Nəcəf dini-elmi mərkəzinin tarixi inkişaf mərhələləri Historical Development Stages of the Scholarly and Religious Center Najaf Этапы исторического развития научно-религиозный центра Наджаф
Xülasə
İraqın Nəcəf şəhərində yerləşən dini-elmi mərkəz min ilə yaxındır, fəaliyyət göstərir. Şeyxüt-taifə Tusi Nəcəfə köçdükdən sonra bu şəhər bir məzarlıqdan şəhərə çevrildi. Alimin burada dini-elmi mərkəz açaraq, ictihad prosesini sürətləndirən üslublarla tədrisə başlaması digər bölgələrin alimlərini də cəzb etdi. Şeyx Tusidən sonra Nəcəf mərkəzinin elmi inkişafında birəsrlik durğunluq dövrü yaransa da, bu, ibn İdris Hillinin zamanına qədər davam etdi və daha sonra buveyhilərin və səfəvilərin dövlət dəstəyi dini-elmi mərkəzin fəaliyyətini artırdı. XVI əsrdə dini-elmi mərkəzin dərslik mətnləri ərsəyə gəlsə də növbəti durğunluq dövrü yarandı. Bu, Nəcəfdə əxbariliyin yayılması ilə bağlı idi. XVIII əsrdə üsuli alimlər əxbariləri üstələdilər və ictihad prosesini yeni rasional qaydalarla sürətləndirən bir dini-elmi cərəyan yaratdılar.
The history of scholarly and religious center in Iraqi city of Najaf dates back to thousand years. The city rose to its florescence after Sheykhut-Taifa at-Tusito Najaf’s arrival. He started a scholarly and religious center here and accelerated ijtihad process with the methods of teaching which attracted the scholars from other regions.The center faced hundrd years of stagnation after Sheikh Tusi until the time of Ibni Idriss Hilli, later, the state support for the Buwayhids and Safavids expanded the activities of the center. The educational texts of the center were developed in the 16thcentury, however, it experienced another stage of stagnation. This was due to the proliferation of Akhbaris in Najaf. In the 18th century, the Usuli scholars surpassed the Akhbaris and created a scholarly and religious doctrine that accelerated the process of ijtihad with new rational rules.
Научно-религиозный центр, располагающийся в городе Наджаф в Ираке, действует уже более тысячи лет. После того, как Шейхут-Таифа ат-Туси переехал в Наджаф, этот город из аллеи захоронения превратился в цветущий город. Открыв здесь научно-религиозный центр, и начав учебу с ускорившими процесс иджтихада методами, ученый привлек ученых и c других регионов. Вековой период застоя, образовавшийся в научном развитии города Наджаф после шейха Туси, продолжился лишь до времени Ибни Идриса Хилли, затем государственная поддержка Бувейхидов и Сeфевидов еще больше расширила деятельность научно-религиозного центра. Начиная с XVI века были сформированы учебные тексты научно-религиозного центра, но, тем не менее, там начался очередной этап застоя. Это было связано с распространением ахбаритства в Наджафе. В XVIII веке усулитские ученые превзошли ахбаритов и создали научно-религиозное учение, ускорившее процесс иджтихада, новыми рациональными правилами.
Açar sözlər
Nəcəf, dini-elmi mərkəz, Cəfəri fiqhi, şiə, əxbarilik, üsulilik, durğunluq dövrü, ictihad, fətva, Səfəvilər, buveyhilər, Qacarlar, dərslik mətnləri, Şeyx Tusi
Najaf, scholarly and religious center, Jafari fiqh, shia, Akhbaris, usulis, stagnation period, ijtihad, fatwa, Safavids, Buwayhid, Gajars, educational texts, Sheikh Tusi
Наджаф, джафаритский фикх, шиа, ахбариты, усулиты, период застоя, иджтихад, фетва, бувейхиды, сафевиды, каджары, учебные тексты, шейх Туси
Referanslar
- Amili Hürri, “Əməlul-amil fi uləma Cəbəl-amil”. “Məktəbət-Əndəlus”, Bağdad. 1428 h.q.
- Fəqih Məhəmməd Cavad, Mousuət ən-Nəcəf əl-Əşrəf, “Dour-əs-Sani lil-Camiətin-Nəcəfiyyə”. “Darul-Ədva”, Beyrut, 1996
- Hairi Məhəmməd ibn İsmail Mazandarani, “Muntəhəl-məqal fi əhvalir-rical”. “Müəssəsət Alul-Beyt”, Qum, 1416 h.q.
- İsa Əhməd Məcid, “əd-Dirasə fin-Nəcəf”. “əl-Bəyan jurnalı”, 27-ci say. Beyrut, 1410 h.q.
- İbni-Xəldun, “Tarix İbni-Xəldun”. “Dar ihya ət-turas əl-ərəbi”. Beyrut, 1391 h.q.
- İbni-Faris bin Zəkəriyya, “Mucəm məqayisul-lüğət”. “Mustafa əl-Babi əl-Hələbi mətbəəsi”. Qahirə, 1366 h.q.
- Kifai Abdur-Riza, “Şərh və bəyani müxtəsər əz-həyat vəşəxsiyyəte-Axund Xorasani, “Moəsseseye təhqiqat və toseeye ulume ensani” nəşriyyatı, Tehran, 1386 h.ş.
- Məhəmməd Hirzuddin, “Məarifur-rical fi təracim əl-üləma vəl-üdəba”.“Mərəşi-Nəcəfi” nəşriyyatı, Qum, 1405 h.q.
- Muhsin Seyid Əmin, “Əyanuş-Şiə”. “Dar ət-Təaruf” mətbəəsi, Beyrut, 1421 h.q.
- Nəcaşi Əhməd bin Əli, “Fihrist əsma musənnifi əş-şiə”. “Musa Şubeyri Zəncani” mətbəəsi. Qum, 1407 h.q.
- Şəhid Sani Zinuddin bin Əli, “ər-Riayə fi elmid-dirayə”. “Bustane Ketab”. Qum, 1381 h.ş.
- Tehrani Ağa Bozorg, “əz-Zəriə ila təsanifiş-şiə”. “Darul-Ədva”. Beyrut, 1982
Lisenziya
Müəllif hüququ (c) 2018 Samid Bağırov
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.