e-ISSN: 3006-2772
p-ISSN: 2618-0030
Başlanğıc: 2018
Nəşr aralığı: İldə 2 nömrə
Naşir: Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu

“Kəşfül-həqayiq”də mənəvi dəyər olaraq vəhdət, elm, yaxşılığa dəvət və pislikdən çəkindirmə Unity, knowledge, enjoining good and forbidding wrong as moral values in Kashf al-Haqaiq Единство, наука, приглашение к добру и воздержание от зла как духовные ценности в «Кашфуль-хагайик»

Necə istinad edilir?

Yəhyazadə, Nicat , Yəhyazadə, N , , Din Araşdırmaları Jurnalı, “Kəşfül-həqayiq”də mənəvi dəyər olaraq vəhdət, elm, yaxşılığa dəvət və pislikdən çəkindirmə, 6, 2, 2023, 49-62, https://doi.org/10.30546/3006-2772.11.2023.5, 2023

Zotero Mendeley EN EndNote

Xülasə

İnsan ictimai varlıq olduğundan, maddi və fiziki ehtiyaclarını təmin etməsi ilə yanaşı, mənəvi dəyərlərə də yiyələnməli, onları öz fərdi və ictimai yaşayışında həyata keçirməlidir. Mənəvi dəyərlər insanın mənəviyyatı ilə birbaşa sıx əlaqədə olan məsələdir. Onları daim diqqətdə saxlamaq, qorumaq və gələcək nəsillərə çatdırmaq inanclı və vətənpərvər insanların ümdə vəzifələrindən biridir. Mənəvi dəyərləri qoruyub-saxlaya və inkişaf etdirə bilməyən bir cəmiyyəti məhrumiyyətlər, bəlalar və zillət gözləyir. Belə dəyərlərə sadiq çıxmaq isə bir çox sahədə yüksək nailiyyətlərlə nəticələnə bilər. Mənəvi dəyərlər həyati məsələ olduğundan, əksər hallarda böyük və nüfuzlu şəxslər tərəfindən cəmiyyətə aşılanır. Mir Məhəmməd Kərim Bakuvi də Azərbaycanda mənəvi dəyərlərimizin təbliğində təsiredici şəxsiyyətlərdən biri olmuşdur. O, elmi sahədə rəvan qələmi ilə mənəvi dəyərləri bəyan etmiş, ictimai işlərdə yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində bu sahədə əvəzsiz xidmətlər göstərmişdir.


Məqaləni qələmə almaqda əsas məqsəd “Kəşfül-həqayiq” təfsiri və onun müəllifinin mənəvi dəyərlərimizə verdiyi töhfəni üzə çıxarmaq, onun bu dəyərlərə olan təsirini qismən də olsa araşdırmaqdır. Məqalədə müəllifin diqqətini daha çox cəlb edən – mənəvi dəyərlərdən hesab olunan vəhdəti təbliğ etmək, təhsilə dəyər vermək, yaxşılığa dəvət və pislikdən çəkindirməkdir. “Kəşfül-həqayiq” təfsiri də bu nöqteyi-nəzərdən araşdırılıb. Sözügedən bu üç mənəvi dəyər, digər mənəvi dəyərlərlə müqayisədə, daha çox əhəmiyyətə malikdir. Vəhdət – cəmiyyəti parçalanmaqdan və təfriqədən qoruyacaq yeganə amildir. Təhsil isə cəmiyyətdə digər mənəvi dəyərlərin formalaşmasında xüsusi rol oynayır. Yaxşılığa dəvət və pislikdən çəkindirmək isə sosial yaşayışda haqq-ədalətin gerçəkləşməsində misilsiz təsirə malikdir. Hazırkı məqalə təsviri-analitik qaydada, məzmun analizinə əsaslanaraq, dini mətnlərdən istifadə etməklə tədqiq olunub.

As human beings are inherently social, their needs extend beyond material and physical satisfaction. It is crucial for individuals to possess and experience moral values in both their personal and social lives, as these values are intricately linked to their spirituality. Preserving and transmitting these values to future generations is a fundamental responsibility for every believer and patriot. A society that fails to uphold and cultivate moral values may face difficulties, adversities, and degradation. On the other hand, having a strong foundation in moral values can lead to remarkable success in various domains. Prominent figures in society often play a significant role in instilling and promoting these essential spiritual values. In Azerbaijan, one such figure is Mir Mohammad Karim Bakuvi, who, through his eloquent writing style and dedicated engagement in public affairs, advocated for moral values and made invaluable contributions in the scientific field.


The primary objective of this article is to examine the impact of Kashf al-Haqaiq and its author on our moral values, particularly in relation to topics such as creating unity and solidarity, valuing education, and the importance of enjoining good and forbidding wrong. These moral values hold significant importance according to the viewpoint presented in Kashf al-Haqaiq. Among these values, unity stands out as a crucial factor that protects society from fragmentation and confusion. Education also plays a vital role in shaping other moral values within society. Furthermore, the act of enjoining good and forbidding wrong has an unparalleled impact on the establishment of justice in social life. The article uses religious texts and employs a descriptive-analytical approach, utilizing content analysis as its methodology.

Поскольку человек является существом социальным, то помимо удовлетворения своих материальных и физических потребностей должен приобретать моральные ценности и реализовывать их в своей личной и общественной жизни. Потому что моральные ценности тесно связанны с духовностью человека. Сохранение, защита и передавание их будущему поколению является самой важной задачей каждого верующего и патриота. Общество, не способное сохранять и развивать моральные ценности, ожидает лишения, беды и унижения. В результате приверженности моральным ценностям является достижение высоких достижений во многих областях. Моральные ценности являющиеся жизненно важным вопросом во многих случаях предоставлялись обществу великими и влиятельными личностями. Мирмухаммед Керим Бакуви был одним из влиятельных личностей, пропагандирующих моральные ценности Азербайджана. Своим беглым пером он провозглашал моральные ценности в научной области и внес незаменимый вклад в данную сферу неустанной деятельностью в общественных делах.


Основной целью статьи является раскрыть вклад и влияние на моральные ценности путем изложения произведения «Кашфуль-хагайик». В статье основываясь на изложение произведения «Кашфуль-хагайик», особое внимание уделено вопросам создания единства, ценность образования, призыву к доброте и воздержанию от злых дел. С этой точки зрения рассматривалась толкование  «Кашфуль-хакайик»а.  В сравнении с другими, эти моральные ценности более важны. Потому что единство это основной фактор, предохраняющий общество от раскола и разделения. Образование также занимает особую роль в формировании других нравственных ценностей общества. Приглашение к добру и воздержание от злых дел оказывает ни с чем не сравнимое влияние на реализацию справедливости в общественной жизни. Статья разработана на основе описательно-аналитических правил и содержательного анализа религиозных текстов.

Açar Sözlər

elm, Mir Məhəmməd Kərim Bakuvi, mənəvi dəyərlər, pislikdən çəkindirmək, Təfsir, vəhdət, yaxşılığa dəvət, “Kəşfül-həqayiq”
enjoining good and forbidding wrong, Kashf al-Haqaiq, knowledge, Mir Mohammad Karim Bakuvi, moral values, Tafsir, unity
«Кашфуль-хагайик», воздержание от зла, единство, Мирмухаммед Керим Бакуви, моральные ценности, наука, приглашение к добру, Тафсир

Referanslar

  • Ağayev, M. (2019). “Təbatəbai və ülumi-Quran baxımından “Əl-Mizan” təfsiri”, Bakı, Din araşdırmaları jurnalı, 2 (3).
  • Babaşlı, M. (2008). Axund Mir Məhəmməd Kərim Mircəfərzadə əl-Bakuvinin həyat və yaradıcılığı. Dövlət və Din, Bakı, mart, № 1 (5), s. 158-169.
  • Əlifzadə, C. (2018). Ümummilli lider Heydər Əliyevin milli-mənəvi dəyərlərimizlə bağlı fikirləri, Bakı, “Mənəvi dəyərlərin təbliği fondu” nəşriyyatı.
  • Ərtəkin, Ə. (2017). “Kəşfül-Həqayiq” təfsirini tanıtma məqaləsi.
  • Fərhadov, Ə. (2012). Mir Məhəmməd Kərim MirCəfər Əl-Bakuvi və Maarifçilik, AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, N:2.
  • Hurr Amili, M. H. (1409 h.q). Vəsailuş-şiə, 30 cilddə, Qum, Alul-beyt nəşriyyatı.
  • İsmayılov, M. (2002). 20-Yüzyılda Azerbaycanda Yapılan Kuran Tefsiri ve Meal Çalışmaları, İstanbul.
  • İsmayılov, M. (2011). Təfsir üsulu və tarixi, Bakı, Bakı İslam universiteti nəşriyyatı.
  • Nəhmədov, A. (2019). Qloballaşma və mənəvi dəyərlər, Bakı, “Mənəvi dəyərlərin təbliği fondu” nəşriyyatı.
  • Nuri, H.M.T. (1408 h.q). “Müstədrəkül-Vəsail və Müstənbitul-Məsail”, 18 cilddə, Qum, “Alul-Beyt (ə)” nəşriyyatı.
  • Təbatəbai, M.H. (1417 h.q). Əl-Mizan təfsiri, 20 cilddə, Qum, “İntişarate islami cameye muderrisin hozeye elmiyye” nəşriyyatı.
  • Yəhyazadə, N. (2020). “Mir Məhəmməd Kərim Bakuvinin elmi-ictimai həyatı və Kəşfül-həqayiq təfsiri”, Bakı, Metafizika jurnalı, (ISSN 2616-6879), 3 (2).
  • Yəhyazadə, N. (2020). Haqqun-nas (cəmiyyət və ailənin mənəvi sağlamlığında rolu) – Tematik təfsir, Bakı, “Nurlar” nəşriyyatı.

Lisenziya

Müəllif hüququ (c) 2024 i.f.d. Nicat Yəhyazadə
Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.