İslam filosoflarının ədalət konsepsiyası: müqayisəli fəlsəfi təhlil The Concept of Justice in Islamic Philosophers: Comparative Philosophical Analysis Сравнительный философский анализ концепции справедливости Исламской философов
Xülasə
Məqalədə İslam fəlsəfəsində ədalət konsepsiyasına dair fəlsəfi yanaşmalar, bu istiqamətdəki elmi nəticələr və irəli sürülən müxtəlif görüşlərin ortak cəhətləri tədqiq edilir. Bu çərçivədəki görüş və mübahisələrin müasir cəmiyyətimizin fərdi, içtimai və siyasi münasibətlər sferasındaki əhəmiyyəti fəlsəfi aspektdən müzakirə edilir. Bu mənada “Әdalət nədir?”; “Әdalətin qaynağı nədir?” “Həqiqi bir ədalətdən bəhs edə bilərikmi?”; “Әdalətlə bərabərlik (musavat) eyni mahiyyət kəsb edirmi?” vs. kimi suallara cavab axtarılır.
The article dealt with the philosophical approaches to the concept of justice in Islamic philosophy, the scientific results in this subject, and the common aspects of the various views put forward. In this context importance of the views and arguments related to the sphere of individual, social and political relations in the modern society are discussed in terms of philosophy. In this sense, the article search for an answer to some questions like "What is justice?"; "What is source of justice?" "Can we talk about a true justice?"; "Is justice equality (Musaviat) or do they include the same meaning?" and etc.
Açar Sözlər
İslam fəlsəfəsi, Әdalət, Bərabərlik, Tanrı, Psixoloji ahəng
Islam philosophy, Justice, Equality, God, Psychologicalharmony
Referanslar
- A`raf 7/159, 181.
- Ahmet Arslan, İlkçağ felsefe tarihi, İzmir: 1995.
- Aişə Sıdıka Oktay, Kınalızade Ali Efendi ve Ahlak-ı Alai, İstanbul: İz yayınları 2005.
- Al-i İmran 3/75.
- Anar Qafarov, Nasiruddin Tusinin ahlak felsefesi, İstanbul: İSAM nəşriyyatı, 2011.
- Aristotel, İlmu`l-ahlak ilə Nikomahos, tərcümə: Lutfi əs-Seyyid, Qahirə: 1924.
- Asim Әfəndi, Kamus tərcüməsi, İstanbul: h. 1305, “adl” maddəsi.
- Cevhəri, Sihah, nəşr: Seyid Hüseyin Şerbetli, Misir: tarixsiz, “adl” və “qst” maddəsi.
- De Boer, Tarihu`l-felsefe fi`l-islam, tərcümə: M.A. Ebu Ride, Beyrut: 1981, s. 149.
- Ernst von Aster, Felsefe tarihi dersleri, tərcümə: Macit Gökberk, İstanbul: Ahmet İhsan Mətbəəsi, Ltd., 1943, I, s. 28-29.
- Әbu Bəkir ər-Razi, Rəsail fəlsəfiyyə, nəşr edən: Paul Kraus, Qahirə: 1939.
- Әn`am 6/115, 152.
- Әnbiya 21/47.
- Fərabi, Arau əhli`l-mədinəti`l-fadıla, Qahirə: t.y., Matbaatu`n-Nil.
- Fərabi, ət-Tənbih alə səbili`s-saadə, Haydarabad: 1346.
- Fərabi, əs-Siyasətu`l-mədəniyyə, Haydarabad: 1346.
- Fərabi, Fusulu`l-medeni, tərcümə: Hanifi Özcan, İzmir: İstiklal Mətbəəsi, 1987.
- Fərabi, Fusulu`n-muntəzə`a, (Macit Fahri, əl-Fikru`l-əxlaqi`l-arabi içində), Beyrut: 1978.
- Fəth 48/29.
- Furqan 25/63, 67, 68.
- Hucurat 49/13.
- İbn Hazm, Risalətu`l-əxlaq, Qahirə: 1968.
- İbn Miskəveyh, Təhzinbu`l-əxlaq, nəşr edən: İbnu`l-Xatib, Qahirə: 1398.
- İbn Sina, ən-Nəcat, Qahirə: 1357/1938.
- İbn Sina, əş-Şifa, əl-İlahiyyat, nəşr edən: İbrahim Mədkur, Qahirə: 1343, c. 1.
- İnfitar 82/7-8.
- İsra 17/29.
- Kınalızade Ali, Ahlak-ı Alai, İstanbul: Bulak nəşriyyatı, 1248, s. 61-63.
- Kindi, Rəsailu`l-Kindi əl-fəlsəfiyyə, nəşr edən: Әbu Ridə, Qahirə: 1369/1950.
- Qəzzali, İhya-u ulumi`d-din, Beyrut: 1402-1403/ 1982-1983, c. 3.
- Qəzzali, Mizanu`l-aməl, Qahirə: 1328.
- Mahmud b. Ömər əz-Zəməxşəri, Əsasu`l-bəlağə, Beyrut: Daru`l-Fikr, 1989, “adl” maddəsi.
- Maidə 5/8.
- Nahl 16/76.
- Nəsirəddin Tusi, Əxlaq-i Nasiri, Tehran: 1369.
- Nisa 4/3.
- Nur 24/48-51.
- Rağıb əl-İsfahani, Müfrədat, nəşr yeri yoxdur, 1404, “adl”: “qst” maddələri.
- Recep Ardoğan, Akideden kelama: Kelam tarihi, İstanbul: KLM nəşriyyatı, 2013.
- Şəms 91/7.
- Tin 95/4.
- Yunus 10/54-55.
- Zumər 39/69.