Articles
XVI-XVII əsr Azərbaycanın siyasi və mədəni həyatında Səfəvi xanedan qadınlarının rolu
Role of Safavid Dynasty Women in Azerbaijan’s Political and Cultural Life in the XVI-XVII Centuries
Роль женщин династии сефевидов в политической и культурной жизни азербайджана в xvı-xvıı веках
Uzaq keçmişdən bu günədək tariximizdə iz qoyan, Əhmənilər padaşahı Kirlə mübarizə aparmış Tomris, Bərdə hökümdarı Nüşabə, Şərqdə ilk diplomat qadın kimi tanınan, Uzun Həsənin anası Sara Xatun və s. bunlar kimi qadınlarımız olmuş və tariximizin səhifələrində öz şərfəli adlarını qeyd etmişdirlər. Belə nümunələr sadəcə uzaq keçmişlə kifayətlənmir, sonrakı əsrlərdə də müəyyən sahədə fəaliyyət göstərmiş qadınların adına rast gəlmək mümkündür. Xüsusilə Orta əsr tarixmiz, Səfəvilər dövrü bu baxımdan ən əsas dövrlərdən biridir. Dövlətçilik və mədəniyyət tariximizin ən parlaq dönəmi olan Səfəvilər dövründə xanedan ailəsindən bir çox tanınmış qadın dövlətin siyasi, iqtisadi, hərbi, iqtisadi və ictimai məslələrinə bir başa ya dolayı yollarla müdaxilə etmiş, dövrün bəzi tarixi məsələlərində əsaslı təsir qoymuşdurlar.
The XVI-XVII centuries, the time of the Safavid period, are considered the most colorful period in Azerbaijan’s history with their political, cultural and economic developments. Women played exceptional roles in influencing this development. During the same period, women of the ruling Safavid dynasty interfered both directly and indirectly with state policy issues, and they influenced the highestranking figures of the period in some decisions. These influential women include Parikhan khanim, Kherunnisa (Mehduyla), Zeyneb Beyim, Maryam Beyim and others. While performing research, we encountered the names of Parikhan khanim, Banuyi-Isfahani and other women who made their marks on the fields of culture, poetry and literature. In addition, women of the dynasty played significant roles in the economic sphere: they possessed wealth and established foundations; built mosques and bridges; and performed important works as benefactors providing capital to the state from their personal funds. Many facts from historical sources show that Safavid women were more free and active than their counterparts in other Muslim countries of the same period. The article provides detailed information to its readers on this topic.
Период Сефевидов считается самым ярким этапом истории Азербайджана в XVI-XVII веках, периодом политических, культурных и экономических развитий и в этом процессе есть исключительная роль и влияние женщин. В упомянутом периоде, женщины династии Сефевидов в политических вопросах государства принимали участие напрямую или косвенно, даже воздействовали высокопоставленным лицам своего периода в решении некоторых вопросов. Из них можем назвать имена Перихан ханум, Хейрунниса (Мехдуля), Зейнаб Бейим, Марьям Бейим и другие. В ходе исследований встретили имена Перихан ханум, БануиИсфахани и других женщин, оставивших след в области культуры, поэзии и прозы (литературы). Кроме того, роль женщин династии в экономической сфере тоже был большим, те кто владели материальными ценностями (богатством) соорудили вакуфы, построили мосты, мечети и даруя из собственного богатства некоторые подарки государству, выполнили важную работу. В отличие от других мусульманских стран этого периода, в исторических источниках есть много фактов того, что женщины периода Сефевидов были более свободными и активными. В статье читателям будет предоставлена более подробная информация на эту тему.
Banuye İsfahani, Səfərnameyi mənzume- Həcc, 1373 ş., Ed.Cəfərian Rəsul, Məşər, Tehran.
Bastani Parizi, Məhəmmədibrahim, Fərmanfərma-yi aləm. 1366 ş, Elmi, Tehran..
Budaq Münşi, Qəzvini, Cəvahirul-əxbar.ed. Bəhramnejad Mohsen. 1387 ş. Miras-i məktub, Tehran.
Fəlsəfi, Nəsrullah, Zendegani-yi Şah Abbas-i əvvəl. 2 cild. 1391 ş.Moradi Fərid. Tehran.
Fərroxzad, Puran, Daneşname-yi Zənan-i Fərahəngsaz-i İran və cəhan.(Zən əz kətibe ta tarix). C.1. 1378-1379 ş. Zəryab, Tehran.
Fəsayi, Həsən ibn Həsən, Farsname- yi Naseri. c.1. 1382.ş. Əmir Kəbir, Tehran.
Hüseynova Zivər, Banu-yi İsfahani və onun Həcc səyahətnaməsi, 2011. Dil və ədəbiyyat, Beynəlxalq Elmi-Nəzəri Jurnal. No. 3(79) Bakı.
Xurşah ibn Qubad Əl-Hüseyni, Tarix-i İlçi, Nizam şahi. 1389 ş. Ed. Nəsiri Məhəmmədrza və Kuiçi Haneda. Əncomən-i asar və məfaxer-i islami n. Tehran.
İskəndərbəy, Münşi, Tarix-i Aləmara-yi Abbasi. 3 cild. 1382 ş., Ed. İrəc Əfşar. Əmir Kəbir, Tehran.
Qumi, Qazi Əhməd ibn Şərəfəddin Əl-Həsən Əl-Hüseyni, Xülasətüt-təvarix. 2 cild. 1383 ş., Moəssese-yi enteşarat və çap-e daneşgah-e Tehran.
Lockhart, Larens, Enqeraz-i selsele-yi Səfəviyye. Tərc. 1383 ş., Dövlətşahi İsmayıl, 3-cü çap. Enteşarat-e elimi və fərhəngi . Tehran.
Ləmbton, Ann, Tədavom və təhəvvol dər tarix-i miyane-yi İran. 1372 ş.,Tərcümə Ajand Y. Ney, Tehran.
Məşkur, Məhəmmədcavad, Tarixe- İranzəmin, Əz ruzeqar-i bastan ta inqeraz-i, 1366 ş., Eşraqi, Qacariyye. Tehran.
Michele, Membre, Mission lord sophy of persia (1539-1542), tərcümə, Morton A.H. (London: School of oriental and Africa studies, 1993).
Mostufi, Məhəmməd Mohsen, Zobdətüt-təvarix. Kembric Universitetinin kitabxanası. No.13-15.
Naməlum müəllif, Aləmarayi-Şah İsmayıl, Sahib Əsğər Müntəzirin redaktəsi ilə, 1384 ş. Elmi və fərhəngi, Tehran.
Nasirəddin Şah, Səfərname-yi Nasirəddin şah be Qum. 1381ş.,. Sazeman-i əsnad-i melli-yi İran. Tehran.
Nəsiri, Məhəmməd İbrahim ibn Zeynəlabidin, Dəstür-i Şəhriyaran. 1373 ş., Ed. Məhəmməd Nazeri Müqəddəm, Bonyad-i moqufat-i Mahmud Əfşar, Tehran.
Nəvayi, Əbdülhüseyn, Əsnad və mokatebat-i siyasi-yi İran əz sale 1038 ta 1105 h.q. həmrah ba yaddaştha-yi təfsili. 1360 ş.,2-ci çap. Bonyad-e fərhəngi-ye İran, Tehran.
Nəvayi, Əbdülhüseyn, Şah Təhmasib Səfəvi. Məcmue-yi əsnad və mokatebat-i tarixi həmrah ba yaddaştha-yi təfsili. 1368 ş., 2-ci çap. Ərğovan, Tehran.
Ravəndi, Motəza, Tarix-i ictemai-yi İran. 1354. Əmir Kəbir,Tehran.
Sanson, Səfərname-yi Sanson. 1346 ş., Ed. Təfəzzoli Təqi. İbn Sina. Tehran.
Sərixəl-mülk. No. 4324. Tehran universiteti, Əlyazmalar bölməsi.
Şarden, Səfərname-yi Şarden, 1372 ş.,5 cild. Tərc. Yəğmayi İqbal. Tus. Tehran.
Şirazi, Əbdibəy, Təkmilətül-əxbar (Tarix-i Səfəviyye əz ağaz ta 978 h.q.). 1369 ş., Ed. Nəvai Əbdülhüseyn. Ney, Tehran.
Tonəvi, Qazi Əhməd və Qəzvini, Asəfxan. Tarix-i Əlfi. Tarix-i hezarsale-yi islam. 1382 ş., Ed. Təbatəbayi Əhməd, C.8. İnteşarat-i elmi və fərhəngi. Tehran.
Dairətül-Məarefi- Təşəyyö. C. 7.
Qumi Qazi Əhməd ibn Şərəfəddin əl- Hüseyni, Xülasətüt-Təvarix, c.2. 1383 h.ş. Ed. İşraqi Ehsan, Çap ve inteşarati- daneşqahi- Tehran nəşriyyatı, Tehran.
Ümumilikdə 28 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Articles
- Təqdim Edildi iyul 31, 2017
- Yayımlanıb iyul 31, 2017
- Nömrə № 27(27) İyul 2017
- Bölmə Articles