Təfsir
Oruc ayələrinin işari təfsirixülasə
Ishari Interpretation of Fasting Verses
Символическое толкование аятов о посте
Oruç Âyetlerinin İşârî Tefsiri
Oruc tutmaq Adəmdən başlayaraq bütün ümmətlərə fərz buyurulmuş bir ibadətdir. Bu ibadət son Haqq din olan İslam dininə də fərz buyurulmuşdur. Belə ki, “Bəqərə” surəsinin 183, 184, 185 və 187-ci ayələrində orucun vacibliyindən bəhs edilir. Müfəssirlər ayələri fiqhi baxımdan təfsir edərək, oruç tutmaqla bağlı şərtləri izah etməyə çalışmışlar. Oruc ayələri təfsir ədəbiyyatında leksikoqrafiya və fiqhi baxımdan açıqlansa da, bu ayələr işari təfsir məktəbinə mənsub olan müfəssirlər tərəfindən fərqli mənalar yüklənərək yenidən təfsir edilmişdir. Bu müfəssirlər Ramazan, hilal, orucun halları, səfər halında olan insanların və xəstələrin vəziyyəti haqqında mövzularda bəzi işari şərhlər gətirərək, təfsir ədəbiyyatına fərqli baxış bucağı qazandırmışlar. Müfəssirlərin fikrincə, qəlbi şəhvətdən, boş istəklərdən, gözləri haramdan, dili acı sözlərdən xilas etmək istəyən hər bir müsəlman oruc tutmaqla bunu edə bilər. Bu kontekstdə araşdırmamız iki hissədən ibarətdir. Məqalənin birinci hissəsində islamdanəvvəlki inanc sistemlərində oruc ibadətləri haqqında qısa məlumat verilir. Daha sonra müfəssirlərin oruc ayələrini necə açıqladıqları izah edilir. İkinci hissədə isə işari təfsir məktəbinə mənsub olan müfəssirlərin bu ayələrlə bağlı verdikləri izahlar bir araya gətirilərək şərh edilir.
Since Adam, fasting has been a compulsory form of devotion for all ummahs. This devotion is necessary for Muslims, who believe that Islam is the last true religion. In reality, the require d fasting is mentioned in the 183rd, 134th, and 135th verses of al-Baqara. The commentators sought to explain the conditions interpreting the verses in terms of fiqh. Although the verses of fasting, known as fiqh verses in Islamic law, are interpreted in terms of lexicology and fiqh in the commentary literature, they have been reinterpreted by the tafsir scholars who are from the school of Ishari tafsir. These commentators have brought a different perspective to the tafsir literature by introducing a number of sympathetic interpretations on issues such as Ramadan, crescent, states of fasting, traveling and the situation of the sick people mentioned in the verses. According to these commentators, every Muslim who wants to save his heart from delusions, desires of self, ill-wishes, from forbidden things, and bitter words can do this by fasting. In this context, our study consists of two parts. In the first part, it is explained how fasting and commentators interpreted the verses of fasting that existed in pre-Islamic belief systems. In the second part, the different ishari interpretations made by the members of the Ishari tafsir school are examined by bringing them together.
Пост обязательный вид поклонения для всех умм, начиная с Адама. Это поклонение также является обязательным в последней религии справедливостиисламе. Так, в аятах 183, 184, 185 и 187 суры аль-Бакара рассказывается о важности поста. Толкователи пытались объяснить условия поста, путем толкования методом фикха. Хотя аяты о посте раскрыты в литературе толкования с точки зрения лексикографии и фикха, толкователи, принадлежащие к школе символического толкования (тафсир ишари), дали им разные значения и повторно истолковали их. Эти толкователи представили литературу толкования с другой точки зрения, дав символическое толкование таких тем, как Рамадан, полумесяц, состояние поста и состояние людей и больных в пути. По мнению толкователей, любой мусульманин, желающий спасти свое сердце от похоти, суетных желаний, глаза от харама, а язык от горьких слов, может добиться этого, соблюдая пост. В этом контексте наше исследование состоит из двух частей. В первой части статьи дается краткое описание поста в доисламских системах верований. Затем объясняется, как толкователи интерпретировали аяты о посте. Во второй части обобщены и объяснены комментарии толкователей школы тафсира ишари в связи с этими аятами.
Oruç, Hz. Âdem’den başlayarak tüm ümmetler için farz kılınmış ibadet şeklidir. Bu ibadet son hak din olan İslam için de farz kılınmıştır. Nitekim Bakara sûresinin 183, 184, 185. ve 187. âyetleri orucun farziyetinden bahseder. Müfessirler âyetleri fıkhî açıdan tefsir ederek şartlarını belirtmeye çalışmıştır. İslam hukukunda fıkhî âyetler olarak bilinen oruç âyetleri tefsir literatüründe lügavî ve fıkhî açıdan tefsir edilmekle birlikte, İşârî tefsir ekolünden olan müfessirler tarafından işârî yoruma tabi tutularak yeniden yorumlanmıştır. Bu müfessirler, âyetlerde geçen Ramazan, hilâl, orucun halleri, sefer hükmünde olan ve hasta kimselerin durumu gibi konularda bir takım işârî yorumlar getirerek tefsir literatürüne farklı bir bakış açısı kazandırmışlardır. Müfessirlere göre kalbi su-i zanlardan, nefsi boş isteklerden, gözleri haram bakışlardan ve dili acı sözlerden kurtarmak isteyen her Müslüman bunu oruç tutmakla yapabilir. Bu bağlamda çalışmamız iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda İslam öncesi inanç sistemlerinde mevcut olan oruç ibadeti hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Daha sonra müfessirlerin oruç âyetlerini nasıl tefsir ettikleri açıklanmıştır. İkinci kısımda ise İşârî tefsir ekolü mensupları tarafından yapılan farklı işârî yorumları bir araya getirerek irdelenmiştir.
Âlûsî Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. (ts). Rûḥu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Ḳur’âni’l-‘aẓîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. 30 Cilt. Beyrut: İdâratü’t-Tıbâ’atu’l-muniriyye.
Aybakan Bilal. (2010). “Şâfiî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklope-disi. 38/223-233. İstanbul: TDV Yayınları.
Baklî Rûzbihân b. Ebî Nasr. (2008). ‘Arâ’isü’l-beyân fî hakâ’ikı’l-Ḳur’ân. thk. Ahmed Ferîd Mezîdî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Bakuvi Mir Məhəmməd Kərim əl-Hacc b. Mir Cəfər. (1904-1906)) Kəşfül-həqayiq an nükətil-ayati vəd-dəqaiq. 3 Cilt. Tiflis: Kaspi Qəzetinin Buxariyyə Mətbəəsi.
Bursevî İsmail Hakkı. (ts.). Rûhu’l-beyân. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr. Çakan İsmail Lütfü – EROĞLU Muhammed. (1988). “Abdullah b.
Abbas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/126-128. İstanbul: TDV Yayınları.
Demir Recep. (2016). “Diğer İnanç Sistemlerinde ve İslâmda Oruç (Karşılaş-
tırmalı Bir Analiz)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9/42: 784-1799.
Eroğlu Muhammed. (2001). “Âlûsî, Şehâbrdd’in Mahmûd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/550-221. İstanbul: TDV Yayınları.
Gündüz Şinasi. (1998). “Sâbiîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/341-344. İstanbul: TDV Yayınları.
Gündüz Şinasi. (2003). “Maniheizm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.27/575-577. İstanbul: TDV Yayınları.
Hoca Nazif. (1991). “Baklî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/545-547. İstanbul: TDV Yayınları.
Itr, Nûreddîn. (1994). “Dâvûd ez-Zâhirî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9/49-50. İstanbul: TDV Yayınları.
Kandemir M. Yaşar. (1988). “Abdullah b. Ömer b. Hattâb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/76-79. İstanbul: TDV Yayınları.
Kâşânî Kemâlüddîn Abdürrezzâk b. Ebi’l-Ganâim Muhammed. (1988). Te’vîlâtü’l-Ḳur’ân. çev. Ali Rıza Doksanyedi. 3 Cilt. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
Kurt Yaşar. (2007). “Ni‘metullâh b. Mahmud”. Türkiye Diyanet Vakfı
İslam Ansiklopedisi. 33/132-133. İstanbul: TDV Yayınları.
Kurtubî Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. (2006). el-Câmi‘ li-aḥkâmi’l-Ḳur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle.
Kuşeyrî Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. (2007). Letâifu’l-işârât. thk. Abdüllatîf Hasen Abdurrahman. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. Mertoğlu M. Suat. (2009). “Sa’lebî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36/28-29. İstanbul: TDV Yayınları.
Müqəddəs Kitab, Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid. (2012). Bakı: Müqəddəs Kitab Şirkəti.
Nahcuvânî Ni‘metullâh b. Mahmûd. (1325-1326). el-Fevâtiḥu’l-ilâhiyye ve’l-mefâtîḥu’l-ğaybiyye el-mûdıhatü li’l-kelimi’l-Ḳur’âniyye ve’l-ḥikemi’l-furkâniyye. 6 Cilt. İstanbul: y.y.
Namlı Ali. (2001). “İsmail Hakkı Bursevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/102-106. İstanbul: TDV Yayınları.
Necmüddîn-i Dâye Ebû Bekr. (2009). et-Te’vîlâtün-Necmiyye. tah. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Nîsâbûrî Nizâmüddîn Hasen b. Muhammed b. Hüseyn el-A‘rec. (1996). Ğarâ’ibü’l-Ḳur’ân ve reğâ’ibü’l-furḳ’an. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
Okuyan Mehmet. (2006). “Necmeddîn-i Dâye”. Türkiye Diyanet Vakfı
İslam Ansiklopedisi. 32/496-497. İstanbul: TDV Yayınları.
Öğüt Salim. (1995). “Evzâî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/546-548. İstanbul: TDV Yayınları.
Öz Mustafa. (1993). “Ca‘fer es-Sâdık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 7/1-3. İstanbul: TDV Yayınları.
Özdirek Recep – Çavuşoğlu Ali Hakan (2010). “Süfyân es-Sevrî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/28. İstanbul: TDV Yayınları. Özel Ahmet. (2003). “Mâlik b. Enes”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/506-513. Ankara: TDV Yayınları.
Râzî Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. (1988). Mefâtihu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikir.
Sa‘lebî Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-beyân ‘an tefsîri’l-Ḳur’ân. thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arab, 2002.
Sülemî Muhammed b. Hüseyin. (2001). Hakâiku’t-tefsîr. thk. Seyyid Umrân. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Uludağ Süleyman. (2002/1). “Kâşânî, Abdürrezzâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25/5-6. Ankara: TDV Yayınları.
Uludağ Süleyman. (2002/2). “Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26/473-475. Ankara: TDV Yayınları.
Uludağ Süleyman. (2010/1). “Sülemî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/53-55. İstanbul: TDV Yayınları.
Uludağ Süleyman. (2010/2). “Sülûk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/127. İstanbul: TDV Yayınları.
Uzunpostalcı Mustafa. (2010). “Ebû Hanîfe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/143-145. İstanbul: TDV Yayınları.
Yavuz Yusuf Şevki. (1995). “Fahreddîn er-Râzî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12/89-95. İstanbul: TDV Yayınları.
Yazır Elmalılı Muhammed Hamdi. (ts.). Hak Dini Kur’ân Dili. Sad.; Prof. Dr. İsmail Karaçam, Yrd. Doç. Dr. Emin Işık, Dr. Nusrettin Boleli, Abdullah Yücel. 10 Cilt. İstanbul: Umut Matbaası.
Zemahşerî Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. (1998). el-Keşşâf ‘an hakâikı gavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Muavvaz, 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-‘abidkan.
Ümumilikdə 40 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Ağayev, Murad. “Oruc ayələrinin işari təfsirixülasə”. Din Araşdırmaları Jurnalı 4/7 (December 31, 2021), 35-54. https://journal.ait.edu.az/daj/article/view/129
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Təfsir
- Təqdim Edildi oktyabr 1, 2021
- Yayımlanıb dekabr 31, 2021
- Nömrə № 2(7) Dekabr 2021
- Bölmə Təfsir