Elmə ən doğma din İslam dinidir Elmə ən doğma din İslam dinidir Ислам – самая близкая наука к знаниям
Öz
Yazımıza sərlövhə kimi verdiyimiz bu sözlər İslam islahatçılığının lideri və İslam birliyi konsepsiyasının yaradıcısı Cəmaləddin Əsədabadi Əfqaniyə (1838-1897) məxsusdur.
Mütəfəkkir bütün fəaliyyəti boyu İslam dininin elmi bilikləri inkar etmə-diyini, ağlın, zəkanın aliliyinə söykəndiyini əsaslandırırdı və yazırdı ki, bü-tün dinlər arasında “bir şeyə sübutsuz inanan insanları tənqid edən tək din İslamdır. Zənnə tabe olanları möhkəm bir tənqidə məruz qoyar…İnanc tə-məllərini dəlil və sənədlərə dayalı olaraq yüksəldər. Hər kəsin bundan yarar-lanmasını təmin edər”. Şeyx Cəmaləddinin fikrincə, İslam öz davamçılarına “dinin təməl prinsiplərini ancaq sübuta əsaslanaraq qəbul etmələrini təlqin edər. Lazım gəldiyində ağıla müraciət edər. Bir hökm verdiyində, onu ağıla yönəldər. Xoşbəxtliyin ağılın və bəsirətin nəticəsi olduğunu vurğular”.
Mütəfəkkir bütün fəaliyyəti boyu İslam dininin elmi bilikləri inkar etmə-diyini, ağlın, zəkanın aliliyinə söykəndiyini əsaslandırırdı və yazırdı ki, bü-tün dinlər arasında “bir şeyə sübutsuz inanan insanları tənqid edən tək din İslamdır. Zənnə tabe olanları möhkəm bir tənqidə məruz qoyar…İnanc tə-məllərini dəlil və sənədlərə dayalı olaraq yüksəldər. Hər kəsin bundan yarar-lanmasını təmin edər”. Şeyx Cəmaləddinin fikrincə, İslam öz davamçılarına “dinin təməl prinsiplərini ancaq sübuta əsaslanaraq qəbul etmələrini təlqin edər. Lazım gəldiyində ağıla müraciət edər. Bir hökm verdiyində, onu ağıla yönəldər. Xoşbəxtliyin ağılın və bəsirətin nəticəsi olduğunu vurğular”.
Yazımıza sərlövhə kimi verdiyimiz bu sözlər İslam islahatçılığının lideri və İslam birliyi konsepsiyasının yaradıcısı Cəmaləddin Əsədabadi Əfqaniyə (1838-1897) məxsusdur.
Mütəfəkkir bütün fəaliyyəti boyu İslam dininin elmi bilikləri inkar etmə-diyini, ağlın, zəkanın aliliyinə söykəndiyini əsaslandırırdı və yazırdı ki, bü-tün dinlər arasında “bir şeyə sübutsuz inanan insanları tənqid edən tək din İslamdır. Zənnə tabe olanları möhkəm bir tənqidə məruz qoyar…İnanc tə-məllərini dəlil və sənədlərə dayalı olaraq yüksəldər. Hər kəsin bundan yarar-lanmasını təmin edər”. Şeyx Cəmaləddinin fikrincə, İslam öz davamçılarına “dinin təməl prinsiplərini ancaq sübuta əsaslanaraq qəbul etmələrini təlqin edər. Lazım gəldiyində ağıla müraciət edər. Bir hökm verdiyində, onu ağıla yönəldər. Xoşbəxtliyin ağılın və bəsirətin nəticəsi olduğunu vurğular”.
Mütəfəkkir bütün fəaliyyəti boyu İslam dininin elmi bilikləri inkar etmə-diyini, ağlın, zəkanın aliliyinə söykəndiyini əsaslandırırdı və yazırdı ki, bü-tün dinlər arasında “bir şeyə sübutsuz inanan insanları tənqid edən tək din İslamdır. Zənnə tabe olanları möhkəm bir tənqidə məruz qoyar…İnanc tə-məllərini dəlil və sənədlərə dayalı olaraq yüksəldər. Hər kəsin bundan yarar-lanmasını təmin edər”. Şeyx Cəmaləddinin fikrincə, İslam öz davamçılarına “dinin təməl prinsiplərini ancaq sübuta əsaslanaraq qəbul etmələrini təlqin edər. Lazım gəldiyində ağıla müraciət edər. Bir hökm verdiyində, onu ağıla yönəldər. Xoşbəxtliyin ağılın və bəsirətin nəticəsi olduğunu vurğular”.
These words belong to outstanding thinker, reformer and enlightener world of Islam J. Asadabadi Afghani. He in the transaction and appearances has basing that the religion of Islam not only does not negate rational sciences, on the contrary, in every way encourages their development, that Islam underlines the supremacy of reason. Therefore he criticized conservative ulama for the fact that it divided a science on Muslim and European.
In the article on the basis of the analysis of some transaction Afghani, shows, that thinker highly appreciated a role of a science and technics in development of society and fighted for propagate of education and culture among Muslim.
In the article on the basis of the analysis of some transaction Afghani, shows, that thinker highly appreciated a role of a science and technics in development of society and fighted for propagate of education and culture among Muslim.
Referanslar
- Afqani C. Dehriyyuna Reddiye (Natüralizm eleştirisi) / Terc. V.İnce. İst., Ekin Yayınları, 1997.
- al-Afghani J. The Benefits of Philosophy / An Islamic Response to Imperialism. Political and Religious writings of Sayyid Jamal ad-Din “al-Afghani” by Nikki R.Keddie. University of California Press. Berkeley, Los Angeles, London, 1983, 2-nd edit. – pp.109-122.
- al-Afghani J.Commentary on the Commentator / An Islamic Response to Imperialism. Political and Religious writings of Sayyid Jamal ad-Din “al-Afghani” by Nikki R.Keddie. University of California Press. Berkeley, Los Angeles, London, 1983, 2-nd edit. – pp.123-129.
- Afqani C. Kaza ve kader / Afqani C., Abduh M. El-Ürvetül – vüska /Terc. İ.Aydın. İst., Bir Yayıncılık, (nəşr ili göstərilmir). – s.139-153.
- Afqani C. İslam birliği / Afqani C., Abduh M. El-Ürvetül – vüska /Terc. İ.Aydın. İst., Bir Yayıncılık, (nəşr ili göstərilmir). – s.167- 174.
- Afqani C. Renana cevap / M.Türköne. C.Afqani. Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. – s.55-66.
- Afqani C. Ümmetin geçmişi, hali ve hastalıklarının çaresi / Afqani C., Abduh M. El-Ürvetül – vüska /Terc. İ.Aydın. İst., Bir Yayıncılık, (nəşr ili göstərilmir). – s.87-100.
- Karaman H. Efqani Cemaleddin / İA, c.10. İst., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
- Əfqani C. Milli vəhdət fəlsəfəsi və dil birliyinin həqiqi mahiyyəti / Əfqani C. Seçilmiş əsərləri (Toplayan, tərtib edən və ön sözün müəllifi prof. Ş.Qurbanovdur). Bakı, Azərnəşr, 1998. – s.8-21.
- Əfqani C. Təlim-tərbiyə haqqında / Əfqani C. Seçilmiş əsərləri (Toplayan, tərtib edən və ön sözün müəllifi prof. Ş.Qurbanovdur). Bakı, Azərnəşr, 1998. – s.25-33.
- Qurbanov Ş. Cəmaləddin Əfqani və türk dünyası. Bakı, Azərnəşr, 1996.
- Renan E. Bir Evvelki Konferansa Ek / M.Türköne. C.Afqani. Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. – s.67-73.