Din sosiologiyası
Ernest Gellnerin Marksizm, vətəndaş cəmiyyəti və islam müqayisələri: Sekulyar ümmət problemi
Ernest Gellner's Comparisons of Marxism, Civil Society and Islam: the Problem of Secular Ummah
Сравнение эрнестом геллнером марксизма, гражданского общества и ислама: проблема секулярной уммы
Ernest Gellner’in Marksizm, Sivil Toplum, İslam Karşılaştırmaları: Seküler Ümmet Problemi
İslam sivilizasiya tarixində xüsusi yeri olan dindir. Tarixi proses içərisində bir çox mədəniyyət sekulyarlaşmayla əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qaldığından sosiologiyada geniş yayılmış dinin müəyyən müddətdən sonra insanların həyatında yerini xeyli itirəcəyi haqqındakı tezis sekulyarizmin müxtəlif yerlərdə müxtəlif təzahürü faktı ilə birlikdə İslam dünyasında istisna təşkil etməsi etibarilə sosiologiyanın tədqiqat predmeti olmağa davam edir. Bu məqalədə məşhur Britaniyalı fəlsəfəçi və sosioloq Ernest Andre Gellnerin struktural İslam analizinə əsaslanaraq İslam və marksizm, İslam və vətəndaş cəmiyyəti müqayisələrini araşdırmağa çalışdıq. Gellnerin İslam dünyasının özünəməxsus strukturu, daxili və xarici dinamikanın da təsiri ilə müstəsna şəkildə hər cür fərqli ictimai hadisəyə qarşı rezistant olduğu tezisindən yola çıxaraq, İslamın ələlxüsus Marksizm və Vətəndaş cəmiyyəti qarşısındakı reaksiyalarını şərh edən fikirlərini Ernest Gellner hər nə qədər millətçilik haqqında tədqiqatlarıyla tanınmış olsa da, müsəlman cəmiyyətləri haqqında da əhəmiyyətli tədqiqatlar aparmış, ortaya qoyduğu struktural İslam modeli ilə İslam sosiologiyası, İslam antropologiyası və İslam fəlsəfəsi sahələrində bu mövzuya töhfə vermişdir. Ələlxüsus, Sovet İttifaqına daxil olan müsəlman cəmiyyətlər haqqındakı işləri bizim coğrafi məkan üçün əhəmiyyətli sayılmaqla birlikdə bu gün də müzakirə olunmaqdadır.
Islam is a religion that has a special place in the history of civilization. Since most civilizations have undergone a serious change with secularization in the historical process, thesis that religion will lose its importance in people's lives, which is common in sociology, continues to be the subject of research in this field due to secularism’s place in the Islamic world, together with the fact that secularism takes place in different ways in different places. In this study, we discussed the comparisons of Islam and Marxism, Islam and Civil Society within the scope of the structural Islam analysis of the famous British philosopher and sociologist Ernest Andre Gellner. Based on the thesis of Gellner that the Islamic world is exceptionally resistant to all different social developments, with its unique structure and the influence of internal and external dynamics, we examined his ideas of Islam aiming to interpret the reactions of Islam especially against Marxism and Civil society. Although Ernest Gellner is known for his research on nationalism, he has done a significant part of his work on Muslim societies and made important contributions to this subject in Islamic Sociology, Islamic Anthropology and Islamic philosophy with the structural Islam model he developed. His work on Muslim societies, especially those included in the Soviet Union, is important for our geography and is still a subject today.
Ислам это религия, занимающая особое место в истории цивилизации. Поскольку большинство цивилизаций претерпели серьезные изменения с секуляризацией в историческом процессе, распространенный в социологии тезис о том, что религия потеряет свое значение в жизни людей, продолжает оставаться предметом исследований в социологии вместе с тем фактом, что секуляризм проявляется по-разному в разных местах, с точки зрения исключительности исламского мира. В этом исследовании мы обсудили сравнения ислама и марксизма, ислама и гражданского общества в рамках структурного анализа ислама, проведенного известным британским философом и социологом Эрнестом Андре Геллнером. Основываясь на тезисе Геллнера о том, что Исламский мир исключительно устойчив ко всем различным социальным изменениям, с его уникальной структурой, внутренней и внешней динамикой, мы изучили идеи Геллнера, которые направлены на интерпретацию реакции ислама на марксизм и гражданское общество в частности. Хотя Эрнест Геллнер известен своими исследованиями национализма, он провел важные исследования и по мусульманским обществам, и внес важный вклад в эту тему в исламской социологии, исламской антропологии и исламской философии с помощью разработанной им структурной модели ислама. Его работа о мусульманских обществах, особенно о тех, которые входят в состав Советского Союза, важна для нашей географии и остается предметом обсуждений и сегодня.
İslam, Medeniyet tarihinde özel bir yeri olan dindir. Tarihsel süreç içerisinde çoğu medeniyet sekülerleşmeyle beraber ciddi bir değişime uğradığından Sosyolojide yaygın olan, zamanla dinin insanların hayatında önemini belirgin derecede kaybedeceği tezi, sekülerliğin farklı yerlerde farklı şekillerde gerçekleştiği olgusuyla beraber İslam dünyasında istisnai durum arz etmesi açısından Sosyoloji disiplininde araştırma konusu olmakta devam etmektedir. Bu çalışmamızda, ünlü İngiliz felsefeci ve sosyolog Ernest Andre Gellner'in yapısal İslam analizi kapsamında İslam ve Marksizm, İslam ve Sivil Toplum karşılaştırmaları ele aldık. Gellner’in, İslam dünyasının kendine özgü yapısıyla, iç ve dış dinamiklerin etkisiyle, istisnai bir şekilde, bütün farklı toplumsal gelişmelere karşı dirençli olduğu tezinden hareketle İslam’ın özellikle Marksizm ve Sivil toplum karşısındaki tepkilerini yorumlamayı hedefleyen fikirlerini inceledik. Ernest Gellner, her ne kadar milliyetçilik üzerine araştırmalarıyla tanınsa da, çalışmalarının önemli bir kısmını Müslüman toplumlar üzerine yapmış, geliştirdiği yapısal İslam modeliyle İslam Sosyolojisi, İslam Antropolojisi ve İslam felsefesinde bu konuya önemli katkılarda bulunmuştur. Özellikle Sovyetler Birliği'ne dahil olan Müslüman toplumlar üzerine çalışmaları coğrafyamız açısından önemli olup günümüzde de konu oluşturmaktadır. Çalışmada Ernest Gellner’in İslam’ı yapısal olarak skriptüralist Yüksek İslam’a ve sözlü, geleneksel Halk İslam’ına ayırdığı İslam modeli üzerinden yaklaşımı uygun bulduk. Konuyu incelerken, soyut bir dil kullanan Gellner’in kendi eserlerini temel almakla birlikte, konuyla ilgili farklı bilim adamlarının yorum ve eleştirilerinden de faydalandık.
Gellner Ernest. (1991 (2)). Spectacles and Predicaments; Essays in Social Theory, Cambridge; Cambridge University Press.
Gellner Ernest. (1993). “Mind Games”, The New Republic, Washington, 22 Kasım, (s. 35-39).
Gellner Ernest. (1994). Conditions Of Liberty, London; Penguin.
Gellner Ernest. (1995). “The Importance of being Modular”, Civil.
Society. Theory, History, Comparison; (ed. John Hall), Cambridge, Polity Press.
Gellner Ernest. (2000). Muslim Society, sekizinci baskı, Cambridge; Cambridge University Press.
Gellner Ernest. (2012). Milliyetçiliğe Bakmak, 4. baskı, çev. Simten Coşar, Saltuk Özertürk, Nalan Soyarık, İstanbul, İletişim yay.
Gellner Ernest (Ocak 1991), “Islam and Marxism: Some Comparisons”, International Affairs, C. 67, Sy. 1, (s. 1-6).
Gündüz Şinasi. (1997). “Gnostik Mitolojide Düşüş Motifi ve Demiurg Düşüncesi”, İzmir, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sy. 9, (s. 121-166).
Khazanov Anatoly. (1994). Nomads and the Outside World, İngilizce’ye çeviren Julia Crookenden, 2. Baskı, Madison, The University of Wisconsin Press, (ilk baskı 1984).
Mabry James Tristan. (Ocak 1998). “Modernisation, nationalism and Islam: an examination of Ernest Gellner’s writings on Muslim society with reference to Indonesia and Malaysia” Ethnic and Racial Studies, C. 21, Sy. 1, (s. 64-88).
Mir-Hosseini Ziba. (Yaz 2006). “Between Islamic Law and Feminisim”, Critical Inquiry, Chicago, The University of Chicago Press, C. 32, Sy 4. (s. 629-645).
Shankland David. (2003). “Gellner and Islam”, Social Evolution & History, C. 2, Sy.2, (s. 118-142).
Dannreuther, Roland and Kennedy James. (2007). “The International Relations Of The “Transition”: Ernest Gellner’s Social Philosophy and Political Sociology”, International Political Sociology, C.1, Sy.4, (339-357).
Ümumilikdə 14 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Əliyev, Bəhlul. “Ernest Gellnerin Marksizm, vətəndaş cəmiyyəti Və Islam müqayisələri: Sekulyar ümmət Problemi”. Din Araşdırmaları Jurnalı 3/5 (December 31, 2020), 7-22. https://journal.ait.edu.az/daj/article/view/91
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Din sosiologiyası
- Təqdim Edildi oktyabr 1, 2020
- Yayımlanıb dekabr 31, 2020
- Nömrə № 2(5) Dekabr 2020
- Bölmə Din sosiologiyası