e-ISSN: 3006-2772
p-ISSN: 2618-0030
Başlanğıc: 2018
Nəşr aralığı: İldə 2 nömrə
Naşir: Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu

İslam məzhəbləri tarixi

“Məqalat əl-islamiyyin va ixtilaf əl-musallin” əsəri İslam məzhəbləri tarixinin klassik mənbələrindən biri kimi ‘Maqalat Al-islamiyyin Wa Ikhtilaf Al-musallin’ As One of the Classical Sources of the History of Islamic Denominations «макалат аль-ис ламийин в а ихтилаф аль му с аллин» как один из классических источников истории исламских сект

Nilufər Ələkbərzadə Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu Dinin tarixi və fəlsəfəsi ixtisasının doktorantı

Necə istinad edilir

Ələkbərzadə, Nilufər , Ələkbərzadə, N , , Din Araşdırmaları Jurnalı, “Məqalat əl-islamiyyin va ixtilaf əl-musallin” əsəri İslam məzhəbləri tarixinin klassik mənbələrindən biri kimi, 4, 6, 2021, 155-165, 2021

Zotero Mendeley EN EndNote

Xülasə

İslam məzhəbləri tarixinin elm kimi formalaşmağa başladığı vaxtdan bugünədək məzhəbləri araşdıran bir çox əsər qələmə alınmışdır. Bu əsərlərdə məzhəblərin təsnifatı üslub və metod baxımından bir-birindən fərqlənir. Xüsusilə klassik mənbələrdə rastlaşdığımız subyektiv yanaşma məzhəblər haqqında tam doğru və əskiksiz məlumat almağımıza mane olur. Belə ki, müəllifin bir tərəfdən mənsubu olduğu məzhəbi ön plana çıxarması, digər tərəfdən, müxalif olduğu məzhəblər haqqında qərəzli fikirlər söyləməsi bu cür ilkin əhəmiyyətə malik olan mənbələrin etibarlılığını şübhə altında qoymuşdur. Bu məqalədə ilk olaraq, əşəri kəlamının qurucusu, eləcə də İslam məzhəbləri tarixinin ilk dövr müəlliflərindən biri olan Əbülhəsən əl-Əşərinin həyatı haqqında qısa məlumat verildikdən sonra, keçirdiyi düşüncə mərhələləri və məzhəb dəyişdirməsinə səbəb olan amillər araşdırılır. Bunun ardınca onun öz dövründə mövcud olan bütün etiqadi fikir ayrılıqlarının ardıcılı olduğu məzhəbi mədh etmədən, obyektiv şəkildə qeydə aldığı “Məqalat əl-islamiyyin va ixtilaf əl-musallin” adlı əsərinin bəzi səciyyəvi xüsusiyyətləri, məzmunu, əhəmiyyəti və Əşərinin məzhəblərin təsnifində istifadə etdiyi metodlar incələnir. Məqalədə bu əsərin tərəfsiz üslubu və elmiliyi ilə növünün nadir nümunələrindən hesab olunduğu qeyd edilsə də, bəzi çatışmazlıqlarına və zəif nöqtələrinə də təmas edilir.
Scholars disagree on the divine attributes, a contentious branch of discourse science. To summarize all these ideas, according to Abu Isa at"Asmaul-husna," attributes of Allah are divided into three categories: essential names, names related to creation and existence, and names related to human beings. Because of the subjective approach, especially in classical sources, it is impossible to obtain entirely true and complete information about the sects. Thus, the author's highlighting of the sect to which he belongs, while expressing biased opinions about opposing denominations, casts doubt on the credibility of such important sources. After providing a brief overview of Abu-l-Hasan al-life Ash'ari's as the founder of the Ash'ari Kalam and one of the first authors of the History of Islamic Sects, this article examines the stages of his thinking and the factors that led to his conversion. It subsequently examines some of the characteristics, the content, the significance, and methods used by Ash’ari in classifying the sects in his work named ‘Maqalat al-Islamiyyin wa Ikhtilaf alMusallin’ in which he objectively recorded all the religious differences of his time, without praising the sect to that he was affiliate. Although the article emphasizes that this work, with its neutral style and scientific character, is one of the rare examples of its kind, it also discusses some of its shortcomings and weaknesses.
С начала формирования истории исламских сект как науки было написано множество работ, посвященных изучению сект. В этих работах стиль и методика классификации сформировавшихся исламских сект весьма разнятся. Например, субъективный подход, с которым мы особенно сталкиваемся в классических источниках, не позволяет нам получить точную и полную информацию об этих сектах. Таким образом, подобное выставление автором в положительном ключе секты, к которой он сам принадлежит, а также его предвзятые взгляды по отношению к сектам, против которых он выступает, поставили под сомнение объективность таких первоисточников. В данной статье после описания краткой жизни основателя Ашари Калам и одного из первых авторов истории исламских сект Абу альХасана аль-Ашари, в первую очередь исследуются методы его мышления и причины смены своей секты. Затем раскрываются определенные характеристики, содержание, значение и методы, использованные Ашари при классификации сект в его работе «Макалат аль-Исламийин ва Ихтилаф аль-Мусаллин», в которой он объективно зафиксировал все религиозные различия своего времени, не восхваляя секту, к которой он сам принадлежал. Хотя в статье отмечается, что данная работа является одним из редких примеров такого рода с ее беспристрастием с научной точки зрения, она все равно субъективно затрагивает некоторые ее недостатки и слабые места.

Açar sözlər

Məzhəb, Əl-Əşəri, Məqalət Əl-İslamiyyin, Məzhəblərin Təsnifatı
Denominations, Al-ash ’art, Maqalat Al-islamiyyin, Classification Of The Denominations
Секты, Аль-ашари, Макалат Аль-исламийин Ва Ихтилаф Аль-мусаллин, Классификация Сект

Referanslar

  • Allard Michel. (1981). “Eşari’nin Hayatı”, (terc. M. Sait Yazıcıoğlu), AÜİF Dergisi, № 25, (s. 457-476.).
  • Bədəvi bdürrəhman. (1997). Məzahibul-İslamiyyin, Beyrut: Darul-İlm lil-Məlayin.
  • Bosworth C.E. (1987). “As’ari”, Encyclopaedia Iranica, London and New York, v.2, (pp. 702-703).
  • Corbin Henry. (1993). “History of Islamic Philosophy”, London.
  • Əbdülhəmid İrfan. (1995). “Eşari, Ebu’l-Hasan”, DİA, İstanbul: TDV, c.11, (s. 444-7).
  • Əşəri bülhəsən li ibn İsmayıl. (1980). Məqalat əl-İslamiyyin və İxtilaf.
  • əl-Musallin, (təh. Helmut Ritter), Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
  • Əşəri bülhəsən li ibn İsmayıl, l-İbanə an Usulid-Diyənə, Beyrut: Dəru İbn Zeydun, t.y.
  • İbn sakir bülqasım li ibn l-Həsən (1347/1929), Təbyinu Kizbil-Muftəri fimə Nusibə İləl-İmam bil-Həsən əl- şəri, Dəməşq.
  • İbn Xəllikan Məhəmməd İbn bi Bəkr (1994) , Vəfəyatul- yan və Ənbəu bnəi-Zaman, təh. İhsan Abbas, Beyrut: Dəru Sadir, c.3-4.
  • İbn ən-Nədim bülfərəc Məhəmməd ibn İshaq, l-Fihrist. Beyrut: Darul-Mərifə, t.y.
  • Kadir Gömbeyaz. (2005). Makalat Geleneğinde İmam Eş’ari, Yüksek lisans tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi.
  • Makdisi George. (1963). Ash’ari and Ash’arites in Islamic religious History, Studia Islamica, No. 18, (pp. 19-39).
  • Onat Hasan. (2003). Makalatü’l -İslamiyyin, DİA, Ankara: TDV, c.27, (s. 406-407).
  • Ritter Helmut. (1993). “Eşari”, İA, İstanbul: MEB, c.4, (s. 390-392).
  • Sübki Tacuddin bdülvəhhab ibn li, Təbəqatuş-Şəfiiyyətil-Kübra, (təh. Mahmud Məhəmməd, bdülfəttah Məhəmməd,), c.3, t.y.
  • Watt W. Montgomery. (1985). Islamic Philosophy and Theology, Edinburg. Watt W.Montgomery. (2017). İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, (çev.
  • Ethem Ruhi Fığlalı), İzmir: İlahiyat Vakfı Yayınları.