Hz. Ömər Dövründə Azərbaycan
Xülasə
İslam dininin dünyaya yayılmasının ilk dövrlərində Azərbaycanda da qəbul edilməsi məsələsi həm tariximizin öyrənilməsi həm də milli-mənəvi dəyərlərimizin müasir günümüzdə gücləndirilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb etməkdədir. Məqaləmizdə ikinci xəlifə olan Hz. Ömər dövründə İslam ordularının Azərbaycana ilk fəth yürüşləri və bunun nəticələri ələ alınaraq tədqiq edilmişdir. Eyni zamanda, o dövr Azərbaycanının geo-siyasi durumuna qısa da olsa nəzər salınmışdır. Məqaləmizin yazılmasındakı əsas məqsəd İslamın Azərbaycana yayılması tarixinin araşdırılması və bu haqdakı ədəbiyyatın geniş oxuyucu kütləsinə tanıtdırılmasıdır.
In the first times of the Islam religion spreading to the world its acceptance problem in Azerbaijan has a great importance from the point of learning of our history and strengthening our national-moral values in our modern day. In our article there was analyzed the first marches of Islamic troops to Azerbaijan in second caliph Omar’s time and their results. Besides, in the article geo-political state of Azerbaijan in that time was looked through. The main purpose of the article writing is to search Islam’s spreading to Azerbaijan and to give this information to large reader mass.
Referanslar
- əl-Bələzuri, Əbül Abbas Əhməd İbn Yəhya, Fütuhul büldan, (thq: Ridvan Muhəmməd Ridvan), Beyrut, Darul Kutubul İlmiyyə, 1978.
- Caferoğlu, A., Azərbaycan, İstanbul, 1940.
- əd-Diyarbəkri, Hüseyn İbn Muhəmməd., Tarixul Xamis fi əhvali ənfusi nəfis, Misir, 1283.
- əl-Haydarabadi, Muhəmməd., Məcmuatul vəsaiqis siyasiyyə lil ahdin nəbəvi vəl xüləfair raşidə, Qahirə, 1956.
- əl-Hindi, Əlauddin Əli., Kənzul-Ümmal fi sünənil-əqval vəl əfal, Beyrut, 1413, I-XVI.
- Əbul Fida, İmaduddin İsmail İbn Nurəddin., əl-Muxtasar fi axbaril bəşər, I-IV, İstanbul, 1286.
- Əliyev, İqrar., Azərbaycan Tarixi (ən qədim dövrlərdən XX. Əsrin əvvəllərinə qədər), Bakı, 1993.
- İbn Habib, Muhəmməd., Kitabul muxabbar, Beyrut, Darul afaqil cədidə, tarixsiz.
- İbn Hubeyş, Kitabul qazavat, Beyrut, tarixsiz, I-II.
- İbnul Əsir, İzzuddin Əli İbn Muhəmməd., əl-Kamil fit tərix, I-XII, Leyden, 1876.
- İpek, Ali., İlk İslami Dönemde Azerbaycan, (Nəşr olunmamış doktorantura işi), İstanbul Universitesi S. B. E., İstanbul, 1999.
- əl-İsfahani, Həmzə İbn əl-Həsən., Tərixu sini mülukil-ərz vəl Ənbiya, Berlin, 1340.
- əl-Kalkaşəndi, Əbul Abbas Əhməd İbn Əli., Subhul əşa fi sinaətil inşa (nəşr: M. Hüseyin Şəlsuddin), Qahirə, 1913, I-XIV.
- Kmosko. M., Araplar ve Hazarlar, (trc: Cemal Köprülü), İstanbul, Türkiyat Mecmuası, 1935, III.
- Minorskiy. V., A History of Sharvan and Darband, Cambridge, 1958.
- Minorskiy. V., Tarixi Təbriz, (Farsca tərcümə: Abduləli Karinq), Təbriz, 1337.
- Nəcib, Fayiz İskəndər., əl-Futuhatul İslamiyyə li biladil Qurc, İskəndəriyyə, 1988.
- Nəfisi, Səid., Tarix-i temeddüni İran-i Sasani, I-II, Tehran, 1331.
- Numan İbn Muhəmməd., Kitabu madənil cevahir bi tarixil Basra vəl Cəzair, (nəşr: M. Hamidullah), İslamabad, 1973.
- Qudamə İbn Cəfər., Kitabul xərac və sinaətil kitabə, Bağdad, 1981.
- əs-Səalibi, Əbu Mansur Əbdülməlik İbn Muhəmməd., Qurəru əxbar müluki Fars və siyərihim, (nəşr: H. Zotenberq), Paris, 1900.
- ət-Təbəri, Əbu Cəfər Muhəmməd İbn Cərir., Tarixul Uməm vəl müluk, Qahirə, tarixsiz, I-XII.
- əl-Yəqubi, Əhməd İbn Əbu Yəqub əl-Əxbari., Tərixul Yəqubi, I-II, Nəcəf, 1358.
- Буниятов. З., Историческая география Азербайджана, Баку, 1987.
- Себеос, История императора Иракла, (пер: К. Патканова), Санкт-Петербург, 1862.
- Xəlifə İbn Xəyyat, Tarix, (nəşr: Süheyl Zəkkar), Beyrut, 1993.
- Zeyneloğlu, Cihangir., Muhtasar Azerbaycan tarihi, İstanbul, 1924.
- Wellhausen, Julius., İslamın en eski tarihine giriş, (trc: Fikret Işıltan), İstanbul, 1960.