Ebu Saîd Muhammed Hâdîmî’nin Kur’an Ayetlerini Kelâmi Bakış Açısıyla Yorumlaması Abu Sa’id Muhammad Khadimi’s Theological-Hermeneutical Method on Quran Метод теологической интерпретации абу саида мухаммеда хадими Ebu Saîd Muhammed Hâdîmî’nin Kur’an Ayetlerini Kelâmi Bakış Açısıyla Yorumlaması
Xülasə
Kur’an’ı anlama ve yorumlama konusunda Hz. Peygamber, sahabe ve tâbiûn dönemleri arasında her asır insanı, kendisinden önceki dönemin bilgisini ve tefsir metodunu rivâyet ve işitme (semâ’) yoluyla elde ediyordu. Ancak zaman geçtikçe her dönemde, daha önce söz konusu olmayan bazı yeni nazarî – kelâmi yorumlar da meydana geliyordu. Nitekim bazı müfessirler, itikâdi konuları işleyen ayetlerin tefsirinde mensubu bulundukları itikadi mezhebin görüsleri doğrultusunda ayetin manasını tespit etmeğe gayret göstermişler. İslam düşünce tarihinde Kur’an, temel bir kaynak olarak ele alınmış ve bu bağlamda Allah’ın kelamıyla ilgili olarak bir çok disiplinler açısından açıklamalar ve yorumlar yapılmıştır. Nitekim Kur’an’ın kendisi de anlam katmanları bakımından çok boyutlu mahiyete sahiptir. Bu nedenle de ister kelamcı, ister fakih, isterse de mutasavıf olsun, herhangi bir alim kendi görüşlerini ve düşünce sistemini ortaya koyarkan Kur’an ayetleri ile irtibatlı bir biçimde kendi paradigmasını sunmuştur, diyebiliriz.
Khadimi’s method based on Theological Hermeneutics generally is the result of his synthesist thought. In the very thought of Khadimi, the theological-hermeneutical method and the juridico-mystico-philosophical methods complete each other in accordance with maratib al-wujud (the vast hierarchical chain of being). Consequently, for him the method based on Theological Hermeneutics uniquely expresses the metaphysical notions and concepts.
Kur’an’ı anlama ve yorumlama konusunda Hz. Peygamber, sahabe ve tâbiûn dönemleri arasında her asır insanı, kendisinden önceki dönemin bilgisini ve tefsir metodunu rivâyet ve işitme (semâ’) yoluyla elde ediyordu. Ancak zaman geçtikçe her dönemde, daha önce söz konusu olmayan bazı yeni nazarî – kelâmi yorumlar da meydana geliyordu. Nitekim bazı müfessirler, itikâdi konuları işleyen ayetlerin tefsirinde mensubu bulundukları itikadi mezhebin görüsleri doğrultusunda ayetin manasını tespit etmeğe gayret göstermişler. İslam düşünce tarihinde Kur’an, temel bir kaynak olarak ele alınmış ve bu bağlamda Allah’ın kelamıyla ilgili olarak bir çok disiplinler açısından açıklamalar ve yorumlar yapılmıştır. Nitekim Kur’an’ın kendisi de anlam katmanları bakımından çok boyutlu mahiyete sahiptir. Bu nedenle de ister kelamcı, ister fakih, isterse de mutasavıf olsun, herhangi bir alim kendi görüşlerini ve düşünce sistemini ortaya koyarkan Kur’an ayetleri ile irtibatlı bir biçimde kendi paradigmasını sunmuştur, diyebiliriz.
Referanslar
- Hâdimî, Ebu Said Muhammed, Berîka Mahmûdiyye fi Şerhi Tarîikat-I Muhammediyye ve Şerîat-ı nebeviyye fî Sîret-i Ahmediyye, Tarîkat-I Muhammediyye Şerhi Berîka, İstanbul: İkdam Matbaası, 1908.
- Hâdimî, Ebu Said Muhammed, Risâletü’l-Besmele, İstanbul: Matbaaî Âmire,1886.
- Hâdimî, Ebu Said Muhammed, Mecmuatu’r Resâil, haz. Abdülbasir Efendi, İstanbul: Matbâi Âmire, 1886.
- Hâdimî, Ebu Said Muhammed, Hasiyetün ala Tefsîri Sûreti’l-İhlas li`l-İbn Sîna,Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi no:1017.
- Hâdimî, Ebu Said Muhammed, Risaletün fi def’i İskali’l-Vakii Fi Kavlihi Teala “Velev alimallahu fihim hayran...”,Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, no: 1017.
- Teftazâni, Sa’deddin, Serhu’l-Makâsıd, thk. Abdurrahman Umeyre, Beyrut 1989.
- et-Tehânevi, Muhammed ali b. Ali, Kessafu İstlâhat el-Funun, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, tsz.
- Zehebi, M. Hüseyn, et-Tefsir ve’l-Müfessirûn, Mektebetu Vehbe, Kahire 1989.