Karl Rocersin bioqrafiyası və mənlik nəzəriyyəsi Carl Rogers’ Biography and the Concept of “Self” Биография Карла Роджерса и теория «Самости» Carl Rogers'ın Biyografisi ve "Benlik" Kavramı
Xülasə
Müasir psixologiya tarixinin formalaşmasında bir sıra cərəyan olub ki, bunlardan biri də humanistik psixologiyadır. Abraham Maslov və Rocers – bu iki şəxsiyyət birlikdə humanistik psixologiyanın banilərindən hesab olunurlar. Onların birgə əməyi sayəsində humanistik psixologiya sistemli vəziyyətə gəlmişdir. Rocers Mənlik nəzəriyyəsini şəxsiyyətin quruluşunun mühüm tərkib hissəsi hesab edirdi. Rocers üçün əsas olan “şəxsiyyət nəzəriyyəsi” mənlik və ya “mənlik” anlayışıdır. Bu, “özü haqqında mütəşəkkil, ardıcıl qavrayışlar və inanclar toplusu" kimi də müəyyən edilir. “Mən” – bir insan olaraq həqiqətdə kim olduğumuzu ifadə edən humanist termindir. Mənlik – daxili şəxsiyyətimizdir; onu ruha və ya Freydin psixikasına bənzətmək mümkündür. Mən insanın həyatında keçirdiyi təcrübələrdən və bu praktikaların şərhlərindən təsirlənir. Mənlik anlayışımıza təsir edən iki əsas mənbə – uşaqlıq təcrübələri və başqaları tərəfindən qiymətləndirmədir. Rocersə görə, biz – öz imicimizə uyğun olan və necə olmaq istəyimiz, ideal mənliyimizi əks etdirən tərzi duymaq, təcrübə etmək və davranmaq arzumuzdur. Özümüz haqqında təsəvvürümüz və ideal mənliyimiz bir-birinə nə qədər yaxındırsa, bir o qədər ardıcılıq, uyğun gəlirik və özümüzə dəyərvermə duyğumuz da bir o qədər yüksəkdir. Rocersə görə, özümüz haqqında necə düşünməyimiz, özümüzə dəyərvermə duyğumuz – həm psixoloji sağlamlıq, həm də həyatda məqsəd və ambisiyalarımıza nail olmaq, özünü reallaşdırabilmə ehtimalımız üçün əsas əhəmiyyət kəsb edir. Özünədəyər çox yüksəkdən-çox aşağıyadək bir davamlılıq kimi görünə bilər. Karl Rocers üçün yüksək özünəinamlı, yəni özünəinamı və müsbət hissləri olan, həyatda çətinliklərlə üzləşən, uğursuzluqları və bədbəxtlikləri bəzən qəbul edən, insanlara açıq olan şəxsdir.
There were several trends in the development of the history of modern psychology. Humanistic psychology is one of these trends. Abraham Maslow and Rogers are regarded as the co-founders of humanistic psychology. Humanistic psychology has reached a systematic state as a result of their collaborative efforts. Rogers saw “theory of the self” as an important component of personality structure. The concept of the self is central to Rogers’ theory of identity. It is defined as “a set of organized, consistent perceptions and beliefs about the self”. I am a humanistic term that describes who we are as individuals. The self is influenced by one's life experiences and interpretations of those experiences. Childhood experiences and peer evaluation are the two most powerful influences on our self-concept. We want to feel, experience, and behave in ways that are consistent with our self-image and reflect how we want to be, our ideal self, according to Rogers. The more similar our self-image and ideal self are, the more consistent or compatible we are, and the greater our sense of self-worth. According to Rogers, how we think about ourselves and our sense of self-worth is central to both psychological health and our likelihood of achieving our goals and ambitions in life and achieving self-actualization. Self-worth can be seen as a continuum ranging from very high to very low. For Carl Rogers, he is a person with high self-confidence, that is, with self-confidence and positive feelings, who faces difficulties in life, accepts failures and misfortunes sometimes, and is open to people.
В формировании истории современной психологии существовал ряд течений. Одним из таких течений является гуманистическая психология. Абрахам Маслоу и Роджерс считаются основателями гуманистической психологии. Благодаря их совместным усилиям гуманистическая психология достигла системного состояния. Роджерс считал «теорию самости» важным компонентом структуры личности. Центральное место у Роджерса занимает «теория личности», самость или понятие «самость». Он определяется как «набор организованных, последовательных восприятий и убеждений о себе». «Я» – это гуманистический термин для обозначения того, кем мы на самом деле являемся как человеческие существа. Самость – это наша внутренняя личность, и ее можно уподобить душе или психике Фрейда. На «я» влияют жизненные переживания человека и интерпретации этих переживаний. Двумя основными источниками, влияющими на нашу самость, являются детские переживания и оценка другими. По словам Роджерса, мы хотим чувствовать, переживать и вести себя так, чтобы это соответствовало нашему представлению о себе и отражало то, какими мы хотим быть, наше идеальное «я». Чем ближе наш образ самого себя и идеальное я друг к другу, тем более последовательны мы, соответствуем и тем выше наше чувство собственного достоинства. По словам Роджерса, то, как мы думаем о себе и о нашем чувстве собственного достоинства, имеет решающее значение, как для психологического здоровья, так и для вероятности достижения наших целей и амбиций в жизни и достижения самореализации. Самооценку можно рассматривать как континуум от очень высокой до очень низкой. Для Карла Роджерса это человек с высокой самооценкой, то есть с уверенностью в себе и позитивными чувствами, который сталкивается с трудностями в жизни, иногда признает неудачи и несчастья, открыт людям.
Modern psikoloji tarihinin gelişiminde çeşitli eğilimler olmuştur. Hümanistik psikoloji bu akımlardan biridir. Abraham Maslow ve Rogers hümanistik psikolojinin kurucuları olarak kabul edilmektedir. Hümanistik psikoloji onların ortak çabaları sonucunda sistematik bir hal almıştır. Rogers, "benlik teorisini" kişilik yapısının önemli bir bileşeni olarak görmüştür. Benlik kavramı Rogers'ın kimlik teorisinin merkezinde yer alır. "Benlik hakkında organize, tutarlı algılar ve inançlar kümesi" olarak tanımlanır. Ben, birey olarak kim olduğumuzu tanımlayan hümanist bir terimdir. Benlik, kişinin yaşam deneyimlerinden ve bu deneyimlerin yorumlarından etkilenir. Çocukluk deneyimleri ve akran değerlendirmesi benlik kavramımız üzerindeki en güçlü iki etkendir. Rogers'a göre, benlik imajımızla tutarlı ve nasıl olmak istediğimizi, yani ideal benliğimizi yansıtacak şekilde hissetmek, deneyimlemek ve davranmak isteriz. Öz imajımız ve ideal benliğimiz ne kadar benzer olursa, o kadar tutarlı veya uyumlu oluruz ve öz değer duygumuz o kadar artar. Rogers'a göre, kendimiz hakkında nasıl düşündüğümüz ve öz-değer duygumuz, hem psikolojik sağlığımız hem de hayattaki hedeflerimize ve hırslarımıza ulaşma ve kendini gerçekleştirme olasılığımız açısından merkezi bir öneme sahiptir. Öz-değer, çok yüksek ile çok düşük arasında değişen bir süreklilik olarak görülebilir. Carl Rogers için özgüveni yüksek, yani kendine güvenen ve olumlu duygulara sahip, hayattaki zorluklarla yüzleşen, bazen başarısızlıkları ve talihsizlikleri kabul eden ve insanlara açık olan kişidir.
Açar Sözlər
Referanslar
- D. Schultz, S.E Schultz. (2007). “Modern Psikoloji Tarihi”, İstanbul.
- Güven Derya. (2015). “Benlik Farklılıklarına Rogersin Danışan OdaklıTerapisi ile Yaklaşım: Vaka Çalışması”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, AYNA Klinik Psikoloji jurnalı, cild: 2, say: 1, (ss.13-26).
- Dinçer Duygu. (2019). “CARL R.ROGERS VE ÖĞRENME ÖZGÜRLÜ-ĞÜ: ETKİLİ BİR ÖĞRENME ORTAMININ MİMARI OLARAK ÖĞRET-MEN VE ÖĞRETMEN TUTUMLARI”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim jurnalı, cild: 8, say: 4, (ss.2341-2358), Türkiye.
- Eroğlu Musa. (2014). “0-6 Yaş Arası Çocuğa Sahib Anne Babaların Sosyo Ekonomik Durumların Ve Benlik Saygıların Çocuk Yetiştirme Tutum-larına Etkisi”, TOROS ÜNİVERSİTESİ, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Yüksek Lisans Tezi, (ss.1-98), Mersin.
- Sert Ağır Meral. (2010). ÇAĞDAŞ PSİKOLOJİ AKIMLARI, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, (ss.1-305).
Lisenziya
Müəllif hüququ (c) 2023 Şəms AğazadəBu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.