Ərəb dilçilik tarixinin öyrənilməsində mövcud olan müxtəlif istiqamətlər Different Directions in Learning the History of the Arabic Linguistics Различные направления в изучении истории арабского языкознания
Xülasə
Dünya dilçiliyinin ayrılmaz hissəsi olan ərəb dilçiliyi öz inkişafında uzun müddətli, daha doğrusu, 1400 illik tarixi bir yol keçmişdir. İslamın yaranması ilə ərəb cəmiyyətinin həyatının bütün sahələrində müşahidə olunan inkişaf və canlanma, təbii ki, ərəb dilindən də yan keçə bilməzdi. Ölkəni bürümüş fütuhat dalğası başa çatdıqdan, yəni böyük ərəb xilafəti yarandıqdan sonra “ərəb dili problemi” özünü daha aydın şəkildə göstərməyə başladı ki, bu da dilçilərin, filoloqların və mütəfəkkirlərin bu sahəyə daha ciddi yanaşmasını zəruri edirdi. Ərəb qəbilələri arasında müxtəlif ləhcələrin mövcudluğu, müsəlman ordusunun tərkibində bir çox qəbilələrin nümayəndələri iştirak etdiyindən işğal olunmuş ərazilərdə müxtəlif ləhcələrin yayılması, yerli xalq-qeyri-ərəblər tərəfindən bu ləhcələrə yeni çalarların vurulması, ən başlıcası isə Quranın dili ilə danışıq dili olan ləhcələr arasında ciddi fərqlərin mövcudluğu ərəb qrammatikasının sistemləşdirilməsini, ərəb nəhvinin sərhədlərinin (qayda-qanunlarının) müəyyənləşdirilməsini tələb edirdi. Elə buna görə də işğal olunmuş ərazilərdə məktəb və mədrəsələrin açılması, ərəb dilinin tədrisi geniş vüsət alır, məscidlərdə keçirilən məşğələlərdə Quranın qiraəti, ərəb dilinin qaydaqanunları öyrənilirdi.
The Arabic linguistics which is an integral part of the world linguistics passed the long, historical way of development for 1400 years. Generally, the creation of the Arabic linguistics is connected with the religion. On this point, Dr.Ali Abdul Mekarami’s view is noteworthy. In his work “Al-Madhal ila dirasetin-nahv” touching upon the factors stimulating the development of the Arabic linguistics , he divided them into two groupssocial and religious. Speaking about the social factor the conglomeration of Arabic tribes with non-Arabs, i.e. the formation of the great Muslim people in Caliphate was meant. Without the language factor supplied by interpersonal relations the formation of such society is impossible. Speaking about the religious factor Islam, the last true religion sent to people through the Holy Koran written in the Arabic language was meant.
Referanslar
- Məmmədəliyev V.M. Ərəb dilçiliyi. Maarif, Bakı, 1985.
- Məmmədov Ə.S. Ərəb dili. BDU nəşri, Bakı, 1958.
- Məmmədov Ə.S. Ərəb dilinin qısa kursu. Maarif, Bakı, 1999.
- Гранде Б.М. Введение в сравнительное изучение семитских языков. М., 1972.
- Звегинцев В.А. История арабского языкознания (краткий очерк). М., 1958.
- Каменский Н.С. Вводный курс современного арабского литера-турного языка. ivМ., 1952.