İslam hüququ
Azərbaycanda din tədrisi təcrübəsi: “Zübdətul-İslam” və “Şəraiul-İslam” əsərləri nümunəsi əsasında
The Experience of Teaching Religion in Azerbaijan Based on Two Examples: Zubdat Al-islam and Sharai Al-islam
Опыт религиозного образования в Азербайджане: на основе примеров двух произведений “Зубдатуль-Ислам” и “Шараиуль-Ислам”
Mədəniyyət tarixində dini ədəbiyyatın rolu böyükdür. Bir həqiqətdir ki, bu gün arxiv materiallarının böyük bir qismini məhz bu sahəyə aid əlyazma əsərlər təşkil edir. Onlar arasında İslam dininin əsas dini biliklərini cəm edən və “əl kitabı” kimi istifadə edilən “Elmihal” ənənəsi tədqiq obyekti olan bir məsələdir. Müxtəlif dövrlərdə İslam alimləri dinin əqidə, ibadət, gündəlik həyat tərzi, ədəb-əxlaq qaydaları, dualar və bəzən də böyük peyğəmbərlərlə bağlı xüsusi məlumatları cəm edərək müxtəsər əsər yazmış və xalq arasında dinin prinsiplərinin asan öyrənilməsinə nail olmuşdur. Bu ənənədən bəhs edərək onlar arasında xüsusi yeri olan iki əsər haqqında danışmaq bir töhfə olacaqdır. Əsas odur ki, bu dövrdə onları məqalə halında tanıtmaq və mədəniyyət tarixi ba-xımından əhəmiyyətindən danışmaq onların yazılması qədər mühüm bir iş olacaqdır.
Religious literature plays a great role in the history of culture. It is the truth that the majority of present archival materials are the manuscripts in this field. Among them, the Ilmihal tradition, which unites the basic religious knowledge of Islam and is used as a reference, is the subject of research. At different times, Islamic scholars created concise works combining information about religious beliefs, worship, daily life, morality, prayers, and sometimes even special information about the great prophets and facilitated people’s study of religious principles in a simple way. Speaking about this tradition, a great contribution would be a conversation about two works that occupy a special place among them. To present them as a research article in the current period and to introduce their significance from the point of view of cultural history would be just as important as their creation.
Религиозная литература играет большую роль в истории культуры. И это действительно так, на сегодняшний день большинство архивных материалов составляют рукописи. Среди них традиция “Эльмихал”, которая объединяет основные религиозные знания ислама и используется в качестве справочника, является предметом исследований. В разные периоды исламские ученые, объединяя сведения о религиозных верованиях, поклонении, повседневном образе жизни, морали, молитвах, а иногда даже особенную информацию о великих пророках, создавали свои произведения в виде выводов, в результате чего народ легко изучал религиозные принципы. Говоря об этой традиции, большим вкладом явился бы разговор о двух работах, занимающих особое место среди них. Самое главное предоставить их в качестве статьи в текущем периоде и рассказать об их значении с точки зрения истории культуры будет столь же важным, как и их написание.
Ağayev Ağəli, Muxtar Əfəndizadə, Bakı. “Sabah” nəşriyyatı, 1994 .
Alkadari Hasan Əfəndi Kurəvi əd-Dağıstani, “Divanul-Məmnun” Timurxan Şura 1913.
Baqini Şueyb ibn İdris, ət-Tabaqatul-Xacəqan ən-Nəqşibəndiyyə və Sadatul-Məşayixil-Xalidiyyəl-Mahmudiyyə, Dəməşq 1996.
Diyanət İslam Ensiklopediyası (D.İ.A.)
Kayayev Ali, Təracimi-Uləmayi Dağıstan, (Tərcümə: Hasan Orazayev) Grafiker yayınları, Ankara 2012.
Kərimova Aygün, “Azərbaycan istiqlalına töhfə verən şəxsiyyət Muxtar Əfəndizadə”, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illik yubileyinə həsr olunmuşbeynəlxalq konfrans, Bakı 2018. ŞƏRQ, İctimai qəzet, 1443876. 14/08/2014
Müsküri Məhəmməd Abdussalam oğlu, Timurxan Şura Mirza Mavroyev mətbəəsi, 1911. (Zaqatala Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi (ЗКМКП) -6590)
Muxtar Əfəndi Əfəndizadə, Şəraiul-İslam, Elektrik Mətbəəsi, Bakı 1911.
Niyazov Əhməd, XIX Əsr Azərbaycanın Şimal-Qərbində dini həyat elm vəmədrəsələr, Bakı 2016.
Niyazov Əhməd, “Kafkasya mədrəsələrinə gənəl bir baxış (Car-Balakən örnəyi)”, Karadəniz Texni Universiteti İlahiyyat Fakultəsi dərgisi Sayı 2/2, Trabzon 2015.
Təhsil, Aylıq ictimai jurnal, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Orqanı N:02 (41) Fevral 2014.
Osman Əfəndi, Saxuri, Tuhfətul-əhbabil-Xalidiyyə fi şərhil-qasidətil-Mahmudiyyə, Timurxanşura 1914.
Xuluflu Vəli, Car Döyüşləri Salnaməsi, (Azərbaycan Dövlət Elmi Tədqiqat İnstitutu Nəşri) Bakı 1934.
Zaqatala Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi (ЗКМКП)
БартолдВ., Дагестан, Сочинения, t. 3. M. 1963.
Габуниа, ГенералУслариКавказскиеязыки, с. 24, ЭхоКавказа, No 1. 1992
КрачковскийИ. Ю., Сочинения, t. 6, M. Л. 1960.
ПлоттоА. И. Фонн, ПриродаилюдиЗакатльскогоокруга, Сборниксведенийокавказскихгорцах (ССКГ). Тифлис, 1869. Вып. IV
http:/web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=vtls000133194 (22.112018) 20.http:/web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=31302pno=2 (22.112018)
Ümumilikdə 19 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Niyazov, Əhməd. “Azərbaycanda Din tədrisi təcrübəsi: “Zübdətul-İslam” Və ‘Şəraiul-İslam’ əsərləri nümunəsi əsasında”. Din Araşdırmaları Jurnalı 1/1 (December 31, 2018), 87-100. https://doi.org/10.30546/b1zyhy88
Müəllif hüququ (c) 2018 i.f.d. Əhməd Niyazov
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü İslam hüququ
- Təqdim Edildi oktyabr 1, 2018
- Yayımlanıb dekabr 31, 2018
- Nömrə № 1 (1) Dekabr 2018
- Bölmə İslam hüququ