Ibn Rushd’s answer to the remarks are given here. Ibn Rushd’s Latin followers’ views, the theory of double truth, as well as, evaluation and analysis of this approach have been revealed in conclusion.
Религиозно-философские отношения в настоящее время являются главным и наиболее важным предметом философии религии. Представитель исламского перипатетизма Ибн Рушд сыграл большую роль в формировании мусульманского возрождения. Следовательно, место и роль философии религии в философии Ибн Рушда были выбраны в качестве предмета статьи. Первоначально в статье рассматриваются научная работа, философское значение, научные труды Ибн Рушда, далее исследуется место и роль философии и в целом, взаимоотношение религии и философии в философии Ибн Рушда. Отношение шариата к философии была проанализирована и с религиозной, и с философской точки зрения. В философии Ибн Рушда рассматриваются религиозно-философские отношения, единство и разделение веры и разума, пути решения в случае их противоречия и дается ответ замечаниям. В конце были представлены мнения латинских последователей (авер-роистов) Ибн Рушда, теория двойственной истины и былы проведены оценка и анализ этой точки зрения.

Açar sözlər

Din fəlsəfəsi, ibn Rüşd, ibn Ərəb, ağıl, fəlsəfə, iman, ibn Rüşd ardıcılları, ikili həqiqət
Philosophy of religion, Ibn Rushd (Averroes), Ibn Arabi, mind, philosophy, faith, Averroes’ followers, double truth
Философи ярелигии, Ибн Рушд, Ибн Араби, ум, философия, вера, последователи Ибн Рушда, двойственная истина

Referanslar

  • Holingdeyl, Reginald Con, Tarixe fəlsəfeye qərb, mütərcim: Əbdülhüseyn Azərəng, Qoqnus nəşriyyatı, dördüncü çap, 1381 h.ş.
  • Əl-faxuri, Hanna vəƏl-cərr, Xəlil, Tarixe fəlsəfe dər cəhane İslam,mütərcim: Əbdülməhəmməd Ayəti, “Elm və fərhəng” nəşriyyatı, altıncı çap, 1381 h.ş.
  • İbn Əl-Ərəbi, Əl-Fütuhatul-Məkkiyyə, dörd cilddə, Beyrut çapı, “Darul-kütubul elmiyyə” nəşriyyatı, çap tarixi qeyd edilməmişdir.
  • Kuhsari, İshaq Hüseyni, Tarixe fəlsəfeye İslami, “Əmir Kəbir” nəşri, birinci çap, 1382 h.ş.
  • Şərif, M.Məhəmməd, Tarixe fəlsəfe dər İslam, Nəsrullah Purcəvadinin nəzarəti altında fars dilinə tərcmə edilmişdir, “Daneşgah mərkəzi” nəşriyyatı, Tehran, 1362 h.ş.
  • İbn Rüşd, Məhəmməd ibn Əhməd, Təhafut ət- təhafüt, hazırlayan vəşərh edən: Əhməd Şəmsəddin, “Darul-kütubul elmiyyə” nəşriyyatı, “Təbe saniyə”, Beyrut, 2003 m.
  • İbn Rüşd, Məhəmməd ibn Əhməd, Əl-kəşf ən mənahicil ədilləti fi əqaidil milləti, “Məktəbətil-qərbiyyə” nəşriyyatı, Beyrut, 1987 m.
  • İbn Rüşd, Məhəmməd ibn Əhməd, Fəslul-məqal fima beynəl hikməti vəşşəriəti minəl-ittisal, hazırlayan, ön sözün müəllifi vəşərh edən: Dr. Səmih Dəğim, “Darul- fikril-Lobnan” nəşriyyatı, “Təbe əvvəl”, Beyrut, 1994 m.
  • Mustafa Məlikian, Cozveye kəlame cədid, elm və din, Tərbiyət Müdərris Universitetinin kitabxanası, tarix qeyd edilməmişdir.
  • Fremantel, Ann, Əsre etiqad, mütərcim: Əhməd Kərimi, Əmir Kəbir nəşriyyatı, birinci çap, 1345 h.ş.
  • Əl-Xəziri, Zeynəb Mahmud, Məşru İbn Rüşd Əl-İslami, İbn Rüşd filsufuş- şərq vəl- qərb, “Məktəbətu incilul Misriyyə” nəşriyyatı, Qahirə, nəşr ili yoxdur.
  • Mahmud, Zəki Nəcib, Əl- məntiqil vəzii, On Formal Logic, 1951
  • Məlikov, Ələddin, “Alvin Plantinqa-XX əsrin analitik epistemoloqu”, “Elm və həyat” jurnalı, No 2, (465), 2018
  • Aştiyani, seyid Cəlaləddin, Nəqdi bər təhafutul fəlsəfeye Əl-Qəzali, “İslam təbliğatı” nəşriyyatı, Qum, 1378 h.ş.
  • Jilson, Etyen, Ruhe fəlsəfeye qurune vusta, mütərcim: Əlimurad Davudi, “Elmi və fərhəni” nəşriyyat institutu, üçüncü çap, Tehran, 1379 h.ş.
  • Dürant, Uill, Tarixe təməddon, (The story of Civilization), mütərcimlər qrupu: “Amuzeşe inqilabe İslami” nəşriyyatı, Tehran, 1361 h.ş.
  • Məlikov, Ələddin, “Epistemologiyada ağıl və iman münasibətlərinin təhlili”, “Metafizika” jurnalı, No 2, 2018
  • Həddadi, Əziz, Surətu İbn Rüşd fil-kitabatil urubiyyə vəl-ərəbiyyə,“Mabədul-hədasə” nəşriyyatı, Fas, 2000 m.
  • Jilson, Etyen, Əql və vəhy dər qurune vusta, mütərcim: Şəhram Pazuki, Mütaliat və təhqiqate fərhəngi institutu, birinci çap, Tehran, 1371 h.ş.
  • Əl-Cabiri, Məhəmməd Abid, İbn Rüşd, sire və fekr, Derasatul vahdətul ərəbiyyə mərkəzi, Beyrut, 1998 m.
  • İbn Rüşd konfransı toplusu, İbn Rüşd filsufuş-şərq vəl-qərb, hazırladı: Miqdad Ərəfə Minsiyyə, Həman Buxarinin “Bu gün İbn Rüşddən neçə faydalana bilərik?” məqaləsi, “Mənşuratul- məcməus-səqafi” nəşriyyatı, Tunes, 1999.

Lisenziya

Müəllif hüququ (c) 2018 f.e.d. Ələddin Məlikov
Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.

Eyni müəllif(lar)ın jurnaldakı ən çox oxunan məqalələri