Articles
İlk insanın yaradılması çərçivəsində Fəxrəddin Razi və Almalılı Həmdi Yazırın görüşlərinin müqayisəsi
A Comparative Study of Views on the Creation of the First Human by Fakhr al-Din al-Razi and Almalili Hamdi Yazir
Сравнительный анализ взглядов Фахреддина Рази и Алмалили Хамди Язири на создание первого человека
Qurani-Kərimin bir çox ayəsində Hz. Adəm və onun zövcəsinin yaradılması haqqında xəbər verilir. Ancaq təfsirçilər bu yaradılmanın mahiyyəti barəsində ixtilafa düşmüşlər. Klassik və müasir təfsirçilər arasında da bu mövzuda böyük fikir ayrılığı mövcuddur. Fəxrəddin Razi klassik təfsirçilərin görkəmli nümayəndələrindən biri hesab edildiyi kimi, son dövrün böyük təfsirçilərindən biri də Almalılı Həmdi Yazır sayılır. Bu səbəbdən məqaləmizdə Qurani-Kərimdə Hz. Adəmin xəlq edilməsindən bəhs edən ayələr çərçivəsində bu iki təfsirçinin fikirlərini müqayisə etməyə çalışdıq. Eyni zamanda bu iki təfsirçinin görüşlərinin Darwinin “Təkamül nəzəriyyəsi” ilə örtüşübörtüşmədiyiniaraşdırdıq. Raziyə görə Allah Adəmi heç bir mərhələdən keçirmədən birbaşa torpaqdan yaratmışdır. Lakin Almalılı Adəmin müəyyən təkamül mərhələlərindən keçərək yaradıldığını irəli sürmüşdür. Almalılının bu nəzəriyyəsi Təkamül nəzəriyyəsindən fərqlənir. Belə ki, Darwininin irəli sürdüyü Təkamül nəzəriyyəsinə görə təkamül mərhələləri keçən insan və meymunların nəsli ortaq bir ataya dayanır. Ancaq Almalılı bu iddianı qəbul etməmiş və insanın Allahın iradəsi altında özünəməxsus bir təkamül prosesi keçərək kamil bir bəşər halına gəldiyini irəli sürmüşdür.
There are some differences between classical and modern interpreters of Quran in explanation of verses about Prophet Adam’s creation in the Quran. Fakhraddin Razi is considered one of prominent representatives of classical interpreters and Almalili Hamdi Yazar is considered the modern interpreter. So, in this article we tried to compare the views of these two interpreters related to verses about Adam’s creation in Quran. In addition we examined whether the opinions of these two interpreters correspond with Darwin’s theory of evolution. According to Razi God created Adam from the soil without of any stages. But Almalili suggested that Adam was created through certain evolutionary stages and this stages are partly different from theory of evolution.
Существуют некоторые разногласия в толкование актов Корана о создании Пророка Адама между классиками и новыми толкователями Корана. Фахраддин Рази считается одним из выдающихся классиков в области толкования как и Алмалылы Хамди Йазыр один из выдающихся современников в этой области. И по этой причине мы будем стараться сравнивать мысли этих двух ученных в толковании аятов о создании Пророка Адама. И в то же время попытаемся узнать совпадают ли мысли этих учёных с Эволюцией Дарвина. Так как Рази в убеждении что Аллах создал Адама без этапов а прямо из глины. Но Алмалылы Хамди Йазыр продвинул мысль что Аллах создал Пророка Адама в определённых эволюционных этапах и отнесся к этому чуть не традиционно как это в Эволюции Дарвина.
Bilmen, Ömer Nasuhi, “Büyük Tefsir Tarihi” (sadeleştiren: Abdulaziz Hatip), Semerkand yayınları, İstanbul 2014.
Buxari, Məhəmməd ibn İsmayıl, “Səhihi-Buxari”, II nəşri, Riyad 1419/1999.
Cerrahoğlu, İsmail, “TefsirTarihi”, Fecr yayınevi, Ankara 1996.
Demirsoy, Ali, “Yaşamın Temel Kuralları, Hacettepe Üniversitesi Yayınları,Ankara 1985.
DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi), Türkiye diyanet vakfıYayınları, İstanbul 1995.
Əbu Davud, Süleyman ibn Əşas ibn İshaq əl-Əzdi əs-Sicistani, “Kitabüs-sünən”, I-III, Darul-Qabləlis-Səqafətil-İslamiyyə, Ciddə 1998.
Əhməd ibn Hənbəl, Əbu Abdullah əş-Şeybani, “Müsnəd”, I-IV, Misir 1949.
İbn Həcər, Əbülfəzl Şəhabəddin əl-Əsqəlani, “Lisanül-mizan”, Beyrut 1971.
İbn Xəlliqan, Əbul-Abbas Şəmsəddin Əhməd ibn Mühəmməd, “Vəfəyatül-əyan və ənbau ənbaiz-zaman”, Daru-sadir, Beyrut 1968.
İbn Kəsir, Əbulfida İmadəddin İsmail ibn Ömər, “əl-Bidayə vən-nihayə”, Məktəbətül-Məarif, Beyrut 1981.
İbn Mənzur, Cəmaləddin, “Lisanül-ərəb”, Daru-sadir, Beyrut h.1414.
Kırca, Celal, “Kur’anve Modern İlimler”, Marifet Yayınları, İstanbul 1981.
Müslim, Əbu Hüseyin əl-Qüşeyri ən-Nisaburi, “əl-Camiüs-səhih”, I-V, əl-Məktəbətül-İslamiyyə, Qahirə 1956.
Razi, Fəxrəddin, “Məfatihül-qeyb”, Darül-Kutubil-İlmiyyə, Beyrut, 1990.
Taslaman, Caner, “Evrim Teorisi Felsefe ve Tanrı”, İstanbul Yayınevi, İstanbul 2013.
Uludağ, Süleyman, “Fahrettin Razi : hayatı, fikirleri, eserleri”, Kültür Bakanlığı, Ankara 1991.
Yazır, Elmalılı Hamdi, “Hak Dini Kur’an Dili”, Eser Neşriyat, 1979.
Zəhəbi, Əbu Abdullah, “Tarixül-İslam”, Darul-Kitabil-Ərəbiy, Beyrut 1990.
Ümumilikdə 18 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Articles
- Təqdim Edildi iyul 31, 2017
- Yayımlanıb iyul 31, 2017
- Nömrə № 27(27) İyul 2017
- Bölmə Articles