Kelam
Mehdilik inancının mənşəyi ilə bağlı elmi nəzəriyyələr
Scientific Theories on the Origin of Mahdist Beliefs
Научные теории происхождения махдистских верований
Məqalədə mehdilik inancının mənşəyi və onu doğuran səbəblər haqqında mövzular tədqiq edilmişdir. Təbii fəlakətlər, kataklizmlər və müharibələr səbəbindən yaranmış siyasi, iqtisadi çətinliklər vaxtı insanın fitri olaraq xilaskar gözləməsi faktı dinlərin diqqət ayırdığı ən aktual mövzulardan biri olmuşdur. Mehdilik inancı dinlərin ortaq cəhətlərindən biridir və əksər dinlərdə xilaskara inam kimi inancları görmək mümkündür. Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi din və ideoloji cərəyanlarda mehdilik inancına səthi yanaşılsa da, bəzi dinlərdə bu inanc çox güclüdür. Başqa ifadə ilə desək, mehdilik inancı bəzi dinlərin əsas prinsiplərindən birinə çevrilmiş və həmin dinlərin enerji mənbəyi kimi büruzə vermişdir. Təbii ki, dinlərin xilaskarla bağlı yanaşmaları birmənalı deyildir, ortaq və fərqli cəhətlər vardır. Ortaq cəhət ümumi olaraq xilaskara inamda, fərqli cəhətlər isə daha çox təfərrüatlarda özünü göstərir. Belə ki, xilaskarın gələcəyi inancı əksər dinlərdə ortaq cəhət olaraq mövcuddur. Dünyanı xilas edəcək xilaskarın kimliyi, şəxsiyyəti və sahib olduğu xüsusiyyətlər kimi mövzular dinlərə görə dəyişən problemlərdir. Məqalədə avropalı alimlərin və bu mövzuda tədqiqat aparmış dinşünasların xilaskarlıq inancının mənşəyi ilə bağlı elmi yanaşmaları müqayisəli şəkildə qeyd edilmiş və təhlillər aparılmışdır. Bununla yanaşı, mehdilik inancını doğuran psixoloji, psixo-sosial və siyasi səbəblər kimi məqamlar da qeyd edilmişdir.
This article explores the origins of Mahdhist beliefs and its reasons. Man instinctively awaits a savior in times of political and economic difficulties caused by natural disasters, cataclysms and wars, and this fact is one of the most pressing problems for religions. Mahdism is one of the common beliefs for all religions as the belief in saviors can be seen in most them. It should be noted that faith in the Mahdi is superficial in several religions and ideological movements; however, it is strong in some religions. Mahdist beliefs became one of the basic principles of a number of religions and proved to be a source of energy for these religions. Obviously, the religious approach to the idea of savior is ambiguous and there are common features and differences. Issues such as the identity and characteristics of the savior who will save the world are different depending on religion. The article compares and analyzes the scientific approaches of European scholars and theologians who conducted research on the origin of the faith in salvation. In addition, such nuances as the psychological, psychosocial and political reasons for the belief in the Mahdi have been studied.
В данной статье изучаются истоки махдистских верований и истинные причины их появления. Человек инстинктивно ждет спасителя во времена политических и экономических трудностей, вызванных стихийными бедствиями, катаклизмами и войнами, и это факт является одной из наиболее актуальных проблем для религий. Махдистские верования имеет много общего с другими религиями, и такое убеждение, как вера в спасение, можно найти в большинстве религий. Следует отметить, что вера в Махди является поверхностной в некоторых религиях и идеологических течениях, в других она очень сильна. Махдистские верования стали одним из основных принципов некоторых религий и проявили себя как источник энергии этих религий. Конечно, толкование понятия «спаситель» в религиях неоднозначно; есть как общие черты, так и различия. Такие вопросы, как личность и характеристики спасителя, который спасет мир, раскрываются по-разному в зависимости от религии. В статье сравниваются и анализируются подходы европейских ученых и теологов, которые проводили исследования на тему происхождения веры в спасение. Кроме того, изучены психологические, психосоциальные и политические причины веры в Махди.
Abegg Emili. (1928). “Der Messiasglaube in İndien und Iran”. Leipzig.
Aristotel (1934). “Metafizika” (tər: A.B.Kubiçkova). Moskva.
əl-Bərkuk Əbdürrəhman. (1927). Divanu Həssan ibn Sabit. Qahirə.
ət-Tureyhi, Fəxrəddin. (2008). “Məcmə-ul-bəhreyn”. Beyrut.
Gressman Hugo. (1929). “Der Messias”. Göttingen.
Goldzer İgnaz. (1950). “əl-Əqidətu vəş-Şəriətu fil-İslam” (tər: M.Yusif Musa). Qahirə.
Ğalayyini Mustafa. (2011). “Camiud-durusil-arabiyyə”. Beyrut.
Jeremias Alferd. (1927). “Die ausserbiblische Erlösererwartung”. Berlin.
Le Bon Gustave. (1979). “Kitleler Psikolojisi”. İstanbul.
Meral Çörtü Mustafa. (2008). “Sarf”. İstanbul.
Sarıkçıoğlu Ekrem. (1997). “Dinlerde Mehdi Tasavvurları”. Samsun.
Staerk Wolter. (1938). “Die Erlösererwartung in den östlichen Religionen”. Stuttgart.
Toplam 12 kaynakça bulunmaktadır.
Daha Fazla Referansı Göster
Mustafayev, Elnur. “Mehdilik inancının mənşəyi Ilə bağlı Elmi nəzəriyyələr”. Din Araştırmaları Dergisi 3/4 (June 30, 2020), 93-104. https://journal.ait.edu.az/daj/article/view/78
İndir
Makale Bilgileri
- Makale Türü Kelam
- Gönderildi Nisan 1, 2020
- Yayınlanmış Haziran 30, 2020
- Sayı № 1(4) Haziran 2020
- Bölüm Kelam