Religious Factor in Colonial Policy of Imperial Russia in Early Xix Century XIX əsrin I yarısında Çar Rusiyasının müstəmləkəçilik siyasətində din amili Религиозный фактор в колониальной политике царской россии в начале xıx веке
Abstract
The article considers russification policy of imperial Russia in early XIX, which was put into practice after Azerbaijan’s occupation. It is explained on the base of facts, in which imperial Russia via russification impacted on religious faith and national-moral valuables of Azeri people. The article specifically considers the repression against religious figures, that didn’t bend before the colonial policy of Russia. And this is the scientific value from point of modern view.
Şərqlə-Qərbin qovşağında yerləşən Azərbaycan İslam dunyasının bir parçası olaraq Qafqazda ən böyük müsəlman respublikası sayılır. Digər Qafqaz xalqları kimi Azərbaycan xalqı da tarixən həmişə öz milli-mənəvi və dini dəyərlərinə sadiq olmuş, adət-ənənələrinə ehtiramla yanaşmışdır. Ulu öndər Heydər Əliyev Qafqaz xalqlarının, o cümlədən Azərbaycan xalqının dini və milli-mənəvi dəyərlərindən bəhs edərək demişdir: “Qafqazda İslamın yayılması və inkişaf etməsi Azərbaycandan başlayır. İslam Qafqaz xalqlarına səadət, xoşbəxtlik gətiribdir, inkişaf, İslami dəyərlər gətiribdir. Bu dəyərlər – müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimdən gələn İslami dəyərlər Qafqaz xaıqlarının milli-mənəvi dəyərlərinin əsasını təşkil edibdir. Məlumdur ki, Qafqazda yaşayan xalqlar İslam dinini qəbul edənədək də böyük mədəniyyətə, tarixə və özlərinə məxsus adətənənələrə malik olmuşlar. İslamın dini-mənəvi dəyərləri Qafqaz xalqlarının qədimdən yaranmış və inkişaf etmiş mənəvi dəyərləri ilə birlikdə xalqların yüksək millimənəvi dəyərlərini təşkil edibdir” (1).
Keywords:
colonial possessions, religious factor, religious and cultural values, russification policy
müstəmləkəçilik, din amili, dini-mənəvi dəyərlər, ruslaşdırma siyasəti
References
- Heydər Əliyev. “İslam sivilizasiyası Qafqazda” mövzusunda Beynəlxalq simpoziumda nitqi. “Azərbaycan” qəzeti, 10 dekabr 1998-ci il.
- “Акты собранные Кавказкой археографической коммиссией”, т. VI, ч. I. Тифлис, 1874, стр. 481.
- Ахмедов Э.М. Философия азербайджанского просвещения. Баку: Азернешр, 1983, с. 29-30.
- Ахмедов Э.М. Философия азербайджанского просвещения. Баку: Азернешр, 1983, с. 30.
- ЦГИА Груз. ССР, ф.4, оп. 3, д. 853.
- Движение горцев Северо-Восточного Кавказа в 20-50-х гг. XIX века. Махачкала: 1959, ст. 167.
- Rəsulzadə M.Ə. Azərbaycan Cumhüriyyəti. Bakı: “Elm” nəşriyyatı, 1990, səh. 16.
- “Колониальная политика российского царизма в Азербайджане в 20-60-х гг. XIX в.” ч. II, М.-Л., 1937,стр. 26.