Kollektiv ictihad الاجتھاد المجمعي Collective ijtihad Коллективный иджтихад

Bu məqalənin başlıca hədəfi ictihad növlərindən biri olan “kollektiv ictihad” mövzusunu müzakirə obyektinə çevirməkdir. Mövzu iki əsas başlıq altında tədqiq edilib. Məqalənin birinci bölümündə kollektiv ictihadın tərifi, meydana gəlməsi və əhəmiyyətindən bəhs edilir. Odur ki, bu bölümdə əvvəlcə “ictihad” və “kollektiv (məcməi)” sözlərinin lüğət və termin mənaları, daha sonra isə “kollektiv ictihad” ifadəsi izah edilir. Bundan sonra üsulşünaslıqda ictihadın bu növünü ifadə etmək üçün geniş istifadə olunan digər terminlərlə yanaşı, “kollektiv ictihad” ifadəsinin seçilmə səbəbləri təhlil edilir, daha sonra kollektiv ictihadın şərtləri haqqında məlumat verilir. Bununla yanaşı, sözügedən bölümdə səhabə dövründən müasir zamanımızadək ictihadın keçdiyi tarixi mərhələ mövzusuna da toxunulur. Məqalənin birinci bölümünə kollektiv ictihadın əhəmiyyəti mövzusu ilə xitam verilib.
Məqalənin ikinci bölümündə kitab və sünnə ilə yanaşı, səhabə və tabiunların söz və davranışlarına istinadən kollektiv ictihadın legitimliyi, fərdi ictihadın şərtlərindən yararlanaraq, kollektiv ictihadın müddəaları, eləcə də bu ictihad növünün formaları və xarakterik xüsusiyyətləri tədqiq edilir. Məqalə əldə edilən nəticələrlə yekunlaşır.