ISSN: 2225-5567
Təsis İl: 2004
Nəşr Tezliyi: İki illik
Ölkə: Azərbaycan

Articles

Nəsimi poeziyasinda əruz vəzni

Вес аруз в поэзии Насими

  • Ülviyyə Səlimbəyova
Necə istinad edilir?
Orta əsrlər Şərq ədəbi-nəzəri fikrində şeir deyiləndə vəznli-qafiyəli kəlam nəzərdə tutulmuşdur. Ona görə də əsrlər boyu Şərq alimləri vəznin, qafiyənin nəzəri əsaslarını öyrənmiş, onların ərəb, fars və türkdilli poeziyada meydana çıxan xüsusiyyətlərini araşdırmışlar. Klassik poeziyamızın, o cümlədən, XIII-XIV əsrlər Azərbaycan şeirinin, xüsusən də məqalənin mövzusu olan Nəsimi poeziyasında ritm ahəng, struktur və bütövlükdə poetik sistemdə diqqəti cəlb edən mühüm məsələlərdən biri də vəzn problemidir. Məqalə bütünlüklə İmadəddin Nəsimi poeziyasında Əruz vəzninə həsr olunmuşdur. Belə ki, bu fəsildə faktlarla əruzun heca ilə müştərəkliyi sübuta yetirilir. Həmçinin əruzun Allahın /c.c/ sözü olan Quranın nazil olduğu “Səc” (qafiyəli nəsr) lə əlaqəsinə dair də məlumat verilir. Bütün bu sadalanan faktlara, bir də, İmadəddin Nəsimi poeziyasının Movlanə Cəlaləddin Rumi ənənələri, daha doğrusu, Cəlaləddin Ruminin yaratdığı “Sima” ənənələri (takt, ritm ənənələri) ilə bağlılığı da nəzərə çatdırılır. Belə ki, Əruz vəzni özü ritmlə, taktla müşayiət olunduğu üçün Nəsimi poeziyasına bu vəznin təsiri birtərəfli qala bilməzdi. Məhz, bu səbəbdən də Nəsimi poeziyasını dərk etmək, tədqiqat aparmaq üçün mütləq əruz vəznini bilmək lazımdır. Son olaraq qeyd edək ki, Nəsimi poeziyasında Əruz vəzni mövzusu çox çətin olması etibarilə də, gərəkli mövzudur. Çünki, bu mövzunu bilmədən Nəsimi qəzəllərinə bəstələnən muğamlarımızın şöbələrini ayırd edə bilmərik. Çünki, Əruz elmi Xəlil ibn Əhmədin və Urməvinin qeyd etdiyi kimi birbaşa musiqi sənəti ilə bağlıdır.
In this articles deals with the Aruz of Imadeddin Nasimih's poetry. The creative work of Nasimih is connected with Mevlana Jelaleddin Rumih's traditions (“Sima” traditions – tact, rhytm). Therefore Nasimih's traditions deal with the tact and rhytm. And it is impossible to imagine the Aruz far from rhytm. This article throughly deals with the influence of Aruz in Imadeddin Nasimih's poetry. It in also proved that Aruz is the new period in Azerbaijan syllabic poetry. Aruz, in Azerbaijan language both enriches the melody of poem and is formed in national memories. At the conclusion it should be mentioned that Nasimih's poetry is closely connected with the word of Lord Quran that is created in “Saj”. “Saj” itself is also connected with Aruz.
В этой статье обсуждаются проблемы касающиеся Аруза в поэзии великого Азербайджанского поэта Имадеддина Насими. Творчество Насими связано с традициями Мовланэ Джаладдина Руми (с традициями «Сима» такт, ритм). Произведении Насими связаны с тактом, ритмом. А Аруз нельзя представит в дали от ритма. Статья полностью посвящена Арузу в поэзии Имадеддина Насими. А так же, в этой главе фактически доказывается что Аруз качественно новый уровен развития азербайджанского стихосложения на осноге силлабического азербайджанского стихосложения. Аруз формируется и развивается в русле национальной худежственной памяти, обогащая мелодику стиха, соответствует природе азербайджанского языка. В конце отметим, что проза Имадеддина Насими крепко связано с чудесными словами Аллаха (Кораном). А слова Аллаха Коран ниспосланы в «садж». «Садж» в свой очередь обогощает в себе Аруз.
Referanslar

Əruz. Tərlan Quliyev. Bakı-2001.

Əruz. Tərlan Quliyev. Bakı-2001.

XIII-XVI əsrlər anadilli şeirimizdə vəzn problemi. Yaqub Babayev. Dil və Ədəbiyyat. Beynəlxalq elmi-nəzəri jurnal №2. Bakı-2009.

Böyük ideallar şairi. M.Quluzadə. Bakı-1973, 140 s.

Kitab əl-kafi fi-l əruz və-l-qəvafi. Xətib Təbrizi (tərtib edəni: Qaley Allahverdiyev), Bakı-2005.

Süruri. “Bəhrül-maarif”. Azərbaycan SSR RƏF. 81-82.

Böyük ideallar şairi. M.Quluzadə. Bakı-1973.

İmadəddin Nəsimi. Azərbaycan ədəbiyyatı kitabxanası. Beşinci cild. Bakı “Elm” 1985.

Kitab əl-kafi fi-l-əruz və-l-qəvafi. Xətib Təbrizi. Bakı, “Tural” NPM, 2005.

İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. I cild. Bakı, “Lider nəşriyyatı”, 2004.

İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri. Bakı: Elm, 1985-368.

İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri. Bakı: Elm, 1985-368.

Nəsimi İ. İraq divanı. Bakı, Yazıçı 1987.

Kitab əl-kafi fi-l-əruz və-l-qəvafi. Xətib Təbrizi. Bakı, “Tural” NPM, 2005.

Əruzun nəzəri əsasları və Azərbaycan əruzu. Əkrəm Cəfər. “Elm” nəşriyyatı, 1977-413.

Nəsimi. Divan (Səlman Mümtaz nəşri), Bakı, 1926.

Əruzun nəzəri əsasları və Azərbaycan əruzu. Əkrəm Cəfər. “Elm” nəşriyyatı, 1977-413.

Ümumilikdə 17 istinad var.
№ 12(12) Sentyabr 2009 baxış

№ 12(12) Sentyabr 2009

Məqalə Məlumatları

  • Məqalə Növü Articles
  • Təqdim Edildi sentyabr 30, 2009
  • Yayımlanıb sentyabr 30, 2009
  • Nömrə № 12(12) Sentyabr 2009
  • Bölmə Articles
  • Fayl Yükləmələri 19
  • Abstrakt Baxışlar 44
  • Paylaş
Endirmə datası hələ yoxdur.