p-ISSN: 2225-5567

Articles

  1. Ana səhifə
  2. Arxiv
  4. Articles

Spinozanın fəlsəfi sistemində “conatus” problemi The Problem of “Conatus” in the Philosophy of Spinoza Проблема “конатуса” в философской системе спинозы

Zaur Firidun oğlu Rəşidov Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun “Fəlsəfə və ictimai fikir tarixi” şöbəsinin elmi işçisi

Necə istinad edilir?

Rəşidov, Zaur Firidun oğlu , Rəşidov, Z , , Bakı Dövlət Universiteti İlahiyyat Fakültəsinin Elmi Məcmuəsi, Spinozanın fəlsəfi sistemində “conatus” problemi, 13, 25, 2016, 169-186, 2016

Zotero Mendeley EN EndNote

Xülasə

Məqalədə böyük niderland filosofu B.Spinozanın fəlsəfi sistemindəki modusların öz mövcudluqlarını qorumaq üçün göstərdikləri cəht və istək problemi nəzərdən keçirilmişdir. Filosofun düşüncəsinə görə, “conatus” insan da daxil olmaqla hər bir fiziki modusun əsas daxili fundamental təkanıdır. Bütün moduslar üçün ümumbəşəri keyfiyyət olan “conatus”, sonlu mövcudluqları həyat uğrunda mübarizə aparmağa təhrik edir. Sürəkli proseslərə qoşulan moduslar, öz sonlu xassələrini qoruyub saxlamaqla həm də, təbiətin əbədi qanunlarını gerçəkləşdirmiş olurlar. Spinozanın fikirincə, insan bu mübarizədə ancaq öz təfəkkürünə arxalanmalıdır. O, bütün istək və ruhunun ehtiraslarını bir kənara tullayaraq idrakını təmizləməlidir. Әqlin rəhbərliyi altında ləyaqətli davranaraq əxlaqi dəyərlər qazanmalıdır. Belə fərd, hisslərdən törəyən və mövcudluğuna təhlükə törədə biləcək bütün qüvvələrə qalib gələ bilər. Spinoza hesab edirdi ki, iradə və onun qanunlarına bağlanmaq, qeyri-adekvat ideyalara söykənərək fəaliyyət göstərmək həmişə idrakı dolaşıq salır və özünüqoruma instinktini azaldır. Filosof təbiət qnunlarına əsaslanaraq bu vəziyyətdən xilas yollarını göstərib, izah etməyə çalışırdı. Sonda Spinoza qeyd edirdi ki, ancaq rasional düşünən fərd qəlbini affektlər adlanan ehtiraslardan xilas edərək həqiqi azadlığı əldə edə bilər.
The article considers the problem endeavour and effort of modes to preserve their existence in the philosophical system of the great Dutch sage B.Spinoza. According to the philosopher, “conatus” is the main inner strength and the fundamental impulse of all physical modes, including humans. As the universal quality for all modes “conatus” makes these finite beings to fight for life and existence. For continuous process defending and preserving their final vocation modes are also realized and carry out the eternal laws of nature. In opinion of Spinoza, man in this struggle must completely rely on his intellect. Discarding all the desires and passions of the soul man clears his mind. Under the direction of reason individual become virtuous and moral. This person can overcome all the forces arising from the senses and threatening his existence. Spinoza thinks that to rely on the will and on his decision, to act on the basis of inadequate ideas, constantly confuses the mind, and lowers self-preservation instinct. Philosopher shows the paths of salvation and explains based on the natural laws of nature. At the end Spinoza concludes that the only rational thinking person can overcome these socalled passions of the soul and become truly free.

Açar Sözlər

həyat, mübarizə, qüvvə, impuls, təsir, cəhd, fəaliyyət, ehtiras, istək, məhv
life, struggle, power, impulse, force, endeavour, action, passion, desire, destruction

Referanslar

  • Benardete Jose. “Therapeutics and Hermeneutics”. In Spinoza: Issues and Directions. Edited by: Edwin Curley and Pierre-François Moreau. Leiden: “E.J. Brill”, 1990, pp. 209–220.
  • Broad Charlie Dunbar. Five Types of Ethical Theory. London: “Routledge & K. Paul”, 1967.
  • Cook J.Thomas. Spinoza’s Ethics: A Reader’s Guide. London: “Continuum”, 2007.
  • Curley Edwin. A Spinoza Reader: The Ethics and Other Works. Princeto: “Princeton University Press”, 1994.
  • Curley Edwin. Behind the Geometrical Method. Princeton: “Princeton University Press”, 1988.
  • Damasio Antonio. Looking for Spinoza: Joy, sorrow, and the feeling brain. Orlando: “Harcourt, Inc”, 2003.
  • Deleuze Gilles. Expressionism in Philosophy: Spinoza. Translator: Martin Joughin. New York: “Zone Books”, 1990.
  • Dijn Herman de. Spinoza: The Way to Wisdom. West Lafayette: “Purdue University Press”, 1996.
  • Garrett Aaron. Meaning in Spinoza’s Method. Cambridge: “Cambridge University Press”, 2003.
  • Garrett Don. “Introduction”. In The Cambridge Companion to Spinoza. Edited by: Don Garrett. Cambridge: “Cambridge University Press”, 1996, pp. 1–12.
  • Hampshire Stuart. “Truth and Correspondence in Spinoza”. In Spinoza on Knowledge and the Human Mind. Edited by: Y.Yovel. Leiden: “Brill”, 1994, pp. 1–10.
  • Jarrett Charles. Spinoza: A Guide for the Perplexed. London/New York: “Continuum Publishing”, 2007.
  • Kisner Matthew J. Spinoza on Human Freedom: Reason, Autonomy and the Good Life. Cambridge: “Cambridge University Press”, 2011.
  • Le Buffe Michael. From Bondage to Freedom: Spinoza on Human Excellence. Oxford: “Oxford University Press”, 2010.
  • Lermond Lucia. The Form of Man: Human Essence in Spinoza’s Ethic. Leiden: “E.J. Brill”, 1988.
  • Mason Richard. The God of Spinoza. Cambridge: “Cambridge University Press”, 1997.
  • Miller Jon. Spinoza and the Stoics. Cambridge: “Cambridge University Press”, 2015.
  • Montag Warren. Bodies, Masses, Power: Spinoza and His Contemporaries. London/New York: “Verso”, 1999.
  • Roth Leon. Spinoza. London: “Ernest Benn Limited”, 1929.
  • Shirley Samuel. Spinoza: Complete Works. Indianapolis: “Hackett Publishing Company Inc”, 2002.
  • Smith Steven B. Spinoza’s Book of Life: Freedom and Redemption in the Ethics. New Haven: “Yale University Press”, 2003.
  • Steinberg Diane. On Spinoza. Wadsworth: “Thomson Learning, Inc”, 2000.