Fəlsəfə
Badiuda teologiya və farabinin peyğəmbərlik anlayışı
Truth-producing Fields in Badiou, Theology and Farabi’s Understanding of Prophethood
Богословие согласно бадью и теория пророчества фараби
Badiou’de Hakikat Üreten Alan Olarak Teoloji ve Farabi’nin Nübüvvet Anlayışı
Badiuya görə, fəlsəfə həqiqət yaratmır, həqiqəti yaradan sahələri birlikdə nəzərdən keçirməyə imkan verir. Yaradıcı proseslər adlandırdığı siyasət, sənət, elm və sevginin həqiqi hadisələrin meydana çıxmasına səbəbiyyət verdiyini söyləyən Badiu, bu sahələrdə var olan həqiqətlərin bütövlüyünün təmin edilməsinin zəruri olduğunu bildirir. Məqalə bizi maraqlandıran əsas məsələ Badiunun həqiqi hadisələri meydana çıxardığını dediyi dörd sahənin tədqiqi ilə bağlıdır. Bu dörd sahədən başqa beşinci sahədən, yəni siyasətdən, sənətdən, elmdən və sevgidən başqa, digər həqiqi hadisələri meydana çıxaran sahələrdən danışmaq olarmı? Badiunun bu dörd sahə haqqında söylədikləri beşinci sahə olaraq teologiyaya yer açarmı? Onun bir çox əsərində irəli sürdüyü tezislər xristian teologiyasının da həqiqi hadisə yarada biləcəyi fikrinin ortaya çıxmasına səbəb olur. Bu fikrə əsaslanan bəzi tədqiqatlar da mövcuddur. Xüsusilə Zizekin “Qıdıqlanan subyekt” əsərində Badiu fəlsəfəsində həqiqi hadisə yarada biləcək, beşinci sahə olaraq, teologiyanın irəli sürülə biləcəyi yazılır. Bu mənada, məqalədə Zizekin yanaşmasını təqib edəcəyik. Başqa teologiyaları, xüsusilə də İslam teologiyasını bu mövqedən dəyərləndirəcəyik. Bu səbəbdən, Farabinin peyğəmbərlik nəzəriyyəsini Badiunun nöqteyi-nəzərindən qiymətləndirəcəyik, yəni məqaləmiz bu suala cavab axtaracaq: Badiu istiqaməti baxımından Farabinin peyğəmbərlik nəzəriyyəsi həqiqi hadisə yarada biləcək beşinci sahə olmağa namizəd sayıla bilərmi?
Philosophy, according to Badiou, does not produce truth; rather, it allows the domains that make truth to be considered together. He claims that truth is produced by the generic process of politics, art, science, and love. Furthermore, the integrity of the truths produced in these domains must be ensured. The main issue that concerns us in our study is related to the expansion of the multitude of philosophy, which Badiou calls four truth procedures. Could a fifth domain be mentioned in addition to these four ones? Could theology be the fifth domain that produces truth? The theses put forward by Badiou in many of his works bring to mind the idea that Christian theology can also produce truth. There are some studies based on this idea. Zizek’s The Ticklish Subject: The Absent Centre of Political Ontology particularly emphasizes the possibility of theology as the fifth generic set in Badiou’s philosophy. In this sense, our study will follow Zizek’s mentioned approach. However, apart from Christian theology, others have not been evaluated from the Badiouian perspective. For this reason, we attempted to investigate the relationship between the ideas of prophethood and the theory of prophethood with Badiou’s theory of event and basic conceptions by examining Farabi’s theory of prophethood from Badiou’s perspective. Therefore, our article will focus on the similarities and differences of the concepts such as prophet, prophethood, revelation, subject, incident, loyalty etc. It will also seek an answer to the following question: Can Farabi’s theory of prophethood fill the content of the field of theology, which can be considered as the fifth truth-producing domain from Badiouian perspective?
Согласно Бадью, философия не порождает истин, а предоставляет место для встречи всех истин. Он говорит, что родовые процедуры политика, искусство, наука и любовь являются источниками истин и подчеркивает необходимость обеспечения целостности истин, произведенных в этих областях. В статье изучается интересующий нас основной вопрос, а именно четыре источника истин согласно Бадью. Можно ли говорить о пятой области, кроме этих четырех областей, а именно политики, искусства, науки и любви, о других областях, порождающих истины? Могут ли идеи Бадью об этих четырех областях открыть путь к пятой области, то есть богословию? Тезисы, выдвинутые Бадью во многих его работах, напоминают о том, что христианское богословие также может порождать истины. Есть несколько исследований, основанных на этой идее. В частности, в труде «Щекотливый субъект» Жижека указано, что богословие может выступать в качестве пятого источника истин в философии Бадью. В этом отношении в статье используется подход Жижека. В этом контексте оценивается и другая теология, в частности исламская. В связи с этим мы попытались изучить теорию пророчества Фараби с точки зрения Бадью. То есть, наша статья будет искать ответ на вопрос: Может ли теория пророчества Фараби рассматриваться, как пятый источник истин в контексте философии Бадью?
Badiou’ye göre felsefe hakikat üretmez, hakikat üreten alanların bir arada düşünülmesini sağlar. Jenerik süreç olarak adlandırdığı siyaset, sanat, bilim ve aşkın hakikat ürettiğini diyen Badiou, bu alanlarda üretilen hakikatlerin bütünlüğünün sağlanması gerektiğini söyler. Çalışmamızda bizi ilgilendiren esas mesele, Badiou’nün dört hakikat üreten alan dediği felsefe çoklusunun genişletilebilmesiyle ilgilidir. Acaba bu dört alana yani siyasete, sanata, bilime ve aşka ilaveten beşinci bir alandan bahsedilebilir mi? Badiou’nün bu dört alan hakkında söyledikleri, beşinci bir alan olarak teolojiye yer açar mı? Badiou’nün birçok eserinde ileri sürdüğü tezler Hıristiyan teolojisinin de hakikat üretebileceği fikrini akıllara getirir. Bu fikri temel alan bazı çalışmalar bulunur. Özellikle Zizek’in Gıdıklanan Özne’de Badiou felsefesinde beşinci jenerik küme olarak teolojinin imkanı üzerinde durur. Bu anlamda çalışmamız Zizek’in mevzu bahis yaklaşımını takip edecektir. Ancak Hıristiyan teolojisi haricindeki teolojiler Badioucü bakışla değerlendirilmiş değil. İşbu sebeple Farabi’nin nübüvvet kuramını Badioucü bakış açısından değerlendirerek, nübüvvetin ve nübüvvet kuramıyla ilgili kavramların Badiou’nün hadise kuramı ve temel kavramlarıyla irtibatını/irtibatlandırılabilirliğini irdelemeye çalıştık. Dolayısıyla yazımız, peygamber, nübüvvet, vahiy vs. gibi kavramların, Badioucü özne, hadise, sadakat vs. gibi kavramlarla ne gibi benzerlikleri/farklılıkları olduğu meselesi üzerinde durarak şu soruya cevap arayacaktır: Badioucü bakış açısından yola çıkılacak olursa, beşinci hakikat üreten alan olarak telakki edilebilecek teoloji alanının içeriğini Farabi’nin nübüvvet kuramı doldurabilir mi?
Akçay Mustafa. (2001). Bir Kelam Problemi Olarak Nübüvvetin İmkânı, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 3, (ss. 217-246).
Aydın İbrahim Hakkı. (2003). Farabi’de Bilgi Teorisi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Badiou Alain. (2015). Fransız Felsefesinin Macerası, ter: P. Burcu Yalım, İstanbul: Metis Yayınları.
Badiou Alain. (1997). Saint Paul: The Foundation of Universalism, trans. by: Ray Brassier, California: Stanford.
Badiou Alain. (2005/1). Felsefe İçin Manifesto, ter: Nilgün Tutal, Hakkı Hünler, İzmir: Ara-lık Yayınları.
Badiou Alain. (2005/2). Being and Event, trans: Oliver Feltham, New York: Continuum.
Badiou Alain. (2011). Tarihin Uyanışı, ter: Murat Erşen, İstanbul: Monokl Yayınları.
Badiou Alain. (2012). Sonsuz Düşünce, ter: Işık Ergüden, Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
Badiou Alain. (2013). Etik, Kötülük Kavrayışı Üzerine Bir Deneme, ter: Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
Badiou Alain. (2014). Bir Eşitlik Felsefesi, ter: Işık Barış Fidaner, İstanbul: Yersizşeyler.wordpress.
Bayram İbrahim. (2015). İslâm Düşüncesinde Nübüvvetin Vehbîliği-Kesbîliği Meselesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 3, (ss. 169-198).
Çelikel İlknur. (2015). Alain Badiou’nün Varlık Felsefesinde Matematik-Hakikat İlişkisinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Duman Gökhan. (2016). Materyalist Teoloji ve Presokratik Felsefe: Alain Badiou ve Giorgio Agamben Örneklerinin Bir Değerlendirmesi, Yayınlanma-mış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Erdoğan İsmail. (2015). İslam Filozoflarına Göre Nübüvvet ve Mucize, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 3, (ss. 429-450).
Etil Hüseyin. (2013). Badiou’nun “Felsefe Kavgası”: Varlık-Hadise-Özne-Hakikat, Divan, sayı: 35, (ss. 243-275).
Farabi. (1935). Eserlerinden Seçmeler, ter: Kıvameddin, İstanbul: Devlet Matbaası.
Farabi. (1980). Es-Siyasetu’l-Medeniyye veya Mebadi’ul-Mevcudat, ter: Mehmet Aydın, A. Şeneri M. R. Ayas, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Farabi. (1997). El-Medinetü’l-Fazıla, ter: Ahmet Arslan, Ankara: Vadi Yayınları.
Farabi. (1999). Tahsilu’s-Sa’ada, ter: Ahmet Arslan, Ankara: Vadi Yayınları.
Homer Sean. (2017). The Persistence of Theoretical Anti-humanism, or, The Politics of the Subject in Alain Badiou and Slavoj Žıžek, Annual Review of Critical Psychology, Volume: 13, (pp. 1-17).
Miller Adam. (2005). An Interview with Alain Badiou “Universal Truths and the Question of Religion”, Journal of Philosophy and Scripture, Volume: 3, (pp. 38-42).
Pay Metin. (2015). İslam Düşüncesinde Bazı Mucize Telakkileri, Dini Araştırmalar, sayı: 47, (ss. 146-171).
Platon. (2010). Devlet, ter: Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Toktaş Fatih. (2002). Fârâbî’nin Kitâbü’l-Mille Adlı Eserinin Takdim ve Çevirisi, Divan, sayı: 1, (ss. 247-273).
Yenisoy Eylem. Şahin. (2016). Alain Badiou'nun Hakikat Kuramı, ViraVerita, sayı: 2, (ss. 105-129).
Zizek Slavoj. (2005). Gıdıklanan Özne, ter: Şamil Can, Ankara: Epos Yayınları.
Ümumilikdə 26 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Cəlilzadə, Xəyyam. “Badiuda Teologiya Və Farabinin peyğəmbərlik anlayışı”. Din Araşdırmaları Jurnalı 4/7 (December 31, 2021), 271-288. https://journal.ait.edu.az/daj/article/view/138
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Fəlsəfə
- Təqdim Edildi oktyabr 1, 2021
- Yayımlanıb dekabr 31, 2021
- Nömrə № 2(7) Dekabr 2021
- Bölmə Fəlsəfə