Ənənəvi ərəb dilçiliyində başqa dillərin tədqiqi məsələsinə dair About the Investigation of Other Languages in Traditional Arabic Linguistics
Xülasə
Orta əsrlərdə Avropanın keçirdiyi durğunluq dövründə çiçəklənən ərəb dilçiliyi linqvistikada yeni ənənə yaratmış, onun müəyyən etdiyi prinsip, metod və normalar qohum dillərlə yanaşı, geneoloji və tipoloji baxımdan ərəb dilindən fərqli dillərə də tətbiq edilmişdir (1,147;2,23). Bu çətin işdə mənşəcə ərəb olan alimlərlə birlikdə, qeyri-ərəblər də fəal iştirak etmişlər. Ərəb dilinin qrammatikasına dair bizə gəlib çatmış ilk əsərin müəllifi Sibəveyhi ( vəfatı 794 və ya 796), Sibəveyhinin kitabına geniş şərh yazmış Sirafi (898-929) mənşə etibarilə farsdırlar.
In traditional Arabic linguistics along with the Arabic language a great interest was given to learning Yiddish, Siriani (ancient Syrian), Ethoipian, Persian, Turkish, Mongolian and other languages, too. Ishaq ibn Barun, Jamaladdin ibn al-Ibri, Abu Hayyan, Mahmud Kashgari, ibn Muhanna and others investigated these languages, irrespective being or not being the Arabs according to rules, standarts and principles admitted to Arabic linguistics and then on the whole made a great contribution to the development of theoretical linguistics.
Referanslar
- Амирова Т.А., Ольховников Б.А., Рождественский Ю.В. Очерки по истории лингвистики, М.,1975.
- Кондрашов Н.П. История лингвистических учений, Москва 1979.
- Oeuvres Grammaticales d, Abou'l Faradj dit Bar Hebraeus Edite' es par M. L'abbe' Martin. Paris, 1872.
- H.Hirschfeld. Literary history of Hebrew grammarians and lexicographers, London, 1926.
- P.Wechter. Ibn Barun's Arabic works on Hebrew grammar and lexicographic, 1964.
- TDV Islam ansiklopedisi, v.20., İstanbul, 1999.
- Кононов Т.Н. Махмуд Кашгарский и его «Дивану лугатит-турк» - «Советская тюркология», в., 1972, №1.
- Боровкова Т.А. Грамматический очерк языка «Дивану лугатит- турк» Махмуд Кашгари, АКД., Москва, 1966.
- Zeynalov F. Qədim türk yazılı abidələri, ADU nəşri, Bakı, 1980.
- Джафар А. Из истории применения сравнительно-исторического метода к изучению тюркских языков. – «Материалы Первого всесоюзного совещания востоковедов», Ташкент, 1959.
- Демирчизаде А.М. Сравнительный метод Махмуда Кашгари, -Советская тюркология.
- Məmmədov N. Axundov A. Dilçiliyə giriş, Bakı, 1980.
- Мелиоранский П.М. Араб-филолог о турецком языке, Санкт- Петербург, 1900.
- Seyid Əhməd Cəmaləddin ibn Mühənna, Hilyətül- insan və həlbətul-lisan, - lüğəti tərcümə edən, nəşrə hazırlayan, qeyd və şərhlərin müəllifi Tofiq Hacıyev, Bakı, 2008.