Erkən islam dövründə vəhy-ağıl münasibətlərinə dair

Məqalədə erkən islam dövründə ağıl-vəhy münasibətlərinə dair dolğun təsəvvürün əldə edilməsinə cəhd edilir. Bildirilir ki, ağıl İslamın inkar etdiyi mücərrədlik deyildir. Ancaq o, vəhylə müqayisədə irrasional məlumatların şərhedicisi rolunu oynaya bilmir. Peyğəmbərin əşya və hadisələrə münasibətdə ağıla müraciət etməyinə gəlincə, bu, daha çox vəhyin gəlmədiyi və ya gecikdiyi zamanlara təsadüf etmişdir. Müəllifin gətirdiyi faktlar onu göstərir ki, Peyğəmbər bu və ya digər problem xüsusunda rasional həll üsullarını inkar etməmiş, məsləkdaşlarını da yeri gəldikcə bu işə ruhlandırmışdır. Onun zamanında vəhy əşya və hadisələrə münasibətdə prioritetlik baxımından üstün status kəsb etmiş, ağıla isə vəhyin lüzum görülmədiyi təqdirdə müraciət edilmişdir. Müəllif həm Peyğəmbərin, həm də səhabələrin dövründə Quranın əsas istinad mənbəyi kimi qəbul edilməsini göstərməklə yanaşı, rasional düşüncəyə müraciətin də mövcud olmasını dolğun dəlillərlə əsaslandırmağa çalışmışdır.

In the article it’s attempted to get full imagination about revelationmentality relations at the early age of Islam. It’s notified that mentality is not the abstraction that Islam denies. But in comparison vith revelation it can’t appear as the interpreter of irrational information. As for the Prophet’s address to mentality in respect to things and events, it’s mostly found when the revelation stopped comeing or was late. The author’s facts show that the Prophet didn’t deny rational solution methods in respect with any problem, even encouraged his followers to this work. In his time revelation had prevalent degree for priority in regard with things and events, but it was addressed to mentality when there wasn’t need to revelation. Showing that the Quran was accepted as the main source of reference at both the Prophet’s and companion’s time, he equally tried to substantiate the presence of address to rational thought with appropriate arguments.

В статье автор попытался дать полное представление об отношении к откровения-мыслям раннего периода Ислама, было показано что мысли (умозаключения) – не отвергаемая абстракция Ислама. И только лишь в сравнении с откровениями он не может играть роль коммента-риев иррациональней информаций. Что касается обращения Пророка к разуму, то это было в большой степени в отсутствие откровений или его задержки. В приведелных автором фактах видно, что Пророк не от-вергал методы рационального решения тех или иных проблем и даже вдохновлял на это своих сподвижников. В его время Откровения в от-ношение того или иного случая было приоритетным, к разуму обраща-лись когда не было нужды в откровениях. Автор попытался обосновать фактами, что имело место обращения к рациональному умозаключе-нию, несмотря на того что и Пророк и сподвижники принимали Коран как главный источник для обращения.