Dövlət-din münasibətləri və Azərbaycan modeli State-religion Relations and Azerbaijani Model Государственно-религиозные отношения и Азербайджанская модель
Xülasə
Dünyada baş verən hadisələrin gedişatı göstərir ki, XX əsrlə müqayisədə XXI əsrdə din aparıcı faktorlardan birinə çevrilmişdir. Bu gün dövlətlərin dini qurumlarla qarşılıqlı əlaqələrinin forma və üsullarından çox şey asılıdır: dövlətin daxilində və bütün dünyada təhlükəsizliyin təmin olunması, dini zəmində münaqişələrin həlli, insanların dini mənsubiyyətlərinə görə təqiblərə məruz qalmaması, yaxud vicdan azadlığına əməl edilməsi və s.
Məqalə müasir dövrdə dünyanın müxtəlif ölkələrində din sahəsində həyata keçirilən dövlət siyasətinə, qarşılıqlı dövlət-din münasibətlərinə həsr olunmuşdur. Müəllif qeyd edir ki, müasir elmi ədəbiyyatda dövlət-din münasibətlərinin formaları barədə intensiv müzakirələr aparılır. Bu sahənin tədqiqatçıları dövlət-din münasibətlərinin təsnifatını verərkən, adətən, liberal-demokratik ənənədən çıxış edərək, daha çox, dövlətin dinə münasibətini əsas götürürlər. Müəllifin fikrincə, bu cür təsnifləndirmədə dinin dövlətdə hakim xarakter daşıdığı forma ilə dövlətin dinə düşmən olduğu cəmiyyətlər arasında müxtəlif variantlar öz əksini tapır. Məqalədə bildirilir ki, bu zaman dinin dövlət sistemindəki yeri həmin dövlətin konstitusiya quruluşu ilə müəyyən olunur. Lakin dövlət-din münasibətləri modelləri tipologiyasında konstitusiya quruluşu və siyasi rejimin tipi ilə yanaşı, onun keçdiyi tarixi yol, həmçinin əhalinin əksəriyyətinin mənsub olduğu din mühüm rol oynayır. Bu baxımdan teokratik, rəsmi dini olan, sekulyar və ateist dövlətlərin bu sahədəki təcrübəsindən danışılan məqalədə Azərbaycanın da yürütdüyü dövlət-din siyasətinə yer verilmişdir. Xüsusilə, ölkəmizin keçdiyi tarixi inkişaf yolundan və bu istiqamətdə əldə etdiyi uğurlardan bəhs olunmuşdur.
The progress of global events showcase that religion has become one of the leading factors of the 21st century compared to the 20th century. Today, muchdepends on the forms and methods of interaction of states with religious organizations: ensuring security within the country and in the the world, resolving conflicts on religious grounds, not being persecuted for religious affiliation or respect for freedom of conscience, etc.
This article is devoted to the state policy in the field of religion in the modern world and state-religious relations. The author notes that in modern scientific literature intensive debates on the forms of state-religion relations are carried out. While researchers of this field classify state-religion relationships, they usually focus on state's attitude towards religion by referring to a liberal-democratic tradition. According to the author, this classification covers various options such as the form where religion is dominant in the state or societies in which prevails state’s religious intolerance. The article states that the place of religion in the state system isdetermined by the constitutional structure of that state. However, in the typology ofthe model of state-religion relations, along with the constitutional structure, the type of political regime, its historical path, as well as the religious affiliation of the majority of population play an important role. From this point of view the article which deals with the experience of the the ocratic, secular and atheistic states and states that have official religion, discusses the state-religion policy pursued by Azerbaijan, as well. In particular, the historical path of the development of our country and its success in this direction is mentioned in the article.
Происходящие в мире события показывают, что по сравнению с XX веком, в XXI веке религия стала одним из ведущих факторов. Сегодня многое зависит от форм и методов взаимодействия государств с религиозными организациями: обеспечение безопасности внутри страны и во всем мире, разрешение конфликтов на религиозной почве, отсутствие притеснения людей по признаку их религиозной принадлежности или соблюдение свободы совести и др.
Статья посвящена государственной политике в области религии, проводимой в разных странах мира, и государственно-религиозным отношениям в современном мире. Автор отмечает, что в современной научной литературе ведутся интенсивные обсуждения о формах государственно-религиозных отношений. При классификации государственно-религиозных отношений исследователями этой области, как правило, выступая с позиции либерально-демократических традиций, в основном, за основу берутся отношение государства к религии. По мнению автора, в классификации такого рода находят отражения различные варианты между формой правления государства, в котором религия носит главенствующий характер и обществами, в которых государство враждебно относится к религии. В статье указывается, что в таких случаях роль религии в системе государства определяется конституционным строем этого государства. Но в типологии моделей государственно-религиозных отношений наравне с конституционным строем и типом политического режима, так же учитывается его исторический путь и религиозная принадлежность основной части населения. С этой точки зрения, в статье повествуется об опыте теократических, светских и атеистических государств, государств, имеющих официальную религию, в этой сфере, а также о проводимой Азербайджаном государственно-религиозной политике. В частности, упоминается исторический путь развития нашей страны и ее успехи в данном направлении.
Açar sözlər
Referanslar
- Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası / http://www.e-qanun.az/ framework/897 11.04.2019
- Heydər Əliyev siyasəti: Tolerantlıq (çıxışlar, nitqlər, görüşlər, təbriklər). Bakı: 2014.
- Həsənov Ə., Vəliyev A. Dünya ölkələrinin müasir siyasi sistemləri. (2013). Bakı: “Zərdabi LTD”, 776 s.
- İlham Əliyev müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə iftar mərasimindəiştirak edib / https://president.az/articles/24309 11.04.2019
- Məmmədli N. Dövlət, din, cəmiyyət: dövlət-din münasibətlərinin müqayisəli təhlili. Bakı: 2017.
- Parisdə “Dini tolerantlıq: Azərbaycanda birgə yaşamaq mədəniyyəti” mövzu-sunda konfrans / https://mehriban-aliyeva.az/speeches/node/845728 11.04.2019
- Арбузкин А.М. Конституционное право зарубежных стран. М.: 2005.
- Билль о правах 1789 г. // Мишин А.А. Конституционное (государственное) право зарубежных стран. Приложение. М.: 2004.
- Кампер П. Религиозная свобода в Великобритании // Мировой опыт государственно-церковных отношений: учеб. пособие / под общ. ред. Н.А. Трофимчука: 2-е изд., доп. и перераб. М.: 1999.
- Конституционное (государственное) право зарубежных стран: учебник / рук. авт. колл. Б.А. Старшун. М.: 2000.
- Конституция Исламской Республики Иран / http://www.cis-emo.net/sites/default/files/imagesimce/constitution_of_iran.pdf 11.04.2019
- Никитин В. Святейший Патриарх Алексий II. Жизнь и деяния вославу Божию. М.: 2009.
- Овсиенко Ф.Г. Взаимо отношения государства и Церкв и в странах Восточной Европы // Государство, религия, Церковь в Россиии зарубежом: Информационно-аналитический бюллетень / сост. Ю. П. Зуев. М.: 2000, No 2 (23).
- Понкин И.В. Правовые основы светскости государства и образования. М.: 2003.
- Ракитянская-Балытникова О. Православие в Греции. Специально для проекта “Греция от Greek.ru” 2012 / https://www.greek.ru/all/orthodoxy/ 11.04.19
- Религиоведение: энциклопедический словарь. М.: 2006. Шахов М.О. Вероисповедная политика Российского государства: Учебное пособие. М.: Изд-во РАГС, 2003.
Lisenziya
Müəllif hüququ (c) 2019 dos. Mübariz Qurbanlı
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.