Hədis
Xilafətin Qüreyşə məxsusluğuna dair hədisin təhlili
Analysis of the Hadith “Caliphate Belongs to Guraysh”
Анализ хадиса о принадлежности халифата Курайшу
İslam alimləri Qurani-Kərimdən sonra ikinci əsas mənbə kimi qəbul edilən hədislərin doğru olaraq anlaşılması üçün ciddi səy göstərmiş və bu məqsədlə xüsusi üsul və qaydalar təsbit etmişlər. Bəzi hallarda hədis üsulu qaydalarına görə, “səhih” qəbul edilən hədislərin izah olunması sonrakı dövrlərdə çətinləşmiş və bu, alimlər arasında müəyyən fikir ayrılıqlarının əmələ gəlməsinə yol açmışdır. Belə hədislərdən biri “Xilafət Qüreyşə aiddir” şəklində məşhur olan hədisdir. Məqalədə əsas etibarilə klassik hədis mənbələri diqqətə alınaraq hədisin mətnində keçən kəlmələr tək-tək incələnmiş və Həzrət Peyğəmbərin hədisi hansı kəlmələrlə ifadə etdiyi təsbit olunmağa çalışılmışdır. İslam alimlərinin əksəriyyəti bu hədisə dayanaraq, xilafətin Qüreyş qəbiləsinə məxsus olduğu görüşünü qəbul etsə də, sonrakı əsrlərdə bu mövzuda müəyyən fikir ayrılıqları yaranmışdır. Bu da bir çox mənbədə keçən və səhih olaraq qəbul edilən “Xilafət Qüreyşə aiddir” hədisinin yenidən təhlil edilmə zərurətini ortaya çıxarmışdır. Bundan əlavə, məqalədə xəlifəliklə bağlı mübahisələrin aparıldığı tarixdə bu hədisin səhabələr tərəfindən dilə gətirilməmə səbəbləri də araşdırılmış və məsələ ilə bağlı müxtəlif fikirlərə təmas olunaraq hədisin sonrakı dövrlərdə fərqli anlaşıldığı nəticəsi ortaya çıxmışdır.
The Islamic scholars developed special rules for the right understanding of hadiths which is considred the second reliable source after the Holy Qur’an. However, interpretaions of hadiths became complicated gradually as they were considered sahih (authentic) according to the rules, and this caused dispute among scholars. One of them is the famous hadith: “Caliphate belongs to Guraysh...”. The article explores each word in the hadith text separately and attempts to define the prophet’s words expressed in the text focusing on classical hadith sources. Although most Islamic scholars have adopted the point that the Caliphate belonged to the tribe of Guraysh, the scholars disputed over the issue in the latest centuries. This reveals the necessity of reexamination of the hadith “Caliphate belong to Gureysh” that used in many sources and accepted as sahih (authentic). In addition, the article studies the companions’ reasons for not mentioning the hadith at the time of controversy and comes into conclusion that the hadith was understood differently in later periods referring to the various opinions on the issue.
Исламские ученые уделили серьезное внимание и ввели специальные правила для правильного понимания хадисов, которые считаются вторым источником после Священного Корана. Но позже в некоторых ситуациях интерпретации хадисов, которые считались “сахих” по хадисовой терминологии, становились трудными и вызывали различия среди ученых. Одним из этих хадисов является хадис, известный как “Халифат принадлежит к курайшитам”. В статье, с учетом источников хадисов, слова в тексте этого хадиса были рассмотрены индивидуально и попытались выяснить слова Пророка по одному. Хотя большинство исламских ученых утверждают, что халифат принадлежал к племени Курайшитов, ссылаясь на этот Хадис, в последние века появились некоторые разногласия по этому вопросу. Это создало необходимость пересмотреть хадис “Халифат принадлежит Курайшу”, который использовался и принимался, как сахих (достоверный). Кроме того, были также расследованы причины не объявления этого хадиса сахабой во время спора о халифате и имея дело с различными мнениями по этому вопросу, выяснилось, что этот хадис, в более поздние периоды понимался по-разному.
Ali Bakkal, “Ebu Bekirin Halife Seçilmesinde “İmamlar Kureyştendir” Hadisinin Rolü Üzerine”, İstem, Yıl:3, Sayı:6, 2005.
Buxari, Əbu Abdullah Mühəmməd ibn İsmail əl-Cufi, əl-Səhih, Daru tavqin-nəcat, hicri, 1422.
Əhməd ibn Hənbəl, Müsnəd, Müəssəsətür-risalə, 2001.
İbn Adi, Əbu Əhməd əl-Cürcani, əl-Kamil fi duafair-rical, Beyrut, 1997
İsrafil Balcı, “İmamlar/Halifeler Kureyştendir” İddiasının Kritiği”, OMÜİFD, sayı: 40, 2016.
Kuleyni, Mühəmməd Yaqub, Üsuli-kafi, Beyrut, 1990.
M.S.Hatiboğlu, İslamda İlk Siyasi Kavmiyetçilik Hilafetin Kureyşliliği, AÜİF Dergisi, c. XXIII, Ankara, 1978, s. 160.
Mamər ibn Raşid, əl-Cami, (təhqiq: Həbiburrəhman əl-Əzəmi), Beyrut, hicri, 1403.
Müslim ibn Həccac, Səhihi-Müslim, (təhqiq: Mühəmməd Fuad Əbdülbaqi), Beyrut, tarix yoxdur.
Nasiruddin Əlbani, Silsilətül-əhadisiz-zəifə vəl-mövzu, Riyad, 1992
Nəvəvi, Əbu Zəkəriyyə Muhyiddin, əl-Minhac şərhü Səhihi Müslim ibn Həccac, Beyrut, hicri, 1392.
Səduq, İbn Babaveyh əl-Qummi, Uyuni-əxbari-Riza, Mənşurətü Şərif ər-Rıza, tarix yoxdur.
Tirmizi, Əbu İsa Mühəmməd ibn İsa, əl-Camiul-kəbir (Sünəni Tirmizi), (təhqiq: Bəşşar Əvvad Məruf), Beyrut, 1998.
Ümumilikdə 14 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Muradov, Səfa. “Xilafətin Qüreyşə məxsusluğuna Dair hədisin təhlili ”. Din Araşdırmaları Jurnalı 1/1 (December 31, 2018), 143-150. https://doi.org/10.30546/zh0vnk30
Müəllif hüququ (c) 2018 Səfa Muradov
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisenziyalanıb.
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Hədis
- Təqdim Edildi oktyabr 1, 2018
- Yayımlanıb dekabr 31, 2018
- Nömrə № 1 (1) Dekabr 2018
- Bölmə Hədis