Mövlana Cəlaləddin Rumi böyük humanist mütəfəkkir kimi Mövlana Cəlaləddin Rumi böyük humanist mütəfəkkir kimi Mawlana Jalal al-Din Rumi as a Great Humanist Thinker Мевлана Джалаладдин Руми как великий гуманист и мыслитель
Öz
Mövlana Cəlaləddin Ruminin əsərlərində, humanist ideyaların tərənnümü xüsusi yerə malikdir. Rumiyə görə insan ilahi eşqin ilk və ən mükəmməl təcəllisidir. Çünki ilk yaradılan varlıq, özü də bir insan olan həzrəti Məhəmmədin nurudur. İnsan özündə ilahi ad və sifətlərin təcəllilərini ehtiva edən, mələklərdən də üstün bir məqama çatma istedadına malik bir varlıqdır. Bu baxımdan Rumiyə görə, sosial statusundan, cinsindən və inancından asılı olmayaraq insana insan olduğu üçün hörmət etmək lazımdır.
Mövlana Cəlaləddin Ruminin əsərlərində, humanist ideyaların tərənnümü xüsusi yerə malikdir. Rumiyə görə insan ilahi eşqin ilk və ən mükəmməl təcəllisidir. Çünki ilk yaradılan varlıq, özü də bir insan olan həzrəti Məhəmmədin nurudur. İnsan özündə ilahi ad və sifətlərin təcəllilərini ehtiva edən, mələklərdən də üstün bir məqama çatma istedadına malik bir varlıqdır. Bu baxımdan Rumiyə görə, sosial statusundan, cinsindən və inancından asılı olmayaraq insana insan olduğu üçün hörmət etmək lazımdır.
The praise of humanist ideas have a special place in Mawlānā Jalāl ad-Dīn Rūmī’s works. According to Rumi, the Divine Names and Attributes were firstly and perfectly manifested in the human being. For the first created being was the light of the Prophet Muhammad, who himself was a human being. Man reflects all Divine Names and Attributes as well as he is able to be more perfect than angels. In this context, according to Rumi, human beings should be respected just because they are humans, regardless their social status, gender and beliefs.
Referanslar
- Aydın Mehmet S.. İnsan-ı Kamil. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara, 2000.
- Cittick William C.. The Sufi Doctrine of Rumi. Bloomington, 2005.
- Çavuşoğlu Ali. Yaratılış Hz. Muhammed İlişkisi Çerçevesinde Kullanılan “Nur-ı Muhammed, Akl-ı Evvel” Kavramları ve Edebi, Tasavvufî Metinlerdeki Yansımaları.
- Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed. Uluslararası Sempozyum (Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlar) (7-8 Mart 2009) Adapazarı-Sakarya, 2011.
- Demirci, Mehmet. Nûr-ı Muhammedi. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1983, sayı: 1.
- Əhməd Əflaki. Ariflerin Makamları (Məqamat əl-Arifin). trc. Tahsin Yazıcı. İstanbul 1973.
- Iqbal Afzal. The Life and Work of Jalal-ud-din Rumi. Islamabad, 1991.
- Kayaoğlu İsmet. Mevlanada Tabiat Sevgisi. 8. Milli Mevlana Kongresi. Konya, 1997.
- Qurani-Kərim, trc. Z.Bünyatov, V.M.Məmmədləiyev, Bakı, 2011.
- Rumi Mövlana Cəlaləddin. Divani-kəbir. trc. Abdülbaki Gölpınarlı. Ankara: Kültür Bakanlığı yayınları, 1992.
- Rumi Mövlana Cəlaləddin. Məsnəvi, http://www.masnavi.net/1/10/tur/6/2410.
- Rumi Mövlana Cəlaləddin. Məsnəvi. http://www.sufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi.pdf .
- Rumi Mövlana Cəlaləddin. Rübailer. trc. M. Nuri Gençosman. İstanbul, 1994.
- Wood Neal. Cicero`s Social and Political Thought. California, 1991.
- Yazoğlu Ruhattin. Hümanizm ve Mevlana. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Erzurum, 2002. Sayı 20.