“Sivilizasiya” anlayışının məzmununa dair On the Content of the Concept of “Civilization” Гаджиев Ровшан Сабир оглы
Xülasə
“Sivilizasiya” anlayışına dair geniş materiallarla tanışlıq belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, bu məfhumun məzmunu ilə bağlı xeyri fərqli baxışlar və yanaşmalar mövcuddur. Bunu nəzərə alaraq, məqalədə “sivilizasiya” anlayışı adı altında nəyin başa düşülməsi məsələsinə aydınlıq gətirilməsinə səy göstəriləcək. “Sivilizasiya” termini öz mənşəyini latın sözü olan “civilis” anlayışından götürmüşdür və ilkin şərhində özünü nəzakətli, ədəbli aparmağı bacaran şəhər insanının davranış qabiliyyəti mənasını ifadə etmişdir (6, s.461). Demək olar ki, Yeni Dövr fəlsəfəsinə qədər bu anlayış isim deyil, məhz sifət şəklində işlədilmişdir. Anlayışın həm isim halında, həm də müasir anlamda işlədilməsi ilk növbədə fransız maarifçilərinin fəaliyyəti sayəsində (şübhəsiz ki, bu işdə ingilis maarifçilərinin də əməyi vardır) mümkün olmuşdur. Y.Semyonov bildirir ki, Yeni Dövrdə bu anlayışı ilk dəfə işlədən fransız zadəganı V.Mirabo olmuşdur. “Qanunların dostu” əsərində bu anlayış ilk dəfə olaraq məhz onun tərəfindən səsləndirilmişdir (7, s.114). Tanınmış fransalı alim L.Fevr qeyd etmişdir ki, ingilis dilinə bu anlayış fransızlardan keçmişdir
The article attempts to study the content of the concept of "civilization". For this purpose, the definitions of the concept being studied are defined in different encyclopedic and other dictionaries. Different approaches to the definition of the concept of "civilization" are revealed. There are two main approaches to the definition of the concept under study: value-normative and objectively descriptive. According to the author's position, civilization is not a social, but a cultural system.
Açar Sözlər
sivilizasiya, sosial sistem, mədəni sistem
civilization, social system, cultural system
Referanslar
- Hacıyev R.S. “Xalq” anlayışına dair (sosial-fəlsəfi təhlil) // AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, “Azərbaycan Arxeologiyası və Etnoqrafiyası” jurnalı, № 1, 2012, s.153-159.
- Hacıyev R.S. Sosiomədəni sistemlərin tipoloji təsnifatına dair // AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, “Azərbaycan Arxeologiyası və Etnoqrafiyası” jurnalı, № 2, 2011, s.198-204.
- Емельянова Ю.П. Понятия «цивилизация» и «социокультурная система» в контексте цивилизационных исследований // Вестник ХНИУ, № 115, 2011, с.39-42.
- Ерасов Б.С. Цивилизации: Универсалии и самобытность. М., «Наука», 2002, 524с.
- Мчедлова М. М. Вопросы цивилизации во французском обществознании. М., Изд-во МГУ,1996, 80с.
- Рустамов Ю. Oсновы философии (курс лекций). Баку, «Азербайджанский Университет», 2004, 475с.
- Семенов Ю.И. Философия истории. (Общая теория, основные проблемы, идеи и концепции от древности до наших дней), М., «Современные тетради», 2003, 776с.
- Словарь русского языка (2-ое издание), IV т., М., «Русский язык», 1984.
- Сорокин П. А. Человек. Цивилизация. Общество. М.: Политиздат, 1992. 543с.
- Уилкинсон Д. Центральная цивилизация // Время мира (альманах). Вып.2, Новосибирск, «Хронограф», 2001, с.397-423.
- Уэскотт Р. Исчисление цивилизаций // Время мира (альманах). Вып.2, Новосибирск, «Хронограф», 2001, с.328-344.
- Февр Л. Бои за историю, М., «Наука», 1991, 629с.
- Философия истории, М., «Гардарики», 2001, 432с.
- Хантингтон С. Столкновение цивилизаций, М., «Аст», 2006, 571с.
- Хвостова К.В. Механизмы воспроизводства цивилизаций // Цивилизации (коллективная монография). Вып.7. М., «Наука», 2006, с.92-105.
- Bagby Ph. Culture and History: Prolegomena to the Comparative Study of Civilizations. Berkeley&Los Angeles. 1963, p.162-163.
- Webster's third new international dictionary of the English language, unabridged: Philip Babcock Publisher: Springfield, Mass., G. & C. Merriam Co., 1966. 2662p.
- Wilkinson D. Spatio-temporal Boundaries of African Civilizations Reconsidered // Comparative Civilizations Review. 1993. №29, p.52-53.
- The Boundaries of civilizations in space and time, Lanham, MD: University Press of America, 1987, 429p.
- Huntington E. Mainsprings of Civilization, New York, John Wiley & Sons Inc., 1945, 660p.