Qədim Türklərdə Tək Tanrıçılıq İnancı The Belief in One God Among Ancient Turks Вера в единого Бога у древних тюрков
Xülasə
Türklər tarix boyu bütün dinlərlə əlaqə yaratmaqda tərəddüd etməmiş, hətta bu dinləri dövlət səviyyəsində rəsmən qəbul etmişdilər. Uyğur xaqanlığı buddizmi, maniheizm və xristianlığı, Xəzər xaqanlığı musəviliyi, İslam dinini isə ilk dəfə Volqa Bolqar dövləti ( 920-ci illərdə ), daha sonra isə Qaraxanlılar ( 943-cü ildə ) rəsmi din elan etmişdilər. Lakin türklərin köklərinə bağlı olmaları onları Tək Tanrı dinindən ayıra bilməmişdir. Türklər xristian, buddizm, musəvi kimi dinlərə sitayiş etdiklərində belə öz rəbblərini Tanrı adlandırmışlar. Türklərdə Tək Tanrı inancının tarixi daha da qədimlərə, eramızdan əvvəl 3 min ilə gedib çıxır.
The Turks throughout their history didn't hestiate to establish contact with all religions, and even the religions officially adopted at the state level. The Uyghur buddhism, manichaeism and christianity, the Khazar Khaganate jewish and the Islam religion for the first time in the Volga Bulgarian state( in 920 years) and the Kharahans was declared the official religion (in 943 year). But in spite of being connected to the roots of the Turks couldn't separate them religion of single God. Even when turks obeyed Christianity, Buddhism, Jewish they called their Lord as God. In Turks the history of belief in a single God goes back to the 3000 B.C..
Açar Sözlər
Tarix, Tanrı, qədim türklər, din, mifologiya
History, God, the ancient Turks, religion, mythology
Referanslar
- Abdulqadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1967.
- Aybars Pamir, Türklerin Geleneksel Dini Şamanizmin Orta Asya Eski Türk Kamu Hukukuna Etkisi, Ankara Universitesi Hukuk fakultesi dergisi, C.52, sayı 4, Ankara, 2003.
- Әkbər Nəcəf, Hun Minilliyi, Bakı, 2015.
- Әkbər Nəcəf, İnanc Yaddaşı, Bakı, 2014.
- Hikmet Tanyu, İslamlıktan Önce Türklerde Tek Tanri İnancı, Ankara, 1980.
- İbrahim Kafesoğlu, Eski Türk Dini, Ankara, 1980.
- Ramiz Әskər, Orxon Abidələri, Bakı, 2012.
- Tariyel Azərtürk, Genesis of Cuneiform Signs, Whose Are They?, USA, Seattle, 2002. (əlavə bax: Tariyel Azərtürk, Mixi Yazılı Azəri Türk Dilinin Qram-matikası, USA, Seatle, 2004 ).
- Тариел Азертюрк, Генезис Тюрка и Тюркского Языка (на основе кли-нописных надписей), в 2-х томах – стр. 950, Нью Йорк, 2016, на русском языке).