The Dimension of "Collective Memory" in Ibn Khaldun's Concept of Asabiyyah İbn Haldun’un Asabiyet Kavramında “Kolektif Hafıza” Boyutu
Abstract
The notion of asabiyya which has central position in the social theory of Ibn Khaldun, is one of the overemphasized concepts of “Muqaddimah”. Researchers have generally defined and met asabiyya through the concepts like “social solidarity” and “feeling of solidarity”. However, these concepts constrict the original meaning of asabiyya and the explanatory power of Ibn Khaldun’s social theory. On one hand, the notion of “collective memory”, which is one of the widely used concept in social sciences in recent years, enables revealing the ignored dimensions of the concept of asabiyya. On the other hand, the concept of “collective memory” provides opportunity for exposing of the explanatory power of Ibn Khaldun’s social theory through connecting much better the notion of asabiyya with the above-mentioned social theory.
İbn Haldun’un toplum teorisinde merkezî bir konuma sahip olan asabiyet kavramı Mukaddime araştırmacılarının bugüne kadar üzerinde en fazla durduğu kavramlardan biridir. Araştırmacılar asabiyet kavramını genellikle “sosyal dayanışma”, “dayanışma duygusu” vb. kavramlarla tanımlamaya ve karşılamaya çalışmışlardır. Fakat söz konusu kavramlar asabiyet kavramının anlamını Mukaddime’de kullanılandan daha dar bir çerçeveye hapsederken, İbn Haldun’un toplum teorisinin açıklama gücünü de kısıtlamaktadır. Son dönemlerde toplum bilimlerinde sıkça kullanılmaya başlayan “kolektif hafıza” kavramı “asabiyet”in bu güne kadar üzerinde fazla durulmayan boyutlarını ortaya çıkarma açısından önemli imkânlar açmaktadır. Bunun yanında, “kolektıf hafıza” kavramı asabiyet kavramının İbn Haldun’un genel toplum teorisiyle daha iyi bir bağlantısının kurulması imkânını sağlayarak söz konusu teorinin açıklama gücünün daha kapsamlı bir şekilde ortaya çıkarılmasını sağlar.
Keywords:
Ibn Khaldun, Muqaddimah, Asabiyya, Collective Memory, Social Cohesion
Ibn Haldun, Mukaddime, Asabiyet, Kolektif Hafıza, Sosyal Bütünleşme
References
- Arslan, Ahmet, İbni Haldun, Vadi Yayınları:İstanbul, 2000.
- Assman, Jan, Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (çev. Ayşe Tekin), Ayrıntı Yayınları: İstanbul, 2001.
- Assmann, Jan, “Collective Memory and Cultural Identıty”, New German Critique, No. 65, Cultural History/Cultural Studies. (Spring - Summer, 1995), s. 125-133.
- Görgün, Tahisn, “Tarih ve Toplum Araştırmalarında Bir Yöntem Kaynağı Olarak Klasik Metafizik: Fahreddin er-Razi Ekolü ve İbn Haldun”, İslam Araştırmaları Dergisi, sayı 17, 2007, s. 49-78.
- Günay, Ünver, “İslam Dünyasında Bir Din Sosyolojisi Öncüsü: İbn Haldun (1332-1406)”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6. sayı, 1986, s. 63-104.
- Halbwachs, Maurice, On Collective Memory, (edit. Lewis A. Coser), The University of Chicago Press: London, 1992.
- İbn Haldun, Mukaddime, (trc. Süleyman Uludağ), Dergah Yayınları: İstanbul 1988.
- İbn Khaldun, The Muqaddimah, (arapçadan ingilizceye çevire Frans Rosenthal), Routledge anf Kegan Paul: London, 1967.
- Kayapınar, Akif, “İbn Haldun’da Asabiyet”, Geçmişten Geleceğe İbn Haldun: Vefatının 600. Yılında Ibn Haldun’u Yeniden Okumak,İslam Araştırmaları Merkezi, Sempozyumlar Dizisi, İstanbul, Haziran, 2006, s. 163-182.
- Meriç, Cemil, “Kendi Semasında Tek Yıldız-I”, Fikirde ve Sanatta Hareket, sayı. 100, (Nisan 1974), s. 32-36.
- Meriç, Cemil, Kendi Semasında Tek Yıldız-II, Fikirde ve Sanatta Hareket, sayı. 101, (Mayıs 1974), s. 8-18.