İlk atəşpərəstlər mixi yazılı mənbələrdə

I Dara (e. ə. 522-486) mərkəzi hakimiyyətə qarşı vilayətlərdə baş qaldıran üsyan və qiyamları yatırdıqdan sonra imperiyanın siyasi-inzibati və ideoloji dayaqlarını möhkəmləndirmək üçün geniş islahatlar aparır. Sələflərinin siyasətindən fərqli olaraq I Daranın fəaliyyətində cəmiyyətin müxtəlif sahələrində farslara məxsus milli ideologiyanın qabarıq şəkildə üzə çıxarılması meyilləri güclənir. Xeyir allahı Ahura Mazdanı ah pilləyə yüksəldərək ari (Hind-İran) tanrılarının (Mitra, Anahita, Veretraqna və i.a.), xüsusilə də qeyri-iran mənşəli aborigen xalqların (babillilərin, elamhlarm, misirlilərin və i.a.) minillər boyu sitayiş etdikləri tanrıların tədricən aşağı səviyyəyə endirilməsi ilə vahid dini ideologiyanın yayılması üçün zəmin hazırlanırdı. Mesopotamiyanın qədim dini inanclarında alovun qoruyucu tanrıları (şumerlilərdə Qibil, aşşurlularda və babillilərdə Nusku) önəmli rola malik olmadıqları halda, I Daranın yeni ideoloji islahatında atəşpərəstlik (oda sitayiş) rəsmi status qazandı və bununla da cəmiyyətin ictimai-siyasi həyatında qədim təsəvvür və ayinlərin qoruyucuları olan maqların inhisarına son qoyuldu.

Fire worshippers for the first time mentioned in elamian account tablets, dating 509-494 years BC. They founded in 1930 years by American archaeologists of Persepolis, the capital of Achamenian kings. In the this texts fire worshippers determined presence in their titles and names with old Iranian word atar “fire”. Defined 3 priest titles: 1. hatarrubattiš(or atrubattiš)

Ранные исторические сведении об огнепоклонниках были засвидетель ствованы в эламоязычных хозяйственных текстах, обнаруженных в 1930-ых годах американскими археологами из столицы Ахеменидских царей Персеполя. Они были составлены в 509-494 гг. до н.э., в период правления Дария Ы. В этих текстах огнепоклонники отличаются наличием в их титулах и личных именах древнеиранского слова atar «огонь». Удалось определись три жреческие титулы: 1. Щатаррубатиš(или атрибатиš) восходящий к древнеиранскому атяряпати«хозяин огня». 2. Щатармакšа;от древнеиранского атяря+маэу «маг огнепоклонник». 3. Щатармабаттиš, всходящий к древнеиранскому атраван+паити «глава атраванов». Носители этих титулов получали из царских хранилищ необходимые продукты питания не только для себя, но и для зависимых от них работников. Они носят иранские, иногда кутийские и эламские имена. Кроме этаго, в текстах упоминаются собственные имена с компонентом атар : Щатурма, Аттурма, Щатуркана, Щатардада, Щатурбануš. В одном тексте засвидетельствовано имя Щатарбадда, соответствующий авестийскому Атярепата, греческой «Атропатус», что считается праформой хоронима «Азербайджан».