Sekulyarlaşma nəzəriyyəsi və onun müasirliklə qarşılıqlı əlaqəsi Secularization Theory and Its Interaction With Modernity Теория секуляризации и ее взаимодействие с современностью
Xülasə
Bu məqalədə müasirliklə əlaqədar olaraq, sekulyarlaşmanın dünyada yaratdığı sosial dəyişikliklərdən bəhs olunur. Mövzu sosiologiyanın aktual istiqamətlərindən hesab edilir. Müasirliklə bağlı olaraq həyata keçən sekulyarlaşma prosesi hələ klassik sosioloqların da diqqət mərkəzində olmuşdur. Məqalənin məqsədi sekulyarlaşmanın özü ilə gətirdiyi sosial dəyişiklikləri zaman və coğrafi bölgələri nəzərə almaqla, faktlar əsasında araşdırmaqdır. Məqalədə müasirlik, din və sekulyarlaşma anlayışları izah edilir. Qeyd olunur ki, müasirliyin xüsusiyyətlərindən biri olan sekulyarlaşma cəmiyyətdə bir xətt üzrə nəticə doğurmamışdır. Müxtəlif zamanlarda, müxtəlif bölgələrdə fərqli nəticələr hasil olmuşdur. Sekulyarlaşmanın bir ideologiya və ya bir nəzəriyyə olması ilə bağlı sosioloqların fikirləri gözdən keçirilmişdir. İdeologiya olduğunu nəzərə alanların görüşlərindən yola çıxaraq, planlı dəyişikliyin də dinin aradan getməsi və ya zəifləməsi üçün bir səbəb olduğu yazıda vurğulanmışdır. Sosioloqlar dinin insan həyatında rolunu araşdırarkən müxtəlif zamanlarda fərqli nəticələrə gəlmişlər. Öncə dinin insan həyatında mühüm rolunu vurğulamışlar. Daha sonra sekulyarlaşma ilə əlaqədar olaraq, dinin əhəmiyyətini itirəcəyinə və ya tamamilə yox olacağı fikrinə gəlmişlər. Hazırda isə sosioloqların əksəriyyətinin mövcud faktlarla əlaqədar olaraq gəldiyi fikir bundan ibarətdir ki, bu nəzəriyyə özünü doğrultmadı, din nəinki öz mahiyyətini itirmədi, hətta bir çox fərqliliklərlə zamanla ayaqlaşa biləcək şəkildə öz varlığını davam etdirir.
This article deals with the social changes brought about by secularization in the modern world. This topic is considered one of the current topics in sociology. The process of secularization whıch concerns with modernity has been central interest of classical sociologists. The purpose of this article is to examine the social changes brought about by secularization on the basis of facts, considering time and geographical regions. The article first explains the concepts of modernity, religion and secularization. According to the study, secularization, which is one of the features of modernity, has not led to conclusions occuring in the same direction. Various outcomes have been obtained at various times and in various areas. Sociologists’ views on whether secularization is an ideology or a theory have been observed. According to many who regard religion to be an ideology, intentional change is also a reason for the elimination or weakening of religion. Sociologists have come to different conclusions at different times when studying the role of religion in human life. First of all, they stressed the important role of religion in human life. Later, as a result of secularization, they came to the conclusion that religion would lose its significance or disappear. Today, however, most sociologists are of the opinion that this theory has not proved its worth, that religion has not only lost its essence, but that it still exists in a way that can keep pace with many differences.
В этой статье обсуждаются социальные изменения, вызванные секуляризацией в мире в связи с современностью. Эта тема считается одной из актуальных в социологии. Процесс секуляризации, протекающий в связи с современностью, был в центре внимания классических социологов. Цель данной статьи изучить социальные изменения, вызванные секуляризацией, на основе фактов, с учетом времени и географических регионов. В статье объясняются концепции современности, религии и секуляризации. Отмечается, что секуляризация, которая является одной из черт современности, не привела к единой линии в обществе. В разные времена и в разных регионах были получены различные результаты. Изучены взгляды социологов в связи с тем, является ли секуляризация идеологией или теорией. Основываясь на взглядах тех, кто считает ее идеологией, подчеркнуто, что запланированные изменения также являются причиной исчезновения или ослабления религии. Социологи, изучая роль религии в жизни человека, в разное время приходили к разным выводам. Прежде всего, они подчеркнули важную роль религии в жизни человека. Позже, в связи с секуляризацией, пришли к выводу, что религия потеряет свое значение или вообще исчезнет. Однако сегодня большинство социологов придерживаются мнения, что эта теория не оправдала себя, религия не только не утратила свою сущность, но и все еще существует и адаптируется ко многим различиям.
Açar sözlər
Müasirləşmə, Sekulyarlaşma, Din, Sosial Dəyişiklik
Modernization, Secularization, Religion, Sosial Change
Модернизация, Секуляризация, Религия, Социальные Перемены
Referanslar
- Akyüz Niyazi-Çapcıoğlu İhsan. (t.y). Din sosyolojisi. Ankara: Gündüz Egitim və Yayınçılıq.
- Bauman Zygmunt. (2003). Müasirlik ve müphemlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bock Kenneth. (2014).“İrelileme, Gelişme ve Evrim Kuramları. Tom Bottomore, Robert Nisbet, Sosyolojik Çözümlümünin Tarihi. İstanbul: Kırmızı Yayinları.
- Dellaloğlu Besim. (2008). Benjaminia: Dil, Tarih və Coğrafiya. İstanbul: Versus Kitap.
- Bilgin Vejdi. (2010). Gelenek, Müasirlik və Din. Eskiyeni İlkbahar, say 17. Davie Grace. (2003).”The Evolution of the Sociologi of Religion: Theme and Vatiations”, Handbook of the Sociologi of Religion, editor: Michele Dillon, Cambridge: Cambridge University Press.
- Ertit Volkan. (2013). Sekülerleşme teorisi. Muhafazakar Dergisi, say 37 s. 211. (207-229).
- Kurt Abdurrahman. (2012). Din sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayınları.
- Köse Ali. (2014). Kutsalın dönüşü. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Qənbərov Asəf. (2018). Din sosiologiyası. Bakı: Tuna Pringing, Packaging.
- Qənbərov Asəf. (2019). Azərbaycanda Dövlət-Din münasibətləri. Bakı: “Nurlar” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi.
- Slattery Martin. (2008). Sosyolojide Temel Fikirler. Bursa: Sentez Yayınları
- Strasser Jean Y, H. Randall. S.C. (1981). An İntroduction to Theories of Sosial Change. London: Routledge & Kegan Paul.