Xəlvətiyyə təriqəti The Khilwati Order Ордена Халватийе
Xülasə
Xəlvətiyyə təriqəti Azərbaycanda təşəkkül tapmış və daha sonra Şimali Afrikadan Balkan yarımadasına qədər islam dünyasının müxtəlif bölgələrində yayılmış ən böyük sufi təriqətlərindən biridir. Şamaxıda doğulub Bakıda vəfat edən Seyid Yəhya Şirvaninin fəaliyyətləri nəticəsində xəlvətiyyə sistematik bir təriqət halını almışdır. Ələvi silsiləyə mənsub xəlvətiyyə zöhd və xəlvətə xüsusi əhəmiyyət verən bir təriqətdir. Bu məqalədə xəlvətiliyin yaranması, inkişaf tarixi və əsas prinsipləri tədqiq olunur.
Khalwatiyya is one of the biggest Sufi orders (tariqa) which was established in Azerbaijan and later on spread in different places of Islamic world, from the Northern Africa to the Balkans. As a result of Sayyid Yahya Shirvani’s activites, who was born in Shamakhi and died in Baku, the Khalwatiyya order became a systematical Sufi order. Belonging to the 'Alawi silsila (the chain of spiritual transmission), the tariqah of Kahlawatiyya gives a special importance to the notions of zuhd and khalwa. In this article, the formation, development and main principles of Khalwatiyya has been investigated.
Açar Sözlər
Xəlvətiyyə, Seyid Yəhya Şirvani, təriqət, zöhd, xəlvət
Khalwatiyya, Sayyid Yahya Shirvani, Sufi order (tariqa), zuhd, khalwa
Referanslar
- Akgündüz, Murat, “Mevlevîlik ve Osmanlı Padişahları”, Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu, Bildiriler II [Mevlânâ Celaleddin Rumi’nin 800. Doğum Yılı Anısına], 26-28 Ekim 2007, [t.y.], cilt: II.
- Aşkar, Mustafa, “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye’nin Tarihî Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1999, cilt: XXXIX.
- Bahadıroğlu, Mustafa, “İbrahim Zahid-i Geylani”, DİA, İstanbul, 2000.
- Cövhəri, İsmail ibn Həmmad, Əs-Sihah, Beyrut, tarixsiz, c. 4.
- Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul, 1998.
- Mazzaoui, Michel M., The origins of the safawids: siism, sufizm and the gulat, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1972.
- Rıhtım, Mehmet, Seyid Yahya Bakuvi və Xəlvətilık, Qismət nəşriyyatı, Bakı 2005.
- Rıhtım, Mehmet, Seyid Yəhya Bakuvi, Bakı, 2013.
- Rıhtım, Mehmet, “Seyid Yahya Şirvani”, DİA, İstanbul, 2013.
- Sarıcık, Murad, Osmanlı İmparatorluğu’nda nakibü'l-eşraflık müessesesi, Ankara, 2003.
- Spencer, John, The Sufi Orders in Islam, Oxford, 1971.
- Spencer, The Sufi Orders in Islam, s. 75-80.
- Tatcı, Mustafa, “Elmalı’nın İrfan Ocakları: Bektâşîlik ve Halvetîlik Üzerine Bir Değerlendirme”, Elmalı İrfan ve Sevgi Şehri, 2009 29 Bax.
- Tayşi, Mehmet Serhan, “Ömer Halveti”, DİA, İstanbul, 2007.
- Uludağ, Süleyman, “Halvet”, DİA, İstanbul, 1997.
- Vicdani, Sadık, Tomar-ı Turuk-ı Aliyyeden: Halvetiyye Silsilenamesi, İstanbul 1338-1341.
- Yağlıkçızade Ahmed Rifat Efendi, Lügat-i tarihiyye ve coğrafiyye, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1299.