Semantik məzmun və qrammatik funksionallıq baxımından bir daha fleksiya problemi haqqında Semantik məzmun və qrammatik funksionallıq baxımından bir daha fleksiya problemi haqqında One More about the Problem of Inflexion From the Standpoint of the Semantic Meaning and the Grammatical Functionality (I)
Öz
Ümumi dilçiliyin bütövlükdə, həm də hərtərəfli tədqiq edilməmiş problemləri çoxdur. Belə problemlərdən biri fleksiya qrammatik hadisəsi ilə əlaqəlidir. XIX əsrin əvvəllərindən dilçilik elminə daxil olmuş bu termin flektiv dillərin başlıca qrammatik vasitəsi olaraq təqdim edilir. Lakin həm Hind-avropa, həm də sami dillərin qrammatik-sintaktik vasitəsi kimi göstərilən fleksiya uzun müddət bir neçə ümumi fakt əsasında nəzərdən keçirilmişdir. Dillərin tipoloji təsnifatına həsr edilmiş dilçilik ədəbiyyatında flektiv dillərin morfoloji xüsusiyyətlərindən söz açıldığı vaxt fleksiyaya toxunulsa da, bu dillərin morfoloji sisteminin flektivlik hadisəsi əsasında dolğun və elmi tədqiqinə cəhd göstərilməyib.
Ümumi dilçiliyin bütövlükdə, həm də hərtərəfli tədqiq edilməmiş problemləri çoxdur. Belə problemlərdən biri fleksiya qrammatik hadisəsi ilə əlaqəlidir. XIX əsrin əvvəllərindən dilçilik elminə daxil olmuş bu termin flektiv dillərin başlıca qrammatik vasitəsi olaraq təqdim edilir. Lakin həm Hind-avropa, həm də sami dillərin qrammatik-sintaktik vasitəsi kimi göstərilən fleksiya uzun müddət bir neçə ümumi fakt əsasında nəzərdən keçirilmişdir. Dillərin tipoloji təsnifatına həsr edilmiş dilçilik ədəbiyyatında flektiv dillərin morfoloji xüsusiyyətlərindən söz açıldığı vaxt fleksiyaya toxunulsa da, bu dillərin morfoloji sisteminin flektivlik hadisəsi əsasında dolğun və elmi tədqiqinə cəhd göstərilməyib.
In the article the meaning and functions of inflexion was explained and was showed to its types and was compared with the suffixes. It was known that the inflection is the grammatical event is a cause for the grammatical meanings and is accompanied by the making of the word-forms services to the syntactic and non-syntactic relations. Or the inflexion is both the phonetic changes of the internal structure of the words making the grammatical meanings and syntactic and non-syntactic relations and the independent formant – ending. By this means is used the terms of “internal” and “external inflexion”. And in some books we meet with the terms “inflection of the stem” and “inflectional affix”.
Referanslar
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, IX cild, Bakı, 1986.
- Adilov İ. M., Z. N. Verdiyeva, F. M. Ağayeva. İzahlı dilçilik terminləri. Bakı, 1989.
- Fərəcov Ə. İzahlı dilçilik lüğəti. Bakı, 1969. Rus dilində.
- Ахманова О. С. Словарь лингвистических терминов. Москва, 1966.
- Большая советская энциклопедия, Москва, 1977, том 27.
- «Внутренняя флексия» // Большая советская энциклопедия : [в 30 т. ] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Внутренняя флексия http://www.classes. ru/all-russian/russian-dictionary- encycl-term-11941. htm.
- Демьянков В. З. Морфологическая интерпретация текста и ее моделирование http://www.infolex. ru/Moifull. html.
- Дьяконов И. М. Семито-хамитские языки. Москва, 1965.
- Квантитативная типология языков Азии и Африки. Ленинград, 1982.
- Лингвистический энциклопедический словарь. Москва, 1990.
- Лекция XI. Форма слова. Грамматика слова. http://systemling. narod. ru/general/Lect11. htm.
- Маслов Ю. С. Введение в языкознание. Москва, 1975.
- Мельчук И. А. О внутренний флексии в семитских и индоевропейских языков // Вопросы языкознания, Москва, 1963. № 4.
- Оруджева Л. М. Явление ал-ираб в арабском языке // Вопросы восточной филологии, Баку: «Элм», 1987.
- Прончатов Н. Ф. Языковая классификация народов мира. Горький, 1965.
- Реформатский А. А. Агглютинация и фузия как две тенденции грамматическое строение языков // Морфологическая типология и проблемы классификации языков. Москва – Ленинград, 1965.
- Реформатский А. А. Введение в языковедение. Москва, 2001.
- Розенталь Д. Э., Теленкова М. А. Словарь-справочник лингвистических терминов. Москва, 1976.
- Розенталь Д. Э. Сборник упражнений по русскому языку для поступающих в вузы. МГУ, 1994.
- Степанова Л. С. Суффикс или окончание? http://rus. 1september. ru/article. php?ID=200100608.
- Суник О. П. Вопросы типологии агглютинативных языков. Москва – Ленинград, 1965, стр. 33.
- «Суффикс» // Русский язык : энциклопедия / гл. ред. Ю. Н. Караулов. – 2-е изд., Дрофа, 1997.
- «Флексия» // Большая советская энциклопедия, Москва, 1977, том 27.
- «Флексия» // Комлев Н. Г. Словарь иностранных слов. М. : «Эксмо», 2006.