Cahiz bəlağət haqqında

Jahiz’s Thoughts about Rhetoric

Джахиз o риторикe

Müəlliflər

  • Könül Əbülfəz qızı Məmmədova BDU Şǝrqşünaslıq fakültǝsi
Bəlağaət hələ Cahiliyyə dövründən ədəbi tənqidlə yanaşı inkişaf etmişdir. Bu fikri sübut edən Hannal Fəxuri qeyd edir ki, “bəlağət və tənqidə aid fikirlər ərblərə hələ islamdan öncə bəlli olmuşdur. Beləliklə, bəlağət ərəb dilçilik elmlərindən olub, ilk çağlardan ədəbi-tənqidin meyarı olmuş, sözün gözəl və yerində deyilməsi anlamında işlənmişdir. Bəlağət bir termin kimi “natiqlik, natiqlik istedadı, gözəl və aydın danışma qabiliy-yəti, fəsahətlə danışmaq” mənalarında işlədilir. Bəlağətin tənqid kimi meydana gəl-məsində Cahiliyyə şairlərinin və ərəb bazarlarının böyük rolu olmasına baxmayaraq, onun yaranmasında əsas vasitə Quran olmuşdur. Quranın meydana gəlməsi bəlağətin yaranmasına böyük təkan vermiş, onun öyrənilməsi bəlağətin öyrənilməsi ilə sıx bağlı olmuşdur. Yəni bəlağəti öyrənmək üçün Quran əyani vəsait idi. Bəlağət və onun tərkib hissələrini sistemsiz şəkildə öyrənən əs-Səkkaki özünün "مفتاح العلوم" əsərində göstərir ki, məanini və bəyanı bilmədən Quranı-onun üslublarındakı sehri öyrənmək olmaz. Quranı anlamaq, onu təfsir etmək istəyən bəlağəti öyrənməlidir.
On the Jahiz’s time rhetoric had not been stabilized and determined yet. His rules, divisions and subjects were not clear to the Arabs. So, Jahiz played great role in the development of rhetoric. According to Jahiz rhetoric is a word and its meaning. So the word can be called rhetoric when it mixes to its meaning. He thought that the number of words in rhetoric should not be less than the meaning.
В период Джахиза риторика не была постоянной и сформировавшейся наукой. Арабам не были ясны ее законы, разделы и темы. С этой точки зрения, Джахиз сыграл большую роль в развитии риторики. По мнению Джахиза, красноречие – это слово и его значение. То есть, слово может называться «балагат» только тогда, когда оно соревнуясь со значением, смешивается с ним. По его мнению, в красноречии количество значений не должно превышать количества слов.

Əl- Abbasi Xeyri Nəşət. Cahiliyyə dövründə və islamın başlanğıjında tənqidin ilk cücərtiləri və bəlağət haqqında mülahizələr. Prof. M.Əlizadənin 100 illik yubile-yinə həsr olunmuş «Şərq filologiyasının aktual problemləri» mövzusunda elmi kon-fransının materialları. Bakı, 2011.

Kazımoğlu S. Cahizin ədəbi görüşləri. Bakı: Elm, 2005, 204 s.

Kömürçü Əhməd. Ərəb ədəbi tənqidinin inkişafında Qudəmə ibn Cəfər mər- hələsi: Filol. e.n. diss. avtoref. Bakı, 2006, 29 s.

Quliyeva M. Klassik Şərq poetikası. Bakı: Yazıçı, 1991, 128 s.

Quliyeva M. Şərq poetikasının əsas kateqoriyaları. Bakı, 2010, 397 s.

Крачковский И.Ю. Избранные сочинения. I и II тома. М.-Л.: Изд. АН СССР, 1955, 470 с.: 1956, 702 с.

Куделин А.Б. Средневековая арабская поэтика. ЫЫ половина ВЫЫЫ-ХЫ в. М.: Наука, 1983, 261 с.

Кулиева М.Г. Вопросы теории арабской литературы на основе «Мифтах ал-улум» ас-Саккаки: Автореф. дисс. к филол.н. Баку, 1984, 23 с.

Ümumilikdə 8 istinad var.

Endirin

Məqalə Məlumatları

  • Məqalə Növü Articles
  • Təqdim Edildi iyun 30, 2013
  • Yayımlanıb iyun 30, 2013
  • Nömrə № 19(19) İyun 2013
  • Bölmə Articles
  • Fayl Yükləmələri 10
  • Abstrakt Baxışlar 24
  • Paylaş
Endirmə datası hələ yoxdur.