Təfsir
Elmi təfsirin yaranması və inkişaf mərhələləri
The Emergence and Development Process of Scientific Exegesis
Происхождение и этапы развития научного толкования
Bilimselci Tefsirin Oluşum ve Gelişim Süreci
İnsanları doğru etiqada və doğru əxlaqa dəvət etmək üçün göndərilmiş Quran gətirdiyi prinsiplərə onları inandırmaq üçün çox vaxt təbiətdəki qanunauyğunluqları arqument olaraq irəli sürür. Bu qəbildən ayələr və onların təfsirinə dair klassik dönəmdən günümüzə qədər meydana gələn izahlar təfsir elmində mühim yer tutur Quran ayələri ilə təbiət elmləri arasında əlaqə quraraq elmin müxtəlif sahələrinə dair Qurandan işarələr çıxarmaq və Quranı bütün elmlərin mənbəyi olaraq görmək elmi təfsir adlanan bu təfsir növünün ən əsas xüsusiyyətlərindəndir. Elmi təfsir metodunun ilkin nümunələrinə erkən təfsir mənbələrində rast gəlmək mümkündür. Lakin bu təfsir növünün nəzəri əsasları Əbu Hamid əl-Qəzali tərəfindən qoyulub. Fəxrəddin Razinin çalışmaları ilə özünü müəyyən dərəcədə praktiki müstəvidə göstərən bu təfsir növü son əsrə qədər durğunluq dönəmi yaşamışdır. XIX-XX əsrlərdə pozitivist düşüncənin bütün dinləri təhdid etdiyi dönəmlərdə elmi təfsir yenidən canlanmış və bu sahədə ciddi ədəbiyyat meydana gəlmişdir. Bu məqalədə elmi təfsir anlayışının tarixi inkişaf mərhələləri ələ alınmış, onun apologetik bir xarakterə sahib olduğu irəli sürülmüş və metodoloji baxımdan çoxsaylı tənqidlərlə qarşılaşan elmi təfsirin son dövrlərdə ciddi nüfuz problemi yaşadığı bildirilmişdir.
The Holy Qur’an that sent down to call people for true faith and true morality, brings forward the natural harmony as the evidence to convince them to its principles. Quranic verses and its interpretations that have been made from early Islamic period to the present day, play crucial role in Tafsir. The basic characteristics of the scientific exegesis are to extract evidences for various domains of science from the Qur’an through linking verses to natural sciences and consider the Holy Qur’an as the source of all branches of science. It is possible to encounter the precedents of scientific exegesis in the early sources of Tafsir. However, the theoretical basis of this type of exegesis was founded by Abu Hamid al-Ghazali. Scientific interpretation, which shows itself in practice with the help of Fakhraddin Razi’s works, experienced the period of stagnation until the last century. In the 19th and 20th centuries, when positivist thinking overrode all religions, scientific exegesis was revived, and a plenty of literature appeared related to this field. This article examines the historical periods of development of the concept of scientific interpretation, suggests that this concept is apologetic in nature, and also notes that the scientific interpretation of the Qur’an, faced with numerous critical comments from a methodological point of view, is experiencing serious difficulties in recent times.
Коран, который был ниспослан для призвания людей к истинной вере и к истинной морали, и для убеждения людей в ее принципах, часто приводит природные закономерности, как аргумент. Интерпретация таких аятов с классического периода до наших дней, занимает значимое место в предмете Тафсир (Толкование Корана). Одной из главной особенностью научного типа толкования, является построение связи между аятами Корана и естественными науками, выявление знаков по различным областям науки и видение Корана, как источника всех наук. Начальные образцы методов научного толкования, встречаются в ранних источниках толкования. Но теоретическая основа такого типа толкования, была заложена Абу Хамидом аль-Газали. С помощью работы Фахраддина Рази этот вид научных толкований, показывающий себя на практике, до последнего века пережил свои застойные времена. В XIX и XX веках, когда позитивистское мышление угрожало всем религиям, возродился научный дискурс, и появилась серьезная литература в этой области. В этой статье были рассмотрены исторические периоды развития концепции научного толкования, было высказано предположение о том, что эта концепция носит апологетический характер, и так же было отмечено, что научное толкование Корана, столкнувшееся с многочисленными критическими замечаниями с методологической точки зрения, переживает серьезные трудности в последнее время.
İnsanları doğru inanca ve doğru ahlaka davet etmek için gönderilmiş Kur’ân, getirdiği ilkeler konusunda onları ikna etmek için çoğu zaman doğadaki yasa ve olayları argüman olarak ileri sürer. Bu tür ayetler ve onların yorumuna dair klasik dönemden günümüze kadar meydana gelen kimi izahlar tefsir ilminde önemli bir yer tutmaktadır. Kur’ân ayetleri ile doğa bilimleri arasında irtibat kurarak bilimin çeşitli alanlarına dair Kur’ân’dan işaretler çıkarmak ve Kur’ân’ı bütün ilimlerin kaynağı olarak görmek bilimselci tefsirin en temel özelliklerindendir. Bilimselci tefsir yönteminin ilk örneklerine erken dönem tefsir kaynaklarında rastlamak mümkündür. Lakin bu tefsir yönteminin teorik temellerinin Ebu Hâmid el-Gazzâlî tarafından atıldığı belirtilmektedir. Fahreddin Râzî’nin çalışmaları ile kendisini belli ölçüde uygulamada gösteren bu tefsir tarzı son yüzyıla kadar bir durgunluk dönemi yaşamıştır. XIX-XX. yüzyıllarda pozitivist düşüncenin bütün dinleri tehdit ettiği dönemlerde bilimselci tefsir yeniden canlanmış ve bu alanda azımsanmayacak bir literatür meydana gelmiştir. Bu makalede bilimselci tefsir anlayışının tarihi gelişim evreleri ele alınmış, onun apolojetik bir karaktere sahip olduğu öne sürülmüş ve metodoloji bakımdan ciddi eleştirilere maruz kalan bilimselci tefsirin son dönemlerde popularite sorunu yaşadığı belirtilmiştir.
Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes‘ûd Me‘âlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân, thk. Abdürrezzak el Mehdî, Beyrut 1420 h.
Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Ankara, 1988.
Cevherî, Tantâvî, el-Cevâhir fî tefsîri’l-Kur’âni’l-kerîm, 1940.
Çelebî, Kâtip, Mîzânu’l-hakk fî ihtiyâri’l-ehakk, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul, 2008.
Ebû Ubeyde Ma‘mer b. Müsennâ, Mecâzü’l-Kur’ân, thk. Fuad Sezgin, Kahire, 1381 h.
Ferrâ, Yahya b. Ziyâd, Me‘âni’l-Kur’ân, tkh, Ahmet Yusuf en-Necâtî vd, Mısır, trs.
Griffel, Frank, Gazzâlî’nin Felsefî Kelâmı, çev. Halil İbrahim Üçer, Muhammed Fatih Kılıç, İstanbul, 2012.
Hakkı, Erzurumlu İbrahim, Ma‘rifetnâme, tkd. Ahmet Davutoğlu, sad. Durali Yılmaz, Hüsnü Kılıç, İstanbul, 1981.
İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm, thk. Es‘ad Muhammed et-Tayyib, Mekke, 1419 h.
İskenderânî, Muhammed b. Ahmed, Keşfu’l-esrâr, Kahire, 1297/1880.
Kevâkibî, Abdurrahman, Tabâ‘iu’l-istibdâd ve mesâri‘u’l-isti‘bâd, Beyrut, 1986.
Kırca, Celal, Kur’ân ve Bilim, İstanbul, 1996.
Kırca, Celal, Kur’ân-ı Kerîm ve Modern İlimler, İstanbul, 1981.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Te’vîlâtu’l-Kur’ân, thk. A. Vanlıoğlu-B. Toplaoğlu vd, İstanbul, 2005-2011.
Mâverdî, Ebü'l-Hasan, en-Nüket ve'l-‘uyûn, Beyrut, 1992.
Muhtar Paşa, Gazi Ahmed, Yaratılış ve Ötesi, sad, Ali Turgut, İstanbul, 1989.
Muhtesib, Adulmecid Abdüsselâm, İtticâhâtu’t-tefsîr fi ‘asri’r-râhin, Amman, 1982.
Mukātil b. Süleyman, Tefsîru Mukātil b. Süleyman, thk. Abdullah Mahmûd Şahhâte, Beyrut, 2003.
Mücâhid b. Cebr, Tefsîru Mücâhid, thk. Muhammed Abdüsselâm Ebu’n-Nîl, Mısır, 1989.
Müteferrika, İbrahim, Milletlerin Düzeninde İlmi Usuller, İstanbul, 1990.
Râzî, Muhammed b. Ömer Fahreddin, Mefâtîhu’l-ğayb – et-Tefsîru’l-Kebir, Beyrut, 1999/1420.
Renan, Ernest, Nutuklar ve Konferanslar, çev. Ziya İhsan, Ankara 1946.
Semerkandî, Ebü’l-Leys, Tefsîrü’s-Semerkandî-Bahrü’l-‘ulûm, Beyrut, 1995.
Suyûtî, Celâleddin, el-İtkān fî ulûmi’l-kur’ân, tkd. Mustafa Dib el-Buğa, Dımaşk, 2002.
Şimşek, Said,Günümüz Tefsir Problemleri, Konya, 1997.
Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, 2000/1420.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul, 1979.
Zeccâc, Ebû İshâk, Me‘âni’l-Kur’ân ve i‘râbihi, thk, Abdülcelil Abduh Şelbî, Beyrut, 1988.
Ümumilikdə 28 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Tağıyev, Kövsər. “Elmi təfsirin Yaranması Və inkişaf mərhələləri”. Din Araşdırmaları Jurnalı 1/1 (December 31, 2018), 171-188. https://doi.org/10.30546/w02cvx19
Müəllif hüququ (c) 2018 f.f.d. Kövsər Tağıyev
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Təfsir
- Təqdim Edildi oktyabr 1, 2018
- Yayımlanıb dekabr 31, 2018
- Nömrə № 1 (1) Dekabr 2018
- Bölmə Təfsir