Əs-suyutinin “əl-muzhir” əsərində qrammatik cinsin bəzi morfoloji və qrammatik xüsusiyyətlərinə dair

Əbdürrəhman Cəlaləddin əs-Süyutinin “ƏlMüzhir fi ülumil-luğa va ənvaihə” əsərində qrammatik cinsin bəzi morfoloji və leksik-qrammatik xüsusiyyətlərinə nəzər salmazdan öncə əsərin tərtibatına , ötəri də olsa , nəzər salaq . Müəllif öz əsərini “nauun” – “tərz, üsul, növ, keyfiyyət” mənalarını verən əlli fəslə bölmüşdür. Bunlardan səkkizi “İsnəd”, on üçü “Əlfaz”, başqa bir on üç fəsil “Məna”, beş “lətaif” və “miləh”, bir fəsil “Hifzüllüğə”, səkkiz fəsil “Dilin vəziyyəti"" və “ribat”ları adlanan məsələyə, biri “Şeir və şair” bölməsinə və sonuncu bir fəsil “Ərəblərin səhvləri” adlı bir fəslə ayrılmışdır.

The given article is dedicated to the methods of classification of the words, regarding all the four methods to express grammatical gender of the nouns and adjectives in the literary arabic, which had been used at the times of As-Souyutee, the great arab lexicographer of the fifteenth century. All forms of the words expressing grammatical gender in literary and spoken language of arabs of that time are collected in his above-mentioned dictionary. The author has settled all language units of morphological, analytical and suppletive methods, used even in dialects of Arab tribes, at the same time based on the greatest works of scientist-linguists, historians, narrators and commentators on which the linguistics schools of Kuphy and Basra appeared. In the future these two schools will merge in one single whole organism and create the Baghdad school of the Arab linguistics. The author used 168 scientific-linguists’ books of Arab Caliphate of that time in his work.

Данная статья посвящена методам классификации слов, относящихся всем четырем методам выражения грамматического рода имен существительных и прилагательных в литературном арабском языке, использующихся еще во времена великого арабского лексикографа XV века As-Suyuiti. В его вышеупомянутом словаре собраны все формы слов, выражающих грамматический род в литературном, так и в разговорном языке арабов того времени. Автор исчерпал все языковые единицы, будь они морфологического, или аналитического и супплетивного методов, используемые даже в наречиях и диалектах арабских племен, опираясь при этом на величайшие труды ученых-языковедов, историков, повествователей и комментаторов, на которых возвышались Куфийская и Басрийская школы линвистики. В будущем эти две школы будут сливаться в один единый организм и создавать Багдадскую школу арабской лингвистики. Автор воспользовался в своем труде книгами 168 ученых-лингвистов Арабского Халифата того времени.