Articles
Spinozanın fəlsəfəsində intuitiv idrak (scientia intuitiva) problemi
The Problem of Intuitive Knowledge (Scientia Intuitiva) in the Philosophy of Spinoza
Заур Рашидов Проблема интуитивного познания (scientia intuitiva) в философии Спинозы
XVII əsr Qərbi Avropa fəlsəfəsinin yeni dövrü kimi rasional və məntiqi idraka əsaslanan elmi və fəlsəfi təlimlərin inişaf etdiyi tarixi dönəmə təsadüf edirdi. Bu dövrün “yeni fəlsəfəsi”nin yaradıcılarından olan R. Dekart (1596–1650) rasional idrak metodu və mühakimə yürütmə qabiliyyətini insanın yeganə “bələdçisi” hesab edirdi. Zamanın digər böyük filosofu Benedikt (Barux) Spinozanın (1632–1677) fəl-səfi sistemi isə bir qədər dövrün ümumi prinsiplərindən seçilirdi. Belə ki, rasiona-lizm fəlsəfəsinin ən parlaq nümayəndələrindən biri olan Spinozanın təlimi mahiyyət etibarı ilə çoxsaylı elmi faktlar, təbiət elmləri, yeni dövrün kəşfləri, həndəsi – riyazi metodlar və onların nəticələrinə əsaslansa da, ilk baxışda bir qədər “köhnəlik ruhun-da” görünürdü. Belə ki, Spinoza ənənəvi fəlsəfi terminləri yeni təhlillərdə və məna-larda şərh edirək, onları tamamilə fərqli formada “yenidən canlandırırdı”. O, həqiqə-tin Dekartın səcdəgah etdiyi rasional idrakın sərhədlərindən daha geniş olduğunu iddia edirdi. Spinozaya görə, rasional idrak həqiqətə gedən ən düz və qısa yol olsa da, o, “həqiqətin qapısına çatdıqda durur və irəliləyə bilmir, bu qapıdan içəri daxil olmur”.
This article deals with the problem of intuitive knowledge in the philosophical system of B. Spinoza. This so-called third kind of knowledge has a universal disposition. According to the author, scientia intuitiva is nothing else than the unity of intellectual and thought process. This is the principle that should bind the infinite (God) and the end (human) as a whole. Understanding this system a person acquires as an eternal and perfect knowledge. Therefore, Spinoza says that intuitive knowledge is achieved under the form of eternity. In other words, this cognition is the knowledge of God or of a substance.
В данной статье рассматривается проблема интуитивного познания в философской системе Б. Спинозы. Это так называемый третий род познания имеет универсальный характер. Как утверждает сам автор, scientia intuitiva есть не что иное, как единство интеллектуального и мыслительного процесса. Принцип, который должен связывать бесконечное (Бог) и конечное (человек) как единое целое. Понимая данную систему человек, так же обретает вечное и совершенное знание. Поэтому, Спиноза отмечает, что интуитивное познание достигается под формой вечности. Другими словами, это познание есть знание Бога или субстанции.
Bartuschat Wolfgang. “The Infinite Intellect and Human Knowledge”. In Spinoza on Knowledge and the Human Mind. Edited by: Y. Yovel. Leiden: “Brill”, 1994, pp. 187– 208.
Blair. R. G. “Spinoza's Account of Imagination”. In Spinoza A collection of critical essays. Edited by: Marjorie Glicksman Grene. New York: “Anchor Books”, 1973, pp. 318 – 328.
Broad Charlie Dunbar. Five Types of Ethical Theory. London: “Routledge & K. Paul”, 1967.
Dijn Herman de. Spinoza: The Way to Wisdom. West Lafayette: “Purdue University Press”, 1996.
Ellsiepen Christof. “The Types of Knowledge (2p38-47)”. In Spinoza's Ethics: A Collective Commentary. Edited by: Michael Hampe, Ursula Renz and Robert Schnepf. Leiden: “Brill”, 2011, pp. 129 – 145.
Floistad Guttorm. “Spinoza's Theory of Knowledge and the Part–Whole Structure of Nature”. In Spinoza on Knowledge and the Human Mind. Edited by: Y. Yovel. Leiden: “Brill”, 1994, pp. 37– 47.
Forsyth T. M. “Spinoza's Doctrine of God in Relation to His Conception of Causality”. In Spinoza in Spinoza, critical and interpretive essays. Edited by: S. P. Kashap. California: “University of California Press”, 1972, pp. 3 –15.
Garrett Aaron. Meaning in Spinoza’s Method. Cambridge, UK: “Cambridge University Press “, 2003.
Gilead Amihud. “The Indispensability of the First Kind Knowledge”. In Spinoza on Knowledge and the Human Mind. Edited by: Y. Yovel. Leiden: “Brill”, 1994, pp. 209– 221.
Hallett. H. Foster. Benedict de Spinoza. The elements of his philosophy. London: “Athlone Press”, 1957.
Harris Errol. Salvation from Despair. A Reappraisal of Spinoza’s Philosophy. The Hague: “Martinus Nijhoff Publishers”, 1973.
Harris Errol. The Substance of Spinoza. New Jersey: “Humanities Press”, 1995.
Lermond Lucia. The Form of Man: Human Essence in Spinoza's Ethic. Leiden: “E.J. Brill”, 1988.
Lloyd Genevieve. Spinoza and the Ethics. New York: “Routledge”, 1996.
Shirley Samuel. Spinoza: Complete Works. Indianapolis: “Hackett Publishing Company Inc”, 2002.
Smith Steven B. Spinoza’s Book of Life: Freedom and Redemption in the Ethics. New Haven, CT: “Yale University Press”, 2003.
Yovel Yirmiyahu. “The Third Kind of Knowledge as Alternative Salvation”. In Spinoza: Issues and Directions. Edited by: Edwin Curley and Pierre-François Moreau. Leiden: “E.J. Brill”, 1990, pp. 157 – 175.
Ümumilikdə 17 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Articles
- Təqdim Edildi dekabr 31, 2015
- Yayımlanıb dekabr 31, 2015
- Nömrə № 24(24) Dekabr 2015
- Bölmə Articles