Eynəlqüzat əl-Miyanəçinin (v. 525/1131) Nur və İşraq nəzəriyyəsinə istinadlar References of Aynulkudat el-Miyānecî’s (d. 525/1131) Theory of Nûr and ishrag Упоминание теории нур и исрак айналгузат аль-миянаджи (ум. 525/1131) Aynülkudat el-Miyânecî’nin (ö. 525/1131) Nûr ve İşrak Teorisinin Referansları
Xülasə
Azərbaycanın irfan alimi, Orta əsr İslam aləminin fərasətli filosofu, şəhid vəli Eynəlqüzat əl-Miyanəçinin (vəfatı – 525/1131) öz fikirlərini irəli sürərkən, sistemini qurarkən bəlkə də ən fərqli xüsusiyyətlərindən biri onun İslam vəhyinə və mədəni irsinin məlumatlarına əsaslanmasıdır.
İslam düşüncə tarixində, demək olar ki, Quran və İslam mədəni irsinin məlumatlarından öz varlıq baxışını və düşüncə sistemini yaratmaqda ən çox və yerində istifadə edən mütəfəkkirlərdən biri – Azərbaycan ziyalısı şəhid vəli Eynəlqüzat əl-Miyanəçidir.
Miyanəçi islami vəhy və mədəni irs istiqamətində varlıq, yaradılış, nur, işraq və zühur haqqında fikirlərini sistemləşdirmişdir. Bu baxımdan, onun sistem və yanaşmalarını İslam düşüncə ənənəsindən kənar bir cərəyanla, yaxud qədim və ya yunan fəlsəfə məktəbləri ilə əlaqələndirmək çətindir, hətta qeyri-mümkündür.
Onun özünəməxsus sistemi və baxışları xələflərinə ciddi təsir göstərmiş, Sührəvərdinin işraq, İbn əl-Ərəbinin isə vəhdət nəzəriyyələrinə nəzəri zəmin hazırlamışdır.
Miyanəçi Quranı və hikməti dərk etmiş, qüdrətli ruhani dünyagörüşlü bir övliyadır. O, əvvəllər İslam mütəfəkkirlərində tez-tez rast gəlinməyən yaradı- lış, varlıq, ağıl və bilik haqqında orijinal müddəalar irəli sürmək üçün rasional təhlil gücünə malik olan bir filosofdur.
Bu mənada, əl-Miyanəçinin varlıq sistemini əsaslandırdığı və haqqında nəzəriyyə irəli sürdüyü “nur” və “zühur” kimi əsas məfhumların İslam vəhyi və mədəni irsi müstəvisində tədqiqat obyektinə çevrilməsi və dərk edilməsi böyük əhəmiyyətə malikdir.
İslam düşüncə tarixində, demək olar ki, Quran və İslam mədəni irsinin məlumatlarından öz varlıq baxışını və düşüncə sistemini yaratmaqda ən çox və yerində istifadə edən mütəfəkkirlərdən biri – Azərbaycan ziyalısı şəhid vəli Eynəlqüzat əl-Miyanəçidir.
Miyanəçi islami vəhy və mədəni irs istiqamətində varlıq, yaradılış, nur, işraq və zühur haqqında fikirlərini sistemləşdirmişdir. Bu baxımdan, onun sistem və yanaşmalarını İslam düşüncə ənənəsindən kənar bir cərəyanla, yaxud qədim və ya yunan fəlsəfə məktəbləri ilə əlaqələndirmək çətindir, hətta qeyri-mümkündür.
Onun özünəməxsus sistemi və baxışları xələflərinə ciddi təsir göstərmiş, Sührəvərdinin işraq, İbn əl-Ərəbinin isə vəhdət nəzəriyyələrinə nəzəri zəmin hazırlamışdır.
Miyanəçi Quranı və hikməti dərk etmiş, qüdrətli ruhani dünyagörüşlü bir övliyadır. O, əvvəllər İslam mütəfəkkirlərində tez-tez rast gəlinməyən yaradı- lış, varlıq, ağıl və bilik haqqında orijinal müddəalar irəli sürmək üçün rasional təhlil gücünə malik olan bir filosofdur.
Bu mənada, əl-Miyanəçinin varlıq sistemini əsaslandırdığı və haqqında nəzəriyyə irəli sürdüyü “nur” və “zühur” kimi əsas məfhumların İslam vəhyi və mədəni irsi müstəvisində tədqiqat obyektinə çevrilməsi və dərk edilməsi böyük əhəmiyyətə malikdir.
One of the most notable characteristics of the The Martyr Sufi Ayn al- Qudāt al-Miyānajī (d. 525/1131), the wise scholar of Azerbaijan, the outstanding philosopher of the medieval Islamic world, is that he used Islamic revelation and cultural heritage as a reference while presenting his views and building his system.
It can be said that in the history of Islamic thought, the philosopher of Azerbaijan, The Martyr Sufi Ayn al-Qudāt al-Miyānajī, is one of the most prominent thinkers who used the Qur’an and Islamic cultural heritage to form his own view of existence and thought systematics.
Miyānajī systematised his views on existence, creation, light (Nūr), light- brightness and appearance (Zuhūr) on the axis of Islamic revelation and cultural heritage. In this respect, it is difficult or even impossible to associate
his system and views with a movement outside the Islamic tradition of thought or with the schools of ancient or Greek philosophy.
Suhrawardi's israqī (işrâk) and Ibn al-'Arabī's wahdat (vahdet) epochs were opened as a result of his distinctive system and views. Miyānajī was not only a saint with a powerful spiritual vision who comprehended the Qur'ān and wisdom, but also a philosopher with the power of rational analysis to put forward original propositions on creation, existence, reason and knowledge, which were not common in previous Islamic thinkers.
In this respect, it is important to examine and comprehend the place of the main concepts such as Nūr and Zuhūr, on which al-Miyānajī based his system of existence and built his theory, in Islamic revelation and cultural heritage.
It can be said that in the history of Islamic thought, the philosopher of Azerbaijan, The Martyr Sufi Ayn al-Qudāt al-Miyānajī, is one of the most prominent thinkers who used the Qur’an and Islamic cultural heritage to form his own view of existence and thought systematics.
Miyānajī systematised his views on existence, creation, light (Nūr), light- brightness and appearance (Zuhūr) on the axis of Islamic revelation and cultural heritage. In this respect, it is difficult or even impossible to associate
his system and views with a movement outside the Islamic tradition of thought or with the schools of ancient or Greek philosophy.
Suhrawardi's israqī (işrâk) and Ibn al-'Arabī's wahdat (vahdet) epochs were opened as a result of his distinctive system and views. Miyānajī was not only a saint with a powerful spiritual vision who comprehended the Qur'ān and wisdom, but also a philosopher with the power of rational analysis to put forward original propositions on creation, existence, reason and knowledge, which were not common in previous Islamic thinkers.
In this respect, it is important to examine and comprehend the place of the main concepts such as Nūr and Zuhūr, on which al-Miyānajī based his system of existence and built his theory, in Islamic revelation and cultural heritage.
Возможно, одной из самых выдающихся черт ирфанского ученого Азербайджана, мудрого философа средневекового исламского мира, ше- хида вели Айналкузата аль-Миянаджи (ум. 525/1131) является то, что он руководствовался исламским откровением и данными культурного наследия.
Можно сказать, что в истории исламской мысли одним из мыслите- лей, использовавших информацию из Корана и исламского культурного наследия для создания собственного взгляда на существование и систе- му мысли, является один из мыслителей- азербайджанский интеллигент, шехид вели Айналкузат аль-Миянаджи.
Миянаджи систематизировал свои взгляды о бытии, творении, свете, ишраке и зухуре в направлении исламского откровения и культурного наследия. В этом отношении трудно, даже невозможно соотнести его систему и идеи со школой вне исламской традиции мышления или со школами античности или греческой философии.
Его уникальная система и взгляды оказали серьезное влияние на его халафов, подготовили почву для теорий ишрак Сухраварди и единства Ибн аль-Араби.
Миянаджи был святым человеком с богатым духовным мировоззре- нием, познавшим Коран и мудрость. Он также являлся философом, обла- давшим силой рационального анализа для выдвижения оригинальных мыслей о творении, бытии, разуме и знании, которые распространены среди исламских мыслителей до него.
С этой точки зрения важно изучить и понять место основных понятий, таких как нур и зухур, на которых была основана система бытия и теория аль-Миянаджи, в исламском откровении и культурном наследии.
Можно сказать, что в истории исламской мысли одним из мыслите- лей, использовавших информацию из Корана и исламского культурного наследия для создания собственного взгляда на существование и систе- му мысли, является один из мыслителей- азербайджанский интеллигент, шехид вели Айналкузат аль-Миянаджи.
Миянаджи систематизировал свои взгляды о бытии, творении, свете, ишраке и зухуре в направлении исламского откровения и культурного наследия. В этом отношении трудно, даже невозможно соотнести его систему и идеи со школой вне исламской традиции мышления или со школами античности или греческой философии.
Его уникальная система и взгляды оказали серьезное влияние на его халафов, подготовили почву для теорий ишрак Сухраварди и единства Ибн аль-Араби.
Миянаджи был святым человеком с богатым духовным мировоззре- нием, познавшим Коран и мудрость. Он также являлся философом, обла- давшим силой рационального анализа для выдвижения оригинальных мыслей о творении, бытии, разуме и знании, которые распространены среди исламских мыслителей до него.
С этой точки зрения важно изучить и понять место основных понятий, таких как нур и зухур, на которых была основана система бытия и теория аль-Миянаджи, в исламском откровении и культурном наследии.
Azerbaycan’ının bilge âlimi, Ortaçağ İslam dünyasının dirayetli filozofu, şehit veli Aynülkudât el-Miyânecî’nin (ö. 525/1131) belki de en belirgin özel- liklerinden biri, görüşlerini ortaya koyarken ve sistemini inşa ederken, İslam vahyinin ve kültür mirasının verilerini kendine referans olarak almasıdır.
Denebilir ki, İslam düşünce tarihinde Kur’an ve İslam kültür mirasının verilerini, kendi varlık görüşü ve düşünce sistematiğini oluşturmada en çok ve yerli yerinde kullanan düşünürlerin başında Azerbaycan’ın ziyalısı şehit veli Aynülkudât el-Miyânecî gelmektedir.
Miyânecî varlık, yaratış, nûr, işrak ve zuhûra dair görüşlerinin İslam vah- yi ve kültür mirası ekseninde sistemleştirmiştir. Bu bakımdan onun sistem ve görüşlerini, İslam düşünce geleneğinin dışında bir akıma veya Antikçağ ya da Yunan felsefesi ekolleriyle ilişkilendirmek zor, belki de imkansızdır.
Onun kendine özgü sistem ve görüşleri, kendinden sonra ciddi tesirler göstermiş; Sühreverdî’de işrakî, İbnü’l-Arabî’de ise vahdet çığırları açmıştır.
Miyânecî, Kur’an ve hikmeti idrak etmiş kudretli manevî vizyona sahip bir veli olduğu kadar, yaratılış, varlık, akıl ve bilgi üzerine daha önceki İslam düşünürlerinde çokça rastlanmayan özgün önermeler ortaya koyacak kadar rasyonel analiz gücü olan bir filozoftur.
Bu bakımdan el-Miyânecî’nin kendi varlık sistemini temellendirdiği ve teorisini inşa ettiği Nûr ve Zuhûr gibi ana kavramların İslam vahyi ve kültür mirasındaki yerinin irdelenmesi ve idrak edilmesi önem arz etmektedir.
Denebilir ki, İslam düşünce tarihinde Kur’an ve İslam kültür mirasının verilerini, kendi varlık görüşü ve düşünce sistematiğini oluşturmada en çok ve yerli yerinde kullanan düşünürlerin başında Azerbaycan’ın ziyalısı şehit veli Aynülkudât el-Miyânecî gelmektedir.
Miyânecî varlık, yaratış, nûr, işrak ve zuhûra dair görüşlerinin İslam vah- yi ve kültür mirası ekseninde sistemleştirmiştir. Bu bakımdan onun sistem ve görüşlerini, İslam düşünce geleneğinin dışında bir akıma veya Antikçağ ya da Yunan felsefesi ekolleriyle ilişkilendirmek zor, belki de imkansızdır.
Onun kendine özgü sistem ve görüşleri, kendinden sonra ciddi tesirler göstermiş; Sühreverdî’de işrakî, İbnü’l-Arabî’de ise vahdet çığırları açmıştır.
Miyânecî, Kur’an ve hikmeti idrak etmiş kudretli manevî vizyona sahip bir veli olduğu kadar, yaratılış, varlık, akıl ve bilgi üzerine daha önceki İslam düşünürlerinde çokça rastlanmayan özgün önermeler ortaya koyacak kadar rasyonel analiz gücü olan bir filozoftur.
Bu bakımdan el-Miyânecî’nin kendi varlık sistemini temellendirdiği ve teorisini inşa ettiği Nûr ve Zuhûr gibi ana kavramların İslam vahyi ve kültür mirasındaki yerinin irdelenmesi ve idrak edilmesi önem arz etmektedir.
Açar Sözlər
Əl-Miyanəçi, Varlıq, Yaradılış, Nur, İşraq, Zühur
Al-Miyānajī, Existence, Creation, Nūr, Light-Brightness, Appearance (Zuhūr)
Аль-Миянаджи, Бытие, Творение, Нур, Ишрак, Зухур
El-Miyâneci, Varlık, Yaratılış, Nûr, İşrak, Zuhûr
Referanslar
- Kur’an-ı Kerim Meali, Türkiye Diyanet Vakfı.
- Aclûnî İsmâil b. Muhammed. (1351-1). Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu’l-Elbâs
- Amme’ştehara mine’l-Ehâdîs fî Elsineti’n-Nâs, c. I, (Tahkik: Ahmed el-Halebî el-Attar), Beyrut: Daru’l-İhyai’t-Türasi’l-Arabi, (465 sayfa).
- Aclûnî İsmâil b. Muhammed. (1351-2). Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu’l-Elbâs Amme’ştehara mine’l-Ehâdîs fî Elsineti’n-Nâs, c. II, (Tahkik: Ahmed el-Halebî el-Attar), Beyrut: Daru’l-İhyai’t-Türasi’l-Arabi, (465 sayfa).
- Ahmed İbn Hanbel Ebu Abdillah eş-Şeybânî. (1983). Fedâilü’s-Sahabe, (Tahkik: Vasiyyullah b. Muhhamed Abbas), Mekke-i Mükerreme: Ümmü’l-Kura, 1. Baskı.
- Ahmed İbn Hanbel Ebu Abdillah eş-Şeybânî. (1999-1). Müsnedü’l-İmam Ahmed İbn Hanbel, c. 26, (Tahkik: Şu’ayb el-Arnavûd ve diğerleri), Beyrut: Müessetü’r-Risale, 404 sayfa, 1. Baskı.
- Ahmed İbn Hanbel Ebu Abdillah eş-Şeybânî. (1999-2). Müsnedü’l-İmam Ahmed İbn Hanbel, c. 28, (Tahkik: Şu’ayb el-Arnavûd ve diğerleri), Beyrut: Müessetü’r-Risale, 659 sayfa, 1. Baskı.
- Ahmed İbn Hanbel Ebu Abdillah eş-Şeybânî. (1999-3). Müsnedü’l-İmam Ahmed İbn Hanbel, c. 11, (Tahkik: Şu’ayb el-Arnavûd ve diğerleri), Beyrut: Müessetü’r-Risale, 711 sayfa, 1. Baskı.
- Attâr Ferîdüddîn. (1984). Tezkiretü’l-Evliya (Hazırlayan: Süleyman Ulu-dağ), Bursa: İlim ve Kültür Yayınları, 871 sayfa, 1. Baskı.
- Aydın İbrahim Halil. (2022). “Kenz-i Mahfî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 25, ss. 258-259, Ankara: TDV Yayınları.
- el-Buhârî Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail el. (2016). Sahih, (es-Seha-renfûrî ve es-Sindî haşiyesiyle birlikte), I-IV cilt, ss. 3416, Karaçi: el-Büşra.
- Ebu Dâvûd Süleyman b. Eş’ab es-Sicistanî. (1999). Sünen-i Ebi Dâvûd, Riyad: Daru’s-Selam, 1. Baskı.
- Edwards Paul (1967), The Encyclopedia of Philosophy, V.5, London: The Macmillan Company & The Free Press, (pp. 557).
- el-Gazzâlî Ebu Hâmid Muhammed. (1994). Mişkâtü’l-Envâr – Nurlar Feneri (Çeviren Süleyman Ateş), İstanbul: Bedir Yayınevi, (72 sayfa).
- Goldziher Ignaz. (1997). “Hadis’te Yeni Eflatuncu ve Gnostik Unsurlar”, (Çeviren: Ömer Özsoy), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XXXVI, (s. 405-421).
- Hacı Siraceddin. (2008). Hz. Nizamî Gencevî’nin Yaradıcılığında Pey-gamberlik Anlayışı ve Hz. Muhammed, 460 sayfa, Bakü.
- Hâkim Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nîsâbûrî. (2002). el-Müs-tedrek ale’s-Sahîhayn, c. II, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 687 sayfa, 2. Baskı. el-Humeyrî İsa b. Abdillah el. (2005). el-Cüz’ü’l-Mevqûd Min Cüz’i’l-
- Evvel Mine’l-Musannef, Lahor: Müessetü’ş-Şeref, 111 sayfa, 2. Baskı.
- İbn Abbas Abdullah. (1992). Tenvîru’l-Mikbâs Min Tefsîr-i İbn Abbas, (Hazırlayan: Tahir Muhammed b. Yakub Firüzâbâdî), Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, (664 sayfa).
- İbnü’l-Velîd Ali b. Muhamed b. Cafer el-Kureyşî. (1982). Tâcü’l-Akâid ve Ma’dinü’l-Fevâid, Beyrut: Müesseset’ü İzziddin, 197 sayfa, 2.baskı.
- Kastallânî Ahmed b. Muhammed. (2004). el-Mevâhibu’l-Leduniyye bi’l-Minahi’l-Muhammediyye, c. I, (Tahkik: Salih Ahmed eş-Şâmî), Beyrut: el-Mektebu’l-İslamî, 664 sayfa, 2. Baskı.
- Kərimov V. M. (2008). Orta Əsrlər Fəlsəfəsində Varliq Problemi, Bakı Dövlət Universiteti, No:2, (ss.111-121).
- Mehdiyev Ramiz. (2010). Fəlsəfə (Ders vesaiti), (Elmi redaktör: Bəhtiyar Əliyəv), Bakü:Şərk-Qərb, (360 sayfa).
- el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (1362-1). Nâmehâ-yi Aynülkudât-i Hemedânî, c. I, (Hz.: Alinakî Münzevî- ‘Afîf ‘Useyran), Tahran: Manuçehri-Zavar Kitabevi, 480 sayfa ve 18 sayfa giriş.
- el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (1362-2). Nâmehâ-yi Aynülkudât-i Hemedânî, c. II, (Hz.: Alinakî Münzevî- ‘Afîf ‘Useyran), Tahran: Manuçehri-Zavar Kitabevi, (488 sayfa).
- el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (1362-2). Nâmehâ-yi Aynülkudât-i Hemedânî, c. III, (Hz.: Alinakî Münzevî- ‘Afîf ‘Useyran), Tahran: Manuçeh-ri-Zavar Kitabevi, (448 sayfa).
- el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (2015). Temhîdât / Aşk ve Hakikat Üzerine Konuşmalar, (Hazırlayan: Halil Baltacı), İstanbul: Dergâh Yayınları, (251 sayfa).
- el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî. (2016-1). Zübdetü’l-Hakâik (Şekva’l-Garîb ile birlikte çeviri: Ahmet Kamil Cihan-Mesut Sandıkçı), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 324 sayfa, 1. Baskı.
- el-Miyânecî Aynülkudât el-Hemedânî el. (2016-2). Şekva’l-Garîb (Zübdetü’l-Hakâik ile birlike çeviri: Ahmet Kamil Cihan-Mesut Sandıkçı), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 324 sayfa, 1. Baskı.
- Müslim b. Haccac Ebu’l-Hüseyin en-Nisabûrî. (2016). Sahîh-i Müslim, (Tahkik: Yasir Hasan-İzzüddin Dıllî-‘Imad et-Tayyar), Beyrut: Müessetü’r-Risale, (1381 sayfa), 2. Baskı.
- Nasr Seyyed Hossein. (1993). An Introduction to Islamic Cosmological Doctrines, pp. 353 (Foreword by H. A. R. Gibb, Preface to the Second Edition, Introduction, List of Transliteration and Texts), USA: State University of New York Press, Revised Edition.
- Öztürk Yaşar Nuri. (1996). Hak ve Aşk Şehidi Hallâc-ı Mansur ve Eseri, İstanbul: Yeni Boyut, (437 sayfa), 2.baskı.
- er-Reyşehri Muhammed. (1422). Mîzânü’l-Hikmet, c. III, Kum: Daru’l-Hadîs, (ss.958-1454), 1.baskı.
- es-Semerkandî Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed İbrahim. (1993-1). Tefsir-u Semerkandî, c.I, (Tahkik: Ali Muhamed Muavvaz-Adil Ahmed Abdülmev-cud-Zekeriyya Abdülmecid en-Nevtî), Beyrut: Daru’l-Kütüb’il-İlmiyye, (600 sayfa), 1. Baskı.
- es-Semerkandî Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed İbrahim. (1993-2). Tefsir-u Semerkandî, c.II, (Tahkik: Ali Muhhamed Muavvaz-Adil Ahmed Abdül-mevcud-Zekeriyya Abdülmecid en-Nevtî), Beyrut: Daru’l-Kütüb’il-İlmiyye, (552 sayfa) 1. Baskı.
- es-Sülemî Ebu Abdurrahmân b. Hüseyn b. Mûsâ el-Ezdî (2001), Hakâi-ku’t-tefsîr, c. II, (Tahkik: Seyyid Umrân), Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, (438 sayfa).
- eş-Şeybî Mustafa Kamil. (1982). es-Sıletü Beyne’t-Tasavvufi ve’t-Teşey-yu’i, c. I, Beyrut: Daru Endülüs, 663 sayfa, 3. Baskı.
- et-Taberî Ebu Ca’fer Muhammed İbn Cerir. (2001). Camiu'l-Beyan An Te’vîl-i Âyi’l-Kur’an (Tefsîr-u Taberî), c.8, (Tahkîk: Abdullah b. Abdül-muhsin et-Türkî), Kahire: Dar-u Hicr, (768 sayfa), 1.baskı.
- Tek Abdurrezzak. (2021). “Hakîkat-i Muhammediyye Teorisi”, ss. 846-861 (İslam Düşüncesinde Teoriler: Metafizik – Varlık Düşüncesi ve Sıfatlar, c. 2, (ss. 487-1135), (Hazırlayan: Ömer Türker), İstanbul: Ketebe Yayınları).
- Tirmizî Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. (1999). Camiu’t-Tirmizî, Riyad: Beytü Efkâri’d-Düveliyye, (817 sayfa).
- Topgül Enes Muhammed. (2012/1). “Bir Cerh Sebebi Olarak Teşeyyu‘ (Şiîlik Eğilimi) Kavramına Tarihsel Bir Bakış”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 42, (ss. 47-76).
- Türkmen Sabri. (2018). “Oryantalizmin Doğu Algısı”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi = Journal of Mesned Divinity Researches), cilt: IX, sayı: 2, (s. 151-170).
- et-Tüsterî Ebu Muhammed Sehl b. Abdillah er-Refî. (2004). Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, (Tahkik: Taha Abdurrauf Sa’d-Sa’d Hasan Muhammed Al), Kahire: Daru’l-Haremi Li’t-Türas, 1. Baskı.
- Uysal Muhittin. (2001). Tasavvuf Kültüründe Hadis, Konya: Yediveren Kitap, (472 sayfa).
- ez-Zerkânî Muhammed b. Abdülbâki. (1996). Şerhu’l-Mevâhibi’l-Ledünniyye, (Tashih: Muhammed Abdülaziz el-Halidî), c.I, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, (510 sayfa), 1. Bsakı.