Tafsir Methods of Certain Ayats al-Ahkam in Baydawi’s Work “Anwar al-tanzil wa asrar al-Ta'wil”(In the context of Purity and Worship) Beyzavinin “Ənvar ət-tənzil və əsrar ət-təvil” əsərində bəzi ehkam ayələrinin təfsir metodu (Təmizlik və ibadət kontekstində) Метод толкования некоторых догматических аятов в произведении Бейзави «Анвар ат-танзиль ва асрар ат-та‘виль»(В контексте чистоты и поклонения)

          Nasirəddin Əbu Səid Abdullah ibn Ömər ibn Məhəmməd əl-Bey­za­vi­nin məşhur təfsir əsəri olan “Ənvar ət-tənzil və əsrar ət-təvil”  yazı üs­lu­bu baxımından ecazkarlıq nümunələrindən hesab edilir. İslami elm­lər­lə bağlı bir çox əsər yazan alim dərin elmi biliyə malik olmuşdur. O, fiqh və fiqh üsulu kimi əqli elmlərdə də məşhur olmuşdur. Bu ba­xım­dan, alim ibadət, davranış, əxlaq, halal və haram kimi mövzuları əhatə edən fiqhi, yaxud  ehkam ayələrinin təfsirində  öz bacarığını gös­tər­miş­dir. Mənası hər kəs tərəfindən aydın olan, heç bir təfsirə və izaha eh­ti­yac olmayan ehkam ayələrinin sayı haqqında müxtəlif fikirlər səs­lən­di­ri­lir.

         Təmizlik və ibadət kimi ayinlər insanın Yaradıcı qarşısında yerinə yetirməsi vascib olan önəmli öhdəliklərindən hesab edilir. Məhz bu mə­qa­lədə  ehkam ayələri baxımından Beyzavi təfsirində yer alan dəs­tə­maz, qüsl və təyəmmüm kimi təmizlik, eləcə də ibadətlərin əsası və sü­tu­nu olan namaz mövzularına toxunulub. Mövzuların işlənməsində təs­vi­ri üslubdan istifadə edilmiş, müfəssirin təmizlik və ibadət kimi mə­sə­lə­lər­lə bağlı təfsiri tədqiqat obyektinə çevrilmişdir.

         Beyzavi bu kimi ayələri təfsir edərkən özündən əvvəl gələn alim­lə­rin metod və yolunu izləmiş, mənsubu olduğu şafei məzhəbinə üs­tün­lük vermişdir. Müfəssir ayələrin təfsirində hər hansı məsələdə  digər alim və məzhəb imamlarının fikir və düşüncələrini nəql edərkən, on­la­rın dəlillərini də qeyd etmişdir (Beyzavi bu kimi düşüncə və dəlilləri nəql edərkən “qilə”  (deyildi), “ruviyə” (rəvayət edildi) səpkili feilləri məc­­hul növdə işlətmiş, həmin məzhəb və ya alimlərin adlarını qeyd etməmişdir.  Bundan başqa o, qeyd edilən ehkam ayələrinin təfsirində fi­kir­lərini təsdiqləmək üçün digər ayələrdən, eləcə də hədis, icma və qi­yas kimi önəmli mənbələrdən nümunələr gətirmişdir. Beyzavi, həm­çi­nin  kəlmələrin tələffüzündə müxtəlif qiraət imamlarının oxunuşuna da to­xunmuş, təfsir etdiyi ayələrə zənginlik gətirmişdir.

           Известное произведение Абу Саида Насираддина Абдуллы бин Умара аль-Бейзави «Анвар ат-танзиль ва асрар ат-та‘виль» по своему стилю изложения считается одним из выдающихся об­раз­цов. Ученый, являющийся автором многих трудов по ислам­ским наукам, обладал глубокими научными знаниями. Он снискал признание и в ментальных науках, таких как фикх и богословский метод, а также в толковании богословских или догматических ая­тов, затрагивающих такие темы, как поклонение, поведение, мо­раль, халал и харам. Бытуют различные мнения о количестве дог­ма­тических аятов, смысл которых ясен всем и не нуждается в тол­ко­вании или пояснении.

           Омовение и поклонение считаются непреложными обязатель­ствами, которые верующий человек должен выполнять перед Со­здателем. Поэтому в статье в контексте толкований Бейзави дог­матических аятов рассматриваются такие темы, как омовение, гусль (омовение всего тела), таяммум (омовение землей) и осно­вополагающий элемент поклонения, один из столпов ислама – намаз. Используя описательный стиль в разработке тем, в статье исследуются толкования Бейзави таких вопросов, как чистота и поклонение.

             При толковании аятов Бейзави отслеживал методы и пути своих предшественников, но был привержен Шафиитскому маз­хабу, к которому принадлежал. Обращаясь при толковании тех или иных вопросов, упоминаемых в аятах, к мыслям и взглядам других ученых или имамов мазхабов, Бейзави приводит их аргу­менты (апеллируя мнениями или аргументами других ученых, Бейзави использовал безличные обороты, такие как «говорится», «повествуется», при этом не упоминая названий мазхабов или имен ученых).Кроме того, в подтверждение своих мыслей при толковании догматических аятов он приводил примеры из хади­сов, иджма и киясов.

             Наряду с этим, Бейзави при произношении обращался к мане­ре чтения имамов-чтецов, тем самым придавая своим толковани­ям аятов особый колорит.