Sərəxsinin “Məbsut” adlı əsərində ibadətlərlə bağlı bəzi fiqhi qaydalar Some Jurisprudential Rules Regarding Worship in Serekhsin's Work "Mabsut" Некоторые правила фикха, касающиеся поклонения, в произведении Серакси «Мабсут»
Xülasə
Hicri tarixlə beşinci əsrdə yaşayan Sərəxsinin “Məbsut” adlı əsəri Hənəfi məzhəbinin ən mühüm fiqh kitablarından biri hesab olunur. Bu məqalədə Sərəxsinin “Məbsut” adlı əsəri çərçivəsində bəzi külli qaydalar araşdırılmış və ibadətlər ilə əlaqədar olan fiqhi qaydalar təsbit edilərək nümunələrlə şərh edilmişdir. Bundan sonra İslam hüququnda, yəni fiqhdə sözügedən ümumi prinsiplərin funksiyası və ondan dəlil kimi istifadə olunması mövzusuna da müəyyən qədər yer verilmişdir.
“Al-Mabsut” by Sarakhsi that lived in Hijri 5 th century is considered the most prominent work in Hanafi madhab. In this article we examined the general principles of Islamic Law (thelegal maxims) in context of Sarakhsi’s Al-Mabsut. First we expalined the juresprudence related to worship in Al-Mabsut, then we dialed with the functions and argumentary value of these principles.
Açar Sözlər
Sərəxsi, əl-Məbsut, İslam hüququ, külli qaydalar
Sarakhsi, “Al-Mabsut”, Islamic Law, thelegal maxims
Referanslar
- “Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti”, I-IV, Şərq-Qərb, Bakı 2006.
- Bahüseyn, Yaqub ibn Əbdülvəhhab, “əl-Qəvaidül-fiqhiyyətü” (əl-Məbadi, əl-Müqavvimat, əl-Məsadir əd-dəliliyyə, ət-Tətəvvür), Riyad 1998/1418.
- Baktır, Mustafa, “Kaide”, DİA, İstanbul 2001, XXIV, 205-209.
- Bilge, Necip, “Hukuk Başlangıcı Hukukun Temel Kavram ve Kurumları”,Ankara 2001.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, “Hukuku İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu”, İstanbul 1985.
- Buxari, Əbu Abdullah Məhəmməd ibn İsmayıl, “əl-Camiüs-səhih”, Riyad 1999.
- Burnu Əbül-Haris Qəzzi, Məhəmməd Sidqi ibn Əhməd, “Mövsuətül-qəvaidil-fiqhiyyə”, Beyrut 2003/1424.
- Darəqutni, Əli İbn Ömər, “Sünən”, (təhqiq edən Əbdullah Haşim Yəmani əl-Mədəni), Qahirə 1966.
- Dəbusi, Əbu Zeyd Übeydullah Ömər ibn İsa, “Təsisün-nəzər”, Beyrut tarixsiz.
- Dönmez, İbrahim Kafi, “Hz. Peygamber`in Tebliğine Hakim Olan Başlıca Hukuk Prensipleri”, Yeni Ümit cilt: 3, sayı: 18 (1992).
- Edis, Seyfullah, “Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri”, Ankara 1993.
- Erdoğan, Mehmet, “Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü”, Rağbet yayınları, İstanbul 1998.
- Əbu Davud, Süleyman İbn Əşəs ibn İshaq əl-Əzdi əs-Sicistani, “Sünən”, Riyad 1999.
- İbn Macə, Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Yəzid ər-Rəbəi əl-Qəzvini, “Sünən”, Riyad 1999.
- Kərxi, Əbül-Həsən, “Üsul”, (“Təsisun-Nəzər” əsəri ilə birlikdə), Beyrut tarixsiz.
- Kılavuz, Ahmet Saim, “Bişr b. Ğıyas el-Merisi, Hayatı, Görüşleri ve İslam Düşünce Tarihindeki Yeri”, T.C. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, Cilt: 2, Yıl: 2, 1987, s. 99-109.
- Kılavuz, Ahmet Saim, “Bişr b. Gıyas”, DİA, İstanbul 1992, VI, 220-221.
- Kızılkaya, Necmettin, “Hanefi Mezhebi Bağlamında İslam Hukukunda Külli Kaideler”, İz yayıncılık, İstanbul 2013.
- Müslim, Əbül-Hüseyn əl-Qüşeyri ən-Nisaburi Müslim ibn əl-Haccac, “əl-Camiüs-səhih”, Riyad 1999.
- Sərəxsi, Şəmsül-əimmə Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əbu Səhl, “Məbsut”, I-XXX, Darül-mərifə, Beyrut-Livan 1993/1414.
- Şener, Mehmet, “Ebu Muti el-Belhi”, DİA, İstanbul 1992, X, 194.
- Şövkani, Məhəmməd ibn Əli, “əl-Fəvaidül-məcmuətü fil-əhadisil-mövduəti”, Beyrut-Livan 1995/1416.
- Tirmizi, Əbu İsa Məhəmməd ibn İsa İbn Sövrə əs-Süləmi, “Sünən”, Riyad 1999.
- Yaman, Ahmet, “Bir Kavram Olarak “Fıkıh Kaideleri” ya da İslam Hukukunun Genel ilkeleri”, Marife Dergisi, yıl: 1, sayı: 1, Konya 2001.
- Zərqa, Mustafa Əhməd, “əl-Mədxəlül-fiqhiyyül-amm”, I-III, Dəməşq 1967-68.
- Zərqa, Mustafa Əhməd, Şərhül-qəvaidil-fiqhiyyə, Dəməşq 2001/1422.