The Idea of Geographic Determinism and Key Development Priorities of Azerbaijani Culture Coğrafi determinizm ideyası və Azərbaycan mədəniyyətinin əsas inkişaf prioritetləri Идея географического детерминизма и основные приоритеты развития азербайджанской культуры
Abstract
"Fundamental dualisms" as East-West, Asia-Europe, Tallasscraty (sea-water)Tallurocraty (land-soil) showing themselves on basing to theory geographical Determinism, geographical structure of planet and at the historical typology of civilizations in analyze of characteristic properties of culture and civilizations had been investigated at this article. The traditional culture (which had created during thousands years) and ideas (ideocraty) dominates on Tallurocraty (land-soil) part of Earth, but the culture which dynamic, active, supporting technical development and defending individual rights of men dominates on Tallassоcraty(sea-water) part of Earth. As a result of this work had lucid that Azerbaijan as one of the central country of Eurasia has importance in global and regional projects between Europe (seawater) and Asia (land-soil) according to Maccinder’s theory which is named Heartland (historical geographical axis) and covers central lands of Eurasia from Eastern Europe to Chine.
Məqalədə Mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların xarakterik xüsusiyyətlərinin təhlilində Coğrafi Determinizm nəzəriyyəsinə əsaslanmaqla planetin coğrafi quruluşu və sivilizasiyaların tarixi tipologiyasında özünü büruzə verən “fundamental dualizm” qanunu Şərq-Qərb, Asiya-Avropa, Talassokratiya (Dəniz, su)Tellurokratiya (Quru, Torpaq) bölgüsü tədqiqata cəlb olunmuşdur. Tədqiqat zamanı aydın olunmuşdur ki, Şərq-Qərb Sivilizasiya dəyərləri əsasında formalaşan Tellurokrtiya və Talassokratiya dualizmi içində HARTLƏNDi(“tarixin coğrafi oxu”. Makinderin Hartlənd adlandırdığı “Şərqi Avropadan tutmuş Çinə qədər uzanan Avrasiyanın mərkəzi torpağı”) təmsil edən Azərbaycan Şimalla Cənubun, Şərqlə Qərbin, sivilizasiyalarının inteqrasiyasında böyük rol oynamaqdadır.
Keywords:
Determinism, East, West, Heartland, Talassocraty, Tallurocraty, Complomerant
Coğrafi determinizm, Şərq, Qərb, Talassokratiya, Tellurokratiya, Hartlend, Komplomerant, İpək Yolu
References
- Ahmet Vecdi CAN. Tarihi İpek Yolunun Yeniden Canlandırılması: Engeller ve Çözüm Arayışları. VIII Türk Dünyası İqtisadiyyat, Elm və Mədəniyyət Formunun “İpək Yolu XXI Əsrdə” mövzusunda Beynəlxalq Konfransının materialları. Bakı: “İqtisad Universiteti” 2009 .
- Arnold Toynbee. Sorokinin Tarih Felsefesi. Bk. Sorokin-Toynbee, Sosyal deyişmeler üzere denemeler. Ankara. 1964.
- A. J. Toynbee. A. Study of History/Abridget edition/ London. 1962.
- Дугин А. Г. Основы геополитики. Георолитическое будущее России. М., 1997. S. 23-24. Novruz Məmmədov. Geosiyasətə Giriş. I cild. Geosiyasətin nəzəri əsasları. Azərbaycan nəşriyyatı. Bakı. 2011.
- Ərəstun Həbibbəyli. Sivilizasiyaların kəsişməsində Türk dünyası. Elm və Təhsil. Bakı. 2011.
- Elbəzək Əsgərova. Müasir elmi idrakda coğrafi sistemlərin tədqiqi problemi//Fənnlərarası metdologiyanın formalaşması:Problemlər və perspektivlər. Bakı. Təknur. 2012.
- Fazil Qəzənfəroğlu. Türk kimliyi və Azərbaycan vətəni. Yüksəliş İktisadi və Stratejik Araştırmalar Vakfı. Ankara 1998.
- Heydər Əliyev və Şərq. II cild. Bakı. Ozan, 2002.
- İbn Haldun. Mukaddime. 1.
- İbrahim Qefesoğlu. Türk Milli Kültürü. Boğaziçi yay., İstanbul. 1995.
- İsmayıl Kayabalı. Çemender Arslanoğlu. Azerbaycan türkləri Kültür tarihinin ana hatları. Azərbaycan kültür dərnəyi yayınları. N 12. Ankara. 1978.
- İsmail Mehmetov. Türk kafkasında siyasi ve Etnik yapı. Eski çağlardan günümüze Azerbaycan Tarihi. Ötüken. İstanbul. 2009.
- Kəmalə XƏLILOVA. Qədim sivilizasiyalarin Böyük İpək Yolu . VIII Türk Dünyası İqtisadiyyat, Elm və Mədəniyyət Formunun “İpək Yolu XXI Əsrdə” mövzusunda Beynəlxalq Konfransının materialları. Bakı: “İqtisad Universiteti” 2009.
- Qabil MANAFOV. Böyük İpək Yolunun Bərpası - iqtisadi inkişafin mьhьm amilidir. VIII Türk Dünyası İqtisadiyyat, Elm və Mədəniyyət Forumunun “İpək Yolu XXI Əsrdə” mövzusunda Beynəlxalq Konfransının materialları. Bakı: “İqtisad Universiteti” 2009.
- Lev Nikolayeviç Gumilyev. Geoqrafiya etnosa v istoriçüskiy period. Leninqrad. 1990.
- Lev Qumilyov. Qədim Türklər. Çev. Vilayet Quliyev. Bakı. 1993.
- Novruz Məmmədov. Geosiyasətə Giriş. I cild. Geosiyasətin nəzəri əsasları. Azərbaycan nəşriyyatı. Bakı. 2011.
- Novruz Məmmədov. Geosiyasətə Giriş. II cild. Müasir Geosiyasi proseslər. Azərbaycan nəşriyyatı. Bakı. 2011.
- Nerman Kocatürk. İlham Aliyev: İpək yolu uyqarlığı ve Azerbaycan Diplomasisi. İstanbul. 2009.
- O. Menghin. Die weltgechictliche Rolle der ural-altaischen Völker. AE, 42.1929.
- Rafiq HÜSEYNOV. Validə MEHDĐYEVA. Böyük İpək Yolu və Azərbaycan. VIII Türk Dünyası İqtisadiyyat, Elm və Mədəniyyət Formunun “İpək Yolu XXI Əsrdə” mövzusunda Beynəlxalq Konfransının materialları. Bakı: “İqtisad Universiteti” 2009.
- Səlahəddin Xəlilov. Sivilizasiyalararası dialoq. Bakı. 2009.
- Smith Antoniy D. Milli Kimlik. /National İdentity. çev. Bahadır Sina Şener. İletişim yayınları. İstanbul. 1994.
- Ziya Gökalp. Türkçülüyün əsasları. Inkilap kitabevi. istanbul. 1987.
- www.traceca.org.tr.