e-ISSN: 3006-2772
p-ISSN: 2618-0030
Başlanğıc: 2018
Nəşr aralığı: İldə 2 nömrə
Naşir: Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu

Təsəvvüf

Azərbaycan Ziyalısı Şəhid Vəli Əl-Miyanəçinin (v. 525/1131) Görüşlərinə Təsir Edən Elmi Amillər Kontekstində Müəllimləri The Teachers in the Context of Scientific Factors Affecting the Views of the Azerbaijani intelligent, Martyr Sufi al-Miyaneji (d. 525/1131) Учителя азербайджанского просветителя шехида вели аль-миянечи (ум. 525/1131) в контексте научных факторов, повлиявших на его взгляды Azerbaycan’ın Ziyalısı Şehit Veli el-Miyânecî’nin (ö. 525/1131) Görüşlerini Etkileyen İlmî-İrfânî Faktörler Bağlamında Hocaları

Mehmet Emin Koç Azerbaycan Milli İlimler Akademisi,Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsü, Doktora Öğrencisi 0000-0002-1025-5643

Necə istinad edilir

Koç, Mehmet Emin , Koç, M , , Din Araşdırmaları Jurnalı, Azərbaycan Ziyalısı Şəhid Vəli Əl-Miyanəçinin (v. 525/1131) Görüşlərinə Təsir Edən Elmi Amillər Kontekstində Müəllimləri, 5, 8, 2022, 129-162, 2022

Zotero Mendeley EN EndNote

Xülasə

Orta əsr Şərq dünyasının Azərbaycan mədəni mühitində yetişmiş alim, mütəfəkkir, filosof, qəlb insanı Eynəlqüzat Miyanəçinin həyatı haqqında məlumatlar məhduddur.
Əsərlərinin bir qismi hələ üzə çıxmayıb, əsas yaradıcılığının bir qismi, xüsusilə üçcildlik farsca “Nameha/Mektubat” türkcəyə çevrilməyi gözləyir. Buna görə də tədqiqatçıların bir çoxu onun əsas əsərləri haqqında ətraflı məlumatlara malik olmadan və ideyalarını əxz etmədən iddialı fikirlər söyləyirlər. Bu fikirlər isə əsaslı sübutlar üzərində qurulmalıdır.
Sözügedən araşdırma Miyanəçinin müəllimləri və mürşidləri kontekstində bu dəlillərə bir yanaşmadır. Tədqiqatda klassik tarixi mənbələrlə yanaşı, Miyanəçinin ərəb və fars dillərində yazılmış əsərlərində təqdim etdiyi məlumatlardan istifadə edilmişdir. Həmçinin Miyanəçinin müəllimlərinin kimlikləri və şəxsiyyətləri tədqiq olunmuşdur.
Bəzi tədqiqatçılar “əl-Miyaneci”ni sələf-xələf qəbul olunacaq dərəcədə təsiri olan Sührəvərdi əl-Məktül (v. 587/1191) və İbnül-Ərəbinin (v. 638/1240) baxışları vasitəsilə oxuyurlar. Bəziləri isə hicri 300-cü illərin İslamı kontekstində neoplatonizm hərəkatını oxuyaraq özlərini neoplatonçu kimi təsvir edir; bəziləri də onu h. 300-cü illərin İslamı şəraitində neoplatonizm hərəkatı üzərindən oxuyaraq, özlərini neoplatonçu kimi təsvir edirlər. Beləliklə, şüurlarda və elm aləmində çox fərqli Eynəlqüzat prototipləri ortaya çıxır.
Miyanəçinin əsərlərində bəhs etdiyi və faydalandığını məlumat verdiyi müəllimlərinin elmi simaları və şəxsiyyətləri araşdırıldıqda ortaya çıxan Eynəlqüzat prototiplərinin əsl Eynəlqüzat Miyanəçidən uzaq olduğu görünür.
Miyanəçi üçün ifadə edilə biləcək ən tutarlı və düzgün təsbit: o, Quran ayələri ilə qidalanan müdrik, özünəməxsus məktəb, müəllimlərini belə tənqid etməyi bacaran, özündən sonra gələnlərə nura çevrilən bir rəhbərdir.
There is little information available about the life of Aynülkudât alMiyaneci, one of the scholars, thinkers, philosophers, and soulful man who grew up in the Azerbaijan cultural climate of the Medieval Eastern world.
Some of his works have yet to be discovered, and some of his foundational works, particularly his three-volume Persian Nâmehâ/Mektûbât, are awaiting translation into Turkish. As a result, most researchers express strong opinions about his fundamental works despite their inability to study them in depth or grasp his ideas. These points of view must be supported by evidence.
This study takes a look at these evidences through the eyes of teachers of al-Miyanecî' and the guides who raised him.
Aside from classical historical sources, the information presented by alMiyânecî in his works in Arabic and Persian was also consulted in this study. The identities and personalities of al-Miyânecî's teachers were revealed.
Some researchers read al-Miyaneci through the views of Suhrawardi alMaktûl (d. 587/1191) and İbnü'l-Arabî (d. 638/1240), on whom he had an influence to be considered a predecessor-successor; and some of them describe al-Miyaneci as a Neoplatonist, by reading him through the NeoPlatonism movement of the 300's, which was disguised as Islam. Thus, very different Aynülkudât prototypes emerge in the minds and world of science.
When the scientific identities and personalities of al-Miyânecî's teachers, whom he mentioned and benefited from in his own works, are examined, it is clear that the prototypes of Aynulkudat that emerged are far from the real Aynulkudat al-Miyânecî.
The most consistent and correct assessment of al-Miyaneci; he is a man of wisdom fed by Qur'anic verses, a school of his own capable of criticizing even his teachers, and a leader who became a light for those who came after him.
Сведения о жизни одного из ученых, мыслителей, философов и сердечных людей, выросших в азербайджанской культурной среде средневекового восточного мира, Айналгузата аль-Миянечи, ограничены.
Некоторые из его работ еще не опубликованы, а некоторые из его основных работ, в частности трехтомный персидский Намеха/Мектубат,
Azerbaycan’in Ziyalisi Şehit Veli El-Miyânecî’nin (ö. 525/1131) Görüşlerini Etkileyen... 161
ожидают перевода на турецкий язык. Поэтому большинство исследователей высказывают утвердительные мнения о его основных работах, не обладая подробной информацией о его основных трудах и не усвоив его идеи. А эти идеи должны опираться на основательные доказательства.
Это исследование представляет собой подход к этим доводам в контексте учителей и наставников аль-Миянечи.
В этом исследовании, помимо классических исторических источников, также использована информация, представленная аль-Миянечи в его трудах на арабском и персидском языках. Изучены личности учителей аль-Миянечи.
Некоторые исследователи читают аль-Миянечи через взгляды Сухраварди аль-Мактула (ум. 587/1191) и Ибнюль-Араби (ум. 638/1240), на которых он оказал влияние в такой степени, что они считаются его предшественником-преемником; и некоторые из них описывают себя как неоплатоника, прочитывая движение неоплатонизма 300-х годов хиджри в контексте ислама; а некоторые описывают себя как неоплатоника, прочитывая его через движение неоплатонизма 300-х годов хиджри в условиях ислама. Таким образом, в сознании и мире науки возникают очень разные прототипы Айналгузата.
При изучении научных образов и личностей учителей аль-Миянечи, которых он упоминал в своих собственных работах и знания которых он использовал, видно, что возникшие прототипы Айналгузата далеки от настоящего Айналгузата аль-Миянечи.
Самое последовательное и правильное определение, которое можно сделать для аль-Миянечи следующее; он мудрый человек, получающий вдохновение из аятов Корана, своеобразная школа, лидер, способный критиковать даже своих учителей, и ставший светом для тех, кто пришел после него.
Ortaçağ Doğu dünyasının Azerbaycan kültür ikliminde yetişmiş âlim, mütefekkir, filozof ve gönül adamlarından biri olan Aynülkudât el-Miyânecî’nin hayatına dair bilgiler kısıtlıdır.
Eserlerinin bazıları henüz gün yüzüne çıkmamış, üç ciltlik Farsça Nâmehâ/Mektûbât’ı başta olmak bazı temel eserleri de Türkçeye tercümeyi beklemektedir. Dolayısıyla araştırmacıların birçoğu, onun temel eserleri üzerinde detaylı çalışma yapamadan ve fikirlerine vâkıf olamadan hakkında iddialı görüşler sergilemektedir.
Söz konusu görüşlerin sağlam deliller üzerinde inşa edilmesi gerekmektedir. Bu araştırma bu delillere, el-Miyânecî’nin hocaları-mürşitleri bağlamında bir yaklaşımdır.
Bu çalışmada, klasik tarih kaynaklarının yanısıra, el-Miyânecî’nin Arapça ve Farsça dillerindeki eserlerinde kendisinin sunduğu bilgilere de müracaat edilmiştir. el-Miyânecî’nin hocalarının kimlik ve kişilikleri ortaya konmuştur.
Bir kısım araştırmacılar, el-Miyânecî’yi, selef-halef sayılacak derecede üzerlerinde tesir ettiği Sühreverdî el-Maktûl (ö. 587/1191) ve İbnü’l-Arabî’nin (ö. 638/1240) görüşleri üzerinden okumakta; bir kısmı da onu h. 300’lerin İslam kisveli Neo-Platonizm akımı üzerinden okuyarak kendisini Yeni Eflatuncu olarak nitelemektedir. Böylece zihinlerde ve ilim dünyasında çok farklı Aynülkudât prototipleri ortaya çıkmaktadır. el-Miyânecî’nin, kendi eserlerinde söz ettiği ve istifade ettiğini belirttiği hocalarının ilmî kimlikleri ve kişilikleri incelendiğinde; ortaya çıkan Aynülkudât prototiplerinin, gerçek Aynülkudât el-Miyânecî’den çok uzak olduğu görülmektedir.
el-Miyânecî için söylenebilecek en tutarlı ve doğru tespit; onun Kur’an’ın ayetlerinden beslenen bir hikmet adamı, hocalarını dahi eleştirebilecek dirayette başlı başına bir ekol, kendisinden sonrakilere ışık olmuş bir önder olduğudur.

Açar sözlər

Miyanəçi, Qəzali, Şəhid Vəli, Şekval-Qərib
Al-Miyaneji, Al-Ghazali, Shahid Vali, Shekva'l-Garib
Аль-Миянечи, Аль-Газали, Шехид Вели, Шеква'Л-Гариб
El-Miyâneci, El-Gazzalî, Şehit Veli, Şekva’l-Garîb

Referanslar

  • Kur’an-ı Kerim Meâli, TC. Diyanet İşleri Başkanlığı.
  • Aliyeva Nergiz. (2020). Mu’cemu’l-buldan eserinde Azerbaycan ve
  • Kafkas, Bakü: AMEA- Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi, (424 sayfa).
  • Arberry Arthur John. (1969). A sufi martyr, London And Woking: George Allen & Unwin Ltd, (150 sayfa).
  • Âryâ Gulâmali. (1365). Tarîka-i çiştiyye der hind ve pâkistân, Tahran: Kitabfuruş-i Zuvvar, (255 sayfa).
  • Baltacı Halil. (2016). Âşıklar sultanı Aynü’l-kudât el-hemedânî’nin hayatı ve tasavvuf anlayışı, 211 sayfa, İstanbul: İnsan Yayınları, 1.baskı.
  • Bener Mehmet Emin. (2015). ‘Aynü’l-kudât-ı hemedânî’nin tasavvuf müdâfaası (şekvâ’l-garîb örneği), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır, (198 sayfa) (184 ve Giriş).
  • el-Bundârî Kıvâmüddîn Ebû İbrâhîm el-İsfahânî. (2016). Zübdetü’n-nusra ve nuhbetü’l-‘usra / ırak ve horasan selçukluları tarihi, (ed., Neşr: M. Th. Houtsma, Çeviren: Kıvameddin Burslan), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayın-ları, 300 sayfa ve LXVII giriş, 3. Baskı.
  • el-Câbirî Muhammed Âbid. (2002). Tekvînü’l-‘akli’l-‘arabî, Beyrut: Merkezü Dirâsâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, (374 sayfa), 8. Baskı.
  • Câmî Abdurrahman. (1995). Nefahâtü’l-üns, (Tercüme ve Şerh: Lâmiî Çelebi, Hazırlayan: Süleyman Uludağ, Mustafa Kara), İstanbul: Marifet Yayınları, (888 sayfa), 1. Baskı.
  • el-Celyend Muhammed es-Seyyid. (1999). İbn hameveyh muhammed, c. 20, s. 23, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Corbin Henry. (2001). History of ıslamic philosophy, (Translated: Liadain Sherrard-Philip Sherrard), London: Kegan Paul Internatıonal- The Institute of Ismaili Studies, 365 sayfa, 1. baskı.
  • Çağrıcı Mustafa. (1996). Gazzâlî, c. 13, ss. 489-505, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Dabashi Hamid. (2008). ‘Ayn al-qudât hamadânî ana the ıntellectual climate of his times, ss. 674-776, (History of Islamic Philosophy, Ed: Nasr Seyyed Hossein-Leman Oliver, London and Newyork: Routledge,1996, Digital Printing: Great Britain: TJI Digital, Padston; Cornwall, 2187 sayfa, 2008).
  • Fakhry Majid. (2004). A history of ıslamic philosophy, New York: Columbia University Press, page 459 (Includes bibliographical references and index), Third Edition.
  • el-Gazzâlî Ebu Hamid Muhammed. (1986). Mişkâtü’l-envâr ve misfâtü’l-esrar, (Hazırlayan: Abdülazîz İzzüddîn es-Seyrevân), Beyrut: Âlemü’l-Kütûb, 228 sayfa, 1. Baskı.
  • el-Gazzalî Ahmed. (2019). Aşıkların halleri/sevânih’u-l uşşâk (Türkçesi: Turan Koç-Mehmet Çetinkaya), 95 sayfa, Ankara: Hece Yayınları.
  • Gîsûdırâz Ebu’l-Feth Muhammed. (1906). Şerh-i temhîdât, (Nşr: Hâfız Seyyid Atâ Hüseyin, Haydarâbad), 272 sayfa, Ramazan 1324/1906.
  • Qeniyev Hasan. (2019). Azerbaycan tarihi, Bakü: İlim ve Tahsil Neşriyatı, (499 sayfa).
  • el-Hamevî Yakut. (1977). Mu’cemu’l-buldân, c.5, Beyrut: Daru Sader, (461 sayfa).
  • el-Hasenî Abdulhayy b. Fahriddîn. (1999/1), el-İ’lâm bi men fî târîhi’l-hindi mine’l-a’lâm el müsemma bi: nüzhetü’l-havatır ve behcetü’l-mesaimi ve’n-nevâzır, c. 4, (ss. 295-457), Beyrut: Daru İbn Hazm, 1. Baskı, 1999.
  • el-Hasenî Abdulhayy b. Fahriddîn. (1999/2). el-İ’lâm bi men fî târîhi’l-hindi mine’l-a’lâm el müsemma bi: nüzhetü’l-havatır ve behcetü’l-mesaimi ve’n-nevâzır, c. 5, (ss. 458-680), Beyrut: Daru İbn Hazm, 1. Baskı.
  • Hayyâm Ömer. (1933). Nevrûznâme, (Neşr: Müctebâ Meynovî), Tahran: Matbaa-i Roşnaî, 186 sayfa (28 sayfa Giriş).
  • Hureysât Muhammed Abdülkâdir. (1992). Benî hameviyye, c. 5, (ss.449-450), TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • el-Hüseynî Sadrüddin Ebi’l-Hasan Ali b. Nasır b. Ali. (1993). Ahbaru’d-devleti’s-selcukiyye, (Tahk: Muhammed İkbal), Lahor: Neşriyyatü Külliyet-i Fencab, 228 ve 8 sayfa önsöz.
  • İbnü’l-Füvâtî Kemalüddin Ebu’l-Fadl Abdurrezzak b. Ahmet eş. (1426). Mecma’u’l-âdâb fî mu’cemi’l-elkâb, c. II, (Tahkik: Muhammed el-Kâzım), Tahran: Vezaretü’s-Sekafe ve’l-İrşadü’l-İslamî, (591 sayfa), 1. Baskı.
  • Köçerli F. Q., Qasımzâde F. F., Rzaquluzade S.C. (2014). Azerbaycan felsefe tarihi, c. 1, Azerbayacan Milli İlimler Akademisi Felsefe, Sosyoloji ve Hukuk Enstitüsü, (455 sayfa), Bakı, Elm.
  • el-Makdisî Muhammed b. Ahmed. (1991). Ahsenu’t-tekâsîm fi ma’rifeti’l-ekâlîm, (Editör: M. J. De Goeje), Kahire: Mektebetu’l-Medbulî, 516 sayfa, 3. Baskı.
  • Mandvî Muhammed Gavsî. (1326). Ezkâr-ı ebrar urdu tercüme-i gülzâr-ı ebrar, (Mütercim: Fadl Ahmet Cevârî), ss. 669, Lahor, (1908).
  • el-Miyânecî Aynülkudât el- Hemedâni. (1362/1). Nâmehâ-yi aynülkudât-i hemedânî, c. I, (Hz.: Alinakî Münzevî- ‘Afîf ‘Useyran), Tahran: Manuçehri-Zavar Kitabevi, 480 sayfa ve 18 sayfa giriş.
  • el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (1362/2). Nâmehâ-yi aynülkudât-i hemedânî, c. II, (Hz.: Alinakî Münzevî- ‘Afîf ‘Useyran), Tahran: Manuçehri-Zavar Kitabevi, (488 sayfa).
  • el-Miyanecî Aynülkudât el- Hemedânî. (1377). Nâmehâ-yi aynülkudât-i hemedânî, c. III, (Hz.: Ali Nakî Münzevî- ‘Afîf ‘Useyran), 448 sayfa, Tahran: Manuçehri-Zavar Kitabevi, 1.baskı.
  • el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (1962). Risaletü şekva’l-garîb, (Takdim ve Tahkik: ‘Afîf ‘Useyran), Tahran: Tahran Üniversitesi Yayınları-695, (103 sayfa).
  • el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (1991). Temhidât, (Tashih: Afif Useyran), Tahran : İntişarat-i Menuçihr-i Hayaban, 524 sayfa, 3. baskı.
  • el-Miyânecî Aynülkudât el- Hemedânî. (2015), Temhîdât (Aşk ve Hakikat Üzerine Konuşmalar), Hazırlayan: Halil Baltacı, İstanbul: Dergâh Yayınları, (251 sayfa).
  • el-Miyânecî Aynülkudat el-Hemedânî. (2020). Zübdetü’l-hakâik/dînî hakikatlerin esası (Tercüme-Neşir: Abdurrahim Alkış), İstanbul: Hikemiyat, 1. baskı, (398 sayfa).
  • el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedanî. (2016). Zübdetü’l-hakâik-Şekva’l-garîb, (Çeviri: Ahmet Kamil Cihan - Mesut Sandıkçı), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 1. Baskı.
  • Nevâyî Ali Şir. (1979). Nesâyimü’l-mahebbe min şemâyimü’l-fütüvve, Hazırlayan: Kemal Eraslan, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları-2654, (512 sayfa).
  • Öngören Reşad. (2008). Sa’deddîn-i hammûye, c. 35, ss. 389-391, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Papan-Matin Firoozeh. (2010). Beyond death / The mystical teachings of ‘ayn al-quzât al-hamadâni, (Editorial Board: Sebastian Günther - Wadad Kadi), Leiden-Boston: Koninklijke Brill NV, (256 sayfa).
  • Potter Lawrence G. (1994), Sufis and sultans in post-mongol, Iranian Studies, v. XXVII, nm: 1/4, (pp. 77-102).
  • Pürcevadî Nasrullah (1384), Aynülkudât ve üstazan-ı û, tahran, İntişârât-ı Esâtîr, (195 sayfa).
  • es-Safedî Salahüddin Halîl Bin Aybeg. (2000). Kitabu’l-vâfî bi’l-vefeyât, (Tahkik: Ahmed el-Arnavud/Türkî Mustafa), c. 3, 317 sayfa, Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Baskı.
  • es-Sem’ânî Ebu Sa’d Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur et-Temîmî es-(1975), et-Tahbîr fi’l-mu’cemi’l-kebîr, c. II, (Tahkik: Münîre Nâcî Sâlim), 658 sayfa, Bağdad: Cami’atü Bağdad, 1395/1975.
  • es-Sem’ânî Ebu Sa’d Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur et-Temîmî es-(1977/1), el-Ensab, Tahkik: Abdurrahman b. Yahya el-Muallimi el-Yemânî, Haydarabad: Dairetü’l-Me’arifi’l-Osmaniyye, c. 5, 714 sayfa, 1. Baskı, 1977.
  • es-Sem’ânî Ebu Sa’d Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur et-Temîmî es-(1977/2), el-Ensab, Tahkik: Abdurrahman b. Yahya el-Muallimi el-Yemânî, Haydarabad: Dairetü’l-Me’arifi’l-Osmaniyye, c. 12, 539 sayfa, 1. Baskı, 1977.
  • es-Sübkî Tâcüddîn Ebû Nasr Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî es-(1964), Tabakâtü’ş-şâfi’iyyeti’l-kübrâ, Tahkik: Abdülfettah Muhammed Hulv-Mahmud Muhammed et-Tanahî, Kahire: Faysal ‘Îsa el-Bâbî el-Halebî, c. 6, 560 sayfa, 1964.
  • eş-Şehrezûrî Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân İbnü’s-Salah (1992), Tabakâtü’l-fukahâi’ş-şafi’iyye, (Tertib ve Zeyl: İmam Nevevî, İmam el-Mizzi, Tahkik: Muhyiddîn Ali Necîb), Beyrut: Daru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, c. I-II ve Zeyl birarada 1198 sayfa, 1. Baskı, 1992.
  • eş-Şehrezûrî Şemsüddîn Muhammed b. Mahmûd. (2015). Nüzhetü’l-ervâh ve ravzatü’l-efrâh, (Çev. Eşref Altaş), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayımları, 968 sayfa, İstanbul.
  • Uludağ Süleyman-Bayburtlugil Nurettin. (1991). Aynülkudât el-heme-danî, c. 4, ss. 280-282, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Uludağ Süleyman (1989), Ahmed el-gazzâlî, c. 2, s. 70, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Uludağ Süleyman. (2004), Mevdûd-i çiştî, c. 29. ss. 429-430, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Uysal A. Salih Nebi. (1999), Ömer hayyam ve felsefî risaleleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 182 Sayfa, Ankara.
  • Yazıcı Tahsin. (1991). Baba tâhir-i uryân, c. 4, ss. 370-371, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Yıldırım Nimet. (2018). İmam gazzâlî ve kardeşi, Doğu Esintileri, sayı. 8, ss. 132-161, Ocak.
  • Zerrinkûb Abdülhüseyin. (1379). Cüstecu der tasavvuf-i iran, Tahran: Müessese-i İntişârât-ı Emir-i Kebîr, 446 sayfa.
  • ez-Zebîdî Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ el-Hüseynî ez-(1994), İthafü’s-sâdeti’l-müttakîn bi-şerhi ihyâ-i ‘ulumi’d-din, c. I, Beyrut: Müessesetü’-t-Tarîh’il-Gazzâlî, 476 sayfa, 1. Baskı.

Eyni müəllif(lar)ın jurnaldakı ən çox oxunan məqalələri