Azərbaycanda Ərəb idarəsi və iskan siyasəti (H.132-232/M.750--847) Azərbaycanda Ərəb idarəsi və iskan siyasəti (H.132-232/M.750--847) Арабское правление и политика поселений в Азербайджане (х.132–232 / м.750–847)
Öz
Məhəmməd Peyğəmbərin vəfatından sonra hakimiyyətə gələn xəlifələr İslam dinini yaymaq məqsədi ilə başladılan fətih hərəkətlərini davam etdirmişdilər. Bu fəaliyyətlərin bir hissəsi də Azərbaycan ilə əlaqədar olmuşdur. Hər bir dövlətin olduğu kimi Ərəb xilafətinin də özünə məxsus idari sistemi vardı ki, bu idari sistem bütün bölgələrdə aşağı yuxarı eyni idi. Ərəb orduları yeni ələ keçirdikləri əraziləri oraya valilər təyin etməklə idarə edirdilər. Bu ərazilərə ümumi bir vali təyin olunur və o vali də hər bir şəhər üçün bir idarəçi təyin edirdi. İslam orduları Ərəb yarmadasmın xaricinə çıxdıqdan sonra ilk başlarda Azərbaycana kəşif səfərləri etmiş, sonra 642-43-cü illərdən etibarən isə birdəfəlik bu bölgəyə yerləşmişdilər. Bununla da Azərbaycan əhalisi yeni din, mədəniyyət və idarə ilə tanış olmuşdur. Bundan sonra mərkəzdən idarə olunan İslam dövlətinin bir şöbəsi daha açılmış oldu. Buna görə də burada qurulan idarə, İslam coğrafyasmın başqa bölgələrində qurulanlardan çox da fərqli olmamışdı.
Məhəmməd Peyğəmbərin vəfatından sonra hakimiyyətə gələn xəlifələr İslam dinini yaymaq məqsədi ilə başladılan fətih hərəkətlərini davam etdirmişdilər. Bu fəaliyyətlərin bir hissəsi də Azərbaycan ilə əlaqədar olmuşdur. Hər bir dövlətin olduğu kimi Ərəb xilafətinin də özünə məxsus idari sistemi vardı ki, bu idari sistem bütün bölgələrdə aşağı yuxarı eyni idi. Ərəb orduları yeni ələ keçirdikləri əraziləri oraya valilər təyin etməklə idarə edirdilər. Bu ərazilərə ümumi bir vali təyin olunur və o vali də hər bir şəhər üçün bir idarəçi təyin edirdi. İslam orduları Ərəb yarmadasmın xaricinə çıxdıqdan sonra ilk başlarda Azərbaycana kəşif səfərləri etmiş, sonra 642-43-cü illərdən etibarən isə birdəfəlik bu bölgəyə yerləşmişdilər. Bununla da Azərbaycan əhalisi yeni din, mədəniyyət və idarə ilə tanış olmuşdur. Bundan sonra mərkəzdən idarə olunan İslam dövlətinin bir şöbəsi daha açılmış oldu. Buna görə də burada qurulan idarə, İslam coğrafyasmın başqa bölgələrində qurulanlardan çox da fərqli olmamışdı.
The mainest phase of the Azerbaijan history was in the Middle Ages. The reason of it was that people acquainted with İslam, changed their thought and lifestyle, the reach cultural past eamed new values. The last reason was that Azerbaijan was one of the most important islamic conquest. With this islamic conguest there became muslim, arabian population because of Caliphate’s settleing policy. In the fırst phase of Caliphate local nation accept İslam because of muslims’ good behavior, administrative manner and privileges.
As a reason of islamic convect Azerbaijan occupated by arabian army after changing Emevid to Abbasid control of this country had outomatically changed. Before coming to sovereignty Abbasid was in a very good connection with people and sometimes people help Abbasid to come sovereignty. Abbasid broke his word after coming to sovereignty and sometimes treated them as a second class people. This was a reason of revolt and objection which was a result of anger started with Emevid. Administrative, political, economical, social and taxation policy mistakes help this revolt become stronger.
During of the Abbasid there was a confusion. Caliphate was occupied with Central events and did not consider with this situation. Governer-generals and setteled arabs was oppressing to a local nation. These situation became a reason of raising protests to Abbasid. Deffenceless and disbeliefable nation had to give their land to govemer-generals.
As a reason of islamic convect Azerbaijan occupated by arabian army after changing Emevid to Abbasid control of this country had outomatically changed. Before coming to sovereignty Abbasid was in a very good connection with people and sometimes people help Abbasid to come sovereignty. Abbasid broke his word after coming to sovereignty and sometimes treated them as a second class people. This was a reason of revolt and objection which was a result of anger started with Emevid. Administrative, political, economical, social and taxation policy mistakes help this revolt become stronger.
During of the Abbasid there was a confusion. Caliphate was occupied with Central events and did not consider with this situation. Governer-generals and setteled arabs was oppressing to a local nation. These situation became a reason of raising protests to Abbasid. Deffenceless and disbeliefable nation had to give their land to govemer-generals.