История
Çarizm dövrü Rusiyada şərqşünaslıq çalışmalarına V.V.Bartoldun töhfəsi
V.v. Barthold's Contribution to Oriental Studies in Tsarist Russia
Вклад в.В.Бартольда в исследование востоковедения в царской россии
Çarlık dönemi Rusya’da şarkiyat çalışmalarına V.V.Barthold’un katkısı
Almanmənşəli rus tarixçisi Vasili Vladimiroviç (Vilhelm) Bartold Rusiyada şərqşünaslıq tarixi məktəbinin qurucularından biri olmuş, bütün həyatını Orta Asiya və Türküstan tarixinin öyrənilməsinə həsr etmişdir. Öz sahəsində yüzlərlə əsər qələmə almış, Rusiyada şərqşünaslığın institutlaşmasında mühüm rol oynamış V.V.Bartold Qərb şərqşünaslığının əsaslarını anlamağa və araşdırmağa çalışmışdır. Başlıca olaraq yeni mənbələrə əhəmiyyət verməsi, bütün qaynaqları əldə edib onları dərc etməyə səy göstərməsi Bartoldun tədqiqat metodologiyasının əsas xarakterini təşkil etmişdir. Bu səbəbdən o, bütün həyatını sözügedən işə sərf etmiş, mövcud olan hər bir qaynağı axtarıb-taparaq onları ictimailəşdirməyi və yayımlamağı özünə borc bilmişdir. Elmi faktları ideoloji təsirə məruz qalmadan araşdırması onu özündən öncə və sonra gələn şərqşünaslardan fərqləndirən ən vacib cəhətlərdən biri kimi qəbul edilmişdir. Qərbdə Orta Asiya tarixi sahəsində nüfuzlu şəxs sayılmışdır. Bartoldun türk və monqol xalqlarının tarixinə dair araşdırmaları iki dövrə bölünür: 1892-1899 və 1925-1930-cu illər. O, türkologiya, iranologiya və İslamla əlaqədar qiymətli əsərlər ortaya qoymuş, diqqəti Orta Asiya və İranda yayılan Zərdüştilik, Buddizm, Xristianlıq və xüsusən də İslam kimi dinlərin tarixinə yönəltmişdir. 1963-1977-ci illər arasında Moskvada Bartoldun bütün əsərləri on cilddə nəşr olunmuıdur. Əksəriyyəti türk dilinə tərcümə olunan bu əsərlər günümüzədək ətraflı bir şəkildə öyrənilməmiş, oxuculara, əsasən, Bartold haqqında bioqrafik məlumatlar və əsərlərinin siyahısıni təşkil edən biblioqrafik məlumatlar verilmişdir. Bu araşdırmanın məqsədi, əsas etibarilə Bartoldun türk xalqları və İslama dair düşüncələrini ortaya qoymaq; yaşadığı dövrdə Rusiyada məskunlaşan müsəlman türklər haqqındakı başlıca təsəvvürlərə toxunmaq; ümumilikdə şərqşünaslıq, xüsusi olaraq isə türkologiya və İslam dini ilə bağlı qısa və yığcam bir məlumat verməkdən ibarətdir.
Vasily Vladimirovich (Wilhelm) Barthold, a Russian historian of German descent, was one of the most important figures in Oriental Studies in Russia who devoted his entire life to the study of the history of Central Asia and Turkestan. While playing an important role in the institutionalization of Oriental Studies in Russia by producing hundreds of works in this field, he also tried to understand and examine the foundations of Oriental Studies in the West. Giving importance to new resources, the essential part of Barthold’s research methodology was to strive to gather and publish all the available resources together. He dedicated his whole life to this work and made it his duty to find all available resources in order to publish them. The fact that he dealt with scientific facts without being under ideological influence was accepted as one of the most important features that distinguished him from other Orientalists before and after him and he was regarded as the authoritative personality in Central Asian history in the West. Barthold’s studies on the history of the Turkic and Mongol peoples are divided into two periods: 1892-1899 and 1925-1930. He produced valuable works on Turkology, Iranology and Islam, and in his research he drew attention to the history of religions that spread in Central Asia and Iran such as Zoroastrianism, Buddhism, Christianity and especially Islam. From 1963 to 1977 all his works were published in ten volumes in Moscow. These works, the majority of which have been translated into Turkish, have not been studied in detail until now, and readers were generally provided with biographical information about Barthold and bibliographical lists of his works. The aim of this study is to present Barthold’s views on Turkic peoples and Islam, to touch upon the prevailing conception of Muslim Turkic peoples in Russia during his lifetime and to give information about Oriental Studies in general and Turkology in particular.
Василий Владимирович (Вильгельм) Бартольд, русский историк немецкого происхождения, был одной из важнейших фигур востоковедения в России, посвятивший всю свою жизнь изучению истории Средней Азии и Туркестана. Опубликовав сотни работ в своей области, он сыграл важную роль в институционализации востоковедения в России, а также он пытался понять и изучить основы востоковедения на Западе. Придавая важность новым ресурсам, важной частью исследовательской методологии Бартольда было стремление собрать и опубликовать все доступные ресурсы вместе. Он посвятил всю свою жизнь этой работе и сделал своим долгом найти все доступные ресурсы для их публикации. Изучение научных фактов без идеологических влияний считается одной из важнейших особенностей, которая отличает его от востоковедов до и после него. Он считался влиятельной личностью на Западе в области истории Центральной Азии.Исследования Бартольда по истории тюркских и монгольских народов делятся на два периода: 1892-1899 и 1925-1930. Он создал ценные работы по тюркологии, иранологии и исламу, и в своих исследованиях он обратил внимание на историю религий, распространившихся в Центральной Азии и Иране, таких как зороастризм, буддизм, христианство и особенно ислам. В период с 1963 по 1977 год все его работы были опубликованы в десяти томах в Москве. Эти работы, большинство из которых были переведены на турецкий язык, до сих пор подробно не изучались, и читателям обычно предоставлялась биографическая информация о Бартольде или библиографическая информация, которая включала список его работ. Цель этого исследования представить взгляды Бартольда относительно тюркских народов и ислама, затронуть преобладающие взгляды о мусульманских тюркских народах в России при его жизни и дать информацию о востоковедении в целом и тюркологии в частности.
Alman asıllı Rus tarihçisi, Doğu bilimci Vasiliy Vladimiroviç (Wilhelm) Barthold, Rusya’da Şarkiyat Tarihi Okulu’nun kurucularından olmuş, bütün hayatını Orta Asya ve Türkistan tarihi araştırmalarına adamıştır. Alanında yüzlerce eser vererek Rusya’da Şarkiyat araştırmalarının kurumsallaşmasında önemli rol oynamış, Batı’daki Şarkiyat çalışmalarının dayandığı temelleri anlamaya ve incelemeye çalışmıştır. Her şeyden önce yeni kaynaklara önem vermesi, bütün kaynakları bir araya getirerek yayınlanmaya çaba göstermesi Barthold’un araştırma metodunun temel özelliklerini teşkil etmiştir. Bu nedenledir ki, bütün hayatını bu işe sarf etmiş, mevcut bütün kaynaklara ulaşarak onları tanıtmayı ve neşretmeyi kendisine vazife edinmiştir. Bilimsel gerçekleri ideolojik etki altında kalmadan ele alması onu kendinden önce ve sonra gelen şarkiyatçılardan ayırt eden en mühim özelliklerinden kabul edilmiş, Batı’da Orta Asya tarihi alanında otorite sayılmıştır. Barthold’un Türk ve Moğol halklarının tarihine ilişkin çalışmaları 18921899 ve 1925-1930 yılları olmak üzere iki döneme ayrılmaktadır. O, Türkoloji, İranoloji ve İslâmiyet’le ilgili değerli eserler ortaya koymuş, çalışmalarında Orta Asya ve İran’da yayılan Zerdüştlük, Budizm, Hıristiyanlık, özellikle de İslâm gibi dinlerin tarihine dikkat çekmiştir. 1963-1977 arasında Barthold’un Moskova’da bütün eserleri on cilt olarak yayınlanmıştır. Büyük çoğunluğu Türkçeye çevrilen bu eserler üzerinde şimdiye kadar ayrıntılı bir incelenme yapılmamış, genelde okuyuculara Barthold hakkında biyografik ve eserlerinin listesini ihtiva eden bibliyografik bilgiler sunulmuştur. Bu çalışmanın amacı, belli başlı da olsa Barthold’un Türk halkları ve İslâm’a dair görüşlerini ortaya koymak; yaşadığı dönemde Rusya’da Müslüman Türkler hakkında hâkim olan tasavvurlara temas etmek, genelde Şarkiyat, özeldeyse Türkiyat ve İslamiyet çalışmaları hakkında öz bir bilgi vermekten ibaret olacaktır.
Adilbayev Alau. (2000). Rus Oryantalistlerin Kur’an Çalışmaları, Ankara Üniversitesi, Temel İslam Bilimleri (Tefsir) ABD, Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara.
Akramov Nariman Mansuroviç Akramov. (1963). Vıdayuşiysya Russkiy Vostokoved V.V.Bartold. Nauçno-Biografiçeskiy Oçerk, Duşanbe.
Barthold Vasiliy Vladimiroviç. (1979). İstoriya İzuçeniya Vostoka v Evrope i Rosii, Soçineniya, C. IX, Moskova.
Barthold Vasiliy Vladimiroviç. (2006). ‘Türkiye, İslam ve Hıristiyanlık’, Halife ve Sultan, çev. İlyas Kamalov, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Bartold Vasiliy Vladimiroviç. (2002). ‘Türkiye, İslam ve Hıristiyanlık’, Soçineniya, C.VI, Moskova: Vostoçnaya Literatura RAN.
Kononov A.N. ed., (1989). ‘Bartold Vasiliy Vladimiroviç’, Bibliografiçeskiy Slovar, Moskva: Nauka, (s.37-38).
Bregel YURİ. (1980), ‘Barthold ve Çağdaş Şarkiyat Araştırmaları,’ Avrupa ve Rusya’da Şarkiyatçılığın Tarihi, İstanbul: Küre Yayınları.
Evans Charles T. (1999). ‘Vasilii Barthold: Orientalism in Russia’, Russian History/Histoire Russe, 26, No.1, Spring, 25-44.
Eyice Semavi. (1992). ‘Barthold, Vasilij Viladimiroviç’, DİA, C.5, İstanbul.
Guliyev C.B. ed. (1987). ‘Şergşünaslıg’, Azerbaycan Sovyet Ansiklopedisi, C.X. Bakü: AMEA.
Kraçkovskiy İ.Yu. (1958). ‘V.V. Barthold v İstorii İslamovedeniya’, İzbrannıye Soçineniya, İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR, Moskova-Leningrad, C.V.
Romodin V.A. (1972). İzuçeniye İstorii Bilijnevo i Srednevo Vostoka, Aziatskiy Muzey, Leningradskoe otdelenie İnstituta Vostokavedeniya AH SSSR, Moskva: Nauka.
Srtuve V.V. (1960). Sovetskoe Vostokovedenie za Sorok Let, C. XXV, Moskova: Uch. Zap. İnstituta Vostokoved.
Şahin Liaisan. (2010). Geçmişten Bugüne Rusya’da Türkiye Araştırmaları, TALİD, 8 (15).
Parla Taha (genel yay. yön.). (1983-84). Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, ‘Bartold Vasiliy’, C.2, İstanbul: Anadolu Yayınları.
Yakubovskiy A.Y. (1947). Problema Soçsialınoy İstorii Narodov Vostoka v Trudah Akademika V.V.Bartolda, Vestnik Leningradskogo Univiversiteta, sy. 12.
Всего 16 ссылок.
Показать больше ссылок
Бабаева, Нигяр. “Вклад в.В.Бартольда в исследование востоковедения в царской россии ”. Журнал Религиозные Исследования 2/3 (December 31, 2019), 199-212. https://journal.ait.edu.az/daj/article/view/65
Загрузки
Информация о статье
- Тип статьи История
- Отправлено октябрь 1, 2019
- Опубликован декабрь 31, 2019
- Выпуск № 2(3) Декабрь 2019
- Раздел История