Alman Klassik Fəlsəfəsində Şəxsin Sosial Aktivlik Problemi The Problem of Social Activity of the Individual in German Classical Philosophy Проблема социальной активности личности в немецкой классической философии
Xülasə
Şəxsiyyətin sosial fəalliğı problemi alman klassik fəlsəaəsində, xüsusilə qabarıq şəkildə humanist ənənələrə söykənərək təhsil edilir. İnsan öz-özünə məqsəddir. Ona başqa bir şeyin vasitəsi kimi baxmaq düzqün deyildir. Insanın özünütəsdiq etməsi və özünü reallaşdirilmasının əsas sahəsi kimi mənəviyyat (Kant), fəaliyyət, təcrübə (Fixte), əmək (Hegel), məhəbbət, din (Feyerbax) başlığda olaraq ayırd edilir. Hegelin fəlsəfəsində sosial fəaliyyətin daxili determinantları araşdırılır, azad yaradıcı fəaliyyətin əhəmiyyət və dəyərinə diqqət yetirilir, yaradıcılığın mənəvi cəhətdən inkişaf etmiş azad şəxsiyyətin özünü reallaşdırılması üçün yeganə üsul olduğu, sosial fəallığın daxili məzmunu və insanın və cəmiyyətin varlığı üçün yeganə düzgün mövcudluq tərsi olduğu vurğulanır. Azad yaradıcı fəaliyyət, şəxsiyyətin yaradıcı qabiliyyətinin aşkarlanması, mənəvi zənginliyə nail olmaq vasitəsidir. Müasir cəmiyyət inkişafın elə mərhələsində yerləşir ki, yaradıcılıq enerjisinin yüksəldilməsində mədəniyyətinin rolu getdikcə artır, insanların əməyini daha yaradıcı səviyəyə çatması problemi cəmiyyət qarşısında duran məsələləri də uğurla həll etmək olmaz. Cəmiyyətin yetkinlik səviyyəsini artırmaq – deməli şüurin yetkinliyini artırmaq, şəxsiyyətin mənəvi aləmini zənginləşdirmək deməkdir.
The problem of social activity of personality has been analyzed in classical germane philosophy, particularly on the base of its humanistic traditions. Human being is the ultimate goal for himself; he cannot be accepted as means to achieve something in life. As the major sphere of self-realization and selffulfillment, they emphasized the role of morality (Kant), practice (Fichte), labor (Hegel), love, religion (Feyerbach). In Hegel’s philosophy, the internal determinants of social activity have been investigated, the importance of creativity as means of mental development of free personality, internal content of social activity and the harmony between moral person and society have been analyzed. In the level of progress of modern society, the social role of creativity increases and as a result, it becomes more and more important to solve the problem have to make humans to be move creative and productive. Of course, without artistic – aesthetical progress of personality it is impossible to realize all of these goals.
Açar Sözlər
yeni təfəkkür, yaradıçipotensial, özünüaktuallaşdirma, tələbətlar, məqsədlər, dəyərlər, maraqlar, özünüreallaşdirma, özünümüəyyənetmə, sosial istiqamət, özünüdərk
new thought, creative potential, self-realization, demand, goal, value, interest, social attitude, self - consciousness, self – fulfilling
Referanslar
- Бердяев Н.А. Философия свободного духа. М., Мысль,1994, 380 с.
- Гегель Г.В.Ф. Работы разных лет. М., Мысль,1970, 667 с.
- Гегель Г.В.Ф. Феноменология духа //Сочинения. М., Соцэкгиз, 1959, т.4, 440 с.
- Гегель Г.В.Ф. Энциклопедия философских наук. М., Мысль, 1977, т.3, 471 с.
- Гегель Г.В.Ф. Эстетика. М., Искусство, 1968, т. 1, 312 с.
- Кант И. Критика практического разума. М., Мысль, 1965, т. 4 (ч. 1), 544 с.
- Фейербах Л. Необходимость реформы философии. // Избранные философские произведения. В 2-х т. М., Госполитиздат, 1965, т.1, 676 с.
- Фихте И.Г. Избранные сочинения. М., Редакция Е.Трубецкого, 1916, т. 1, 523 с.
- Фромм Э. Иметь или быть? М., Прогресс, 1986, 238 с.