The Peripateticism of Nasīr al-Din al-Tusī Nəsirəddin Tusinin peripatetikliyi The Peripateticism of Nasīr al-Din al-Tusī Перипатетизм насир ад-дина ат-туси

Nəsirəddin Tusi bir çox fəlsəfə tarixçisi tərəfindən İbn Sinanın ardıcılı olan peripatetik bir filosof kimi qəbul edilir. Bu məqalədə qeyd olunan görüşün həqiqəti tam mənası ilə əks etdirmədiyi iddia olunur. Belə ki, Tusinin başda Musariu-l-Musari və Şərh əl-İşarat olmaqla İbn Sinanı Əbul-Fəth Şəhristani və Fəxrəddin Razi kimi əşari kəlamçılarının hücumlarına qarşı müdafiə etdiyi əsərlərinin mövcudluğu bir faktdır. Lakin eyni zamanda onun başda südur (Эманация) nəzəriyyəsi olmaqla İbn Sina düşüncəsinin bəzi önəmli ünsürlərinə şübhə ilə yanaşdığı və ya rədd etdiyi Təcrid əl-E’tiqad və Fusul kimi əsərləri də mövcuddur. Qeyd olunan faktlardan çıxış edərək Tusinin düşüncə sisteminin kəlam və peripatetik ənənələrini özündə ehtiva edən eklektik bir struktura sahib olduğunu iddia etmək mümkündür.

Nasir al-din al-Tusī has been usually considered in the history of philosophy as a peripatetic philosopher1 who followed Avicenna. Indeed this view has objective reasons. Namely, al-Tusī wrote a commentary on Avicenna’s famous work al-Isharat wa-al-tanbihat (Remarks and Admonitions) and defended him against the major Ash‘arite, Fakhr al-Dīn al-Rāzī. He also wrote his Musari al-Musari (Struggling with the struggling) against Muhammad b. ‘Abd al-Karim al-Shahrastani’s Kitab al-Musara‘a (Struggling with the Philosopher), which was the criticism of Avicen-na’s views, and tried to prove the weaknesses of al-Shahristani’s arguments. There are also a number of treatises written by al-Tusī in peripatetic style.