Zecel in Andalusian Literature Endülüs Ədəbiyyatında Zecel Endülüs Edebiyâtında Zecel
Abstract
Andalucian literature surroundings and other Arabi language countries has spread one of the poem types Zajal was written in national dialects and was being used in the songs. Zajal, the main feature that distinguishes from other poems and despite of origin arabic poem which was written in arabic language it does not follow the general poem rules and beside used Andalus Arabic language as well as host other language words. The difficulty of the language used shows the basic cause of this area there is short sutudies.
Əndəlüs ədəbi mühitində ortaya çıxmış və digər Ərəbdilli ölkələrdə yayılmış bir şeer növü olan zəcəl, xalq ləhcəsində yazılmaqda və musiqilərdə istifadə edilməkdə idi. Zəcəli digər şeerlərdən ayıran ən böyük özəlliyi, əslinin Ərəb şeeri olmasına baxmayaraq bu dildə yazılan şeer qaydalarına tabe olmaması və Əndəlüsdə istifadə edilən Ərəbcə ilə birlikdə, digər dillərdən də kəlimələrdən istifadə edilməsidir. İstifadə edilən dilin çətinliyi, bu sahədə araşdırmaların az olmasının ən böyük səbəbidir.
Endülüs edebî muhîtinde ortaya çıkmış ve diğer Arapdilli ülkelerde yayılmış bir şiir türü olan zecel, halk lehçesinde yazılmakta ve şarkılarda kullanılmakta idi. Zecelʼi diğer şiirlerden ayıran temel özelliği, aslının Arap şiiri olmasına rağmen bu dilde yazılan genel şiir kurallarına uymaması ve Endülüsʼte kullanılan Arapçanın yanısıra diğer dillerden de kelimeler barındırmasıdır. Kullanılan dilin zorluğu, bu alanda çalışmaların az olmasının en büyük nedenidir.
Keywords:
Andalucia, Arabic Poetr, Zajal, Muvashah, İbn Kuzman
Əndəlüs, Ərəb Şeeri, Zəcəl, Müvəşşəh, İbn Quzman
Endülüs, Arap Şiiri, Zecel, Muveşşah, İbn Kuzman
References
- Abbas, İhsân, Buhûs ve Dirâsât fiʼl-Edeb veʼt-Târîh, Dâruʼl-Ğarb, Beyrut, 2000.
- Abbâse, Muhammed, el-Muveşşahât veʼl-Ezcâluʼl-Endülüsiyye ve eseruhe fi şiʽri Trubâdor, Dâru Ummiʼl-Kitâb, Cezayir, 1433/2012.
- Ali b. Saîd, el-Mağrib fî Hulâʼl-Mağrib, thk. Şevki Dayf, Dâruʼl-Maârif, Kahire, 1964.
- Beyhakî, Ebû Bekr, Şuabuʼl-Îmân, thk. Abdulali Abdulhamîd Hâmid, Mektebetuʼr-Ruşd, Hindistan, 1423/2003.
- Cemâleddîn b. Manzûr, Lisânuʼl-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut, 1414/1994.
- Emîn, Ahmed, Zuhruʼl-İslâm, Mektebetuʼn-Nahda el-Mısriyye, 1999.
- Ferâhîdî, el-Ḫalîl b. Ahmed, Kitabuʼl-Ayn, thk. Mehdi Maḫzûmî/Dr. İbrahim el-Sâmerrâî, Dâru Mektebetiʼl-Hilâl, tsz.
- Halîl, Luey, ʽİbn Sehl el-İşbîlîʼ, XI/199, el-Mevsûatuʼl-Arabiyye, Dimeşk, 2005.
- Hamevî, İbn Hicce, Bulûġu’l-emel fî fenni’z-zecel, (nşr. Rızâ Muhsin el-Kureyşî), Dımaşk 1394/1974.
- Hıllî, Safiyyuddîn, el-Âtiluʼl-Hâlî veʼl-Murahhasuʼl-Ğâlî, (nşr. Hüseyin Nassâr), Kahire 1981.
- İbn Haldûn, Mukaddime, thk. Abdullah Muhammed Derviş, Dâru Yaʽrib, Dimeşk, 1425/2004.
- İbn Kuzmân, Ebû Bekr, Todo Ben Quzman, Garcia Gomes, Madrid, 1972.
- İbn Sehl el-İşbîlî, Dîvân, thk. Yusrâ Abdulğanî Abdullah, Dâruʼl-Kutubiʼl-İlmiyye, Beyrut, 1424/2003.
- İsâ, Fevzi Sad, el-Muveşşehât veʼl-Ezcâluʼl-Endülüsiyye fî Asriʼl-Muvahhidîn.
- Dâruʼl-Marifetiʼl-Câmiiyye, İskenderiye, Mısır, 1990.
- Medenî, İzzuddîn, İbn Kuzmân, Şahsiyye Şiriyye Târihiyye, s. 95-96, Mecelletu Dirâsât Endülüsiyye, sayı 17 (95-97), Tunus, 1997.
- Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb, es-Sunenuʼl-Kubrâ, thk. Hasen Abdulmunim Şelebî, Müessesetuʼr-Risâle, Beyrut, 1421/2001.
- Nevâcî, Şemsuddîn Muhammed b. Hasan, ʽUkuduʼl-Leâl fiʼl-Muveşşahât veʼl-Ezcâl, thk. Ahmed Muhammed Ata, Mektebetuʼl-Âdâb, Kahire, 1420/1999.
- Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları Kültür ve Medeniyet, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2012.
- Safedî, Salâhuddîn Halil b. Aybek, el-Vâfî biʼl-Vefayât, thk. Ahmed Arnavut-Türki Mustafa, Dâru İhyâiʼt-Turâs, Beyrut, 1420/2000.
- Sarmış, İbrahim, ʼİbn Sehlʼ, TDV, XX/312.
- Temîmî, Hüdâ, el-Edebuʼl-Arabi Abraʼl-ʽUsûr, Dâruʼs-Sâkî, Beyrut, Lübnan. 2015.
- Toprak, M. Faruk, ʽİbn Kuzmânʼ, TDV, XX/154-155.
- Yıldız, Musa, “Zecel”, XXXXIV/176, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA).
- Zirikli, Hayruddîn, el-Aʽlâm, Dâruʼl-İlm lil-Melâyîn, 2002.