Təcəlli Sufizmin vəhdəti-vücud təlimində əsas fəlsəfi problem kimi Tajalli (Manifestation) as a Main Philosophical Problem in the Sufi Doctrine of Wahdat al-Wujud (The Unity of Being) Таджалли (проявление) как основная философская проблема в суфийском учении вахдат аль-вуджуд (единство бытия)
Xülasə
Məqalədə sufizmin vəhdəti-vücud təlimindəki əsas problemlərdən biri olan təcəlli problemi təhlil olunur. Ümumiyyətlə, vəhdəti-vücud təliminin məğzini anlamaqda təcəlli probleminin fəlsəfi şərhi olduqca mühümdür. Təcəlli problemi bir növ bütövlükdə vəhdəti-vücudun fəlsəfi mahiyyətini də açan əsas açardır. Әnənəvi qəbul olunmuş panteizmdə olduğu kimi substansional və kopulyativ vəhdətdən tamamən uzaq olan vəhdəti-vücudda, proses kimi nəzərdən keçirilən vəhdət təcəllilərdədir. Məhz, bu sonuncu məqamın nəzərdən qaçırılması uzun zaman vəhdəti-vücudun panteizm kimi qələmə verilməsinə səbəb olmuşdur. Beləliklə, vəhdəti-vücud təlimi panteizm fəlsəfəsi kimi təqdim edilmişdir. Doğrudur, vəhdəti- vücudun təcəllilərdə baş verən vəhdəti formaca müəyyən qədər panteizmə bənzəyir. Amma, bu vəhdət vəhdəti-vücud fəlsəfəsinin öz konteksti daxilində başa düşüldükdə, mahiyyətcə Qərb fəlsəfəsinə xas panteizmdəki vəhdətdən tamamən fərqlənir. Bu gizli fərqliliyi anlamaqda da, təcəlli probleminin fəlsəfi cəhətdən tədqiqinin əhəmiyyəti çox önəmlidir.
This article analyzes the problem of manifestation as one of the main problems in the Sufi teachings of wahdat al-wujud. In general, for understanding the meaning of the doctrine the unity of being the detailed philosophical interpretation of this problem is very important. The problem of manifestation is also a kind of key that reveals the whole philosophical essence of wahdat al-wujud. As is known in traditional and common pantheism unity means a substantial and copulative act. Unlike pantheism wahdat al-wujud differs from such kinds of unity. In the philosophical system the unity of being unity, which is regarded as a process is the manifestation. Those disregard these important and necessary provisions that led to the fact that, for a long time wahdat al-wujud was perceived as pantheism. The teaching of the unity of being as a whole was considered a pantheistic system. It should be noted that in the teachings of wahdat al-wujud unity, as the process performed in manifestations in its form resembles pantheism. But when this unity is understood as a whole in the context of the philosophy of wahdat al-wujud, it essentially differs from the unity that is envisaged in the pantheism of Western philosophy. In order to understand these differences, the philosophical interpretation of the problem of manifestation is of great importance.